م‍ق‍ای‍س‍ه اث‍رات روش ه‍ای م‍خ‍ت‍ل‍ف ت‍ول‍ک ب‍ری اجباری ب‍ر ش‍اخ‍ص ت‍ول‍ی‍د، ک‍ی‍ف‍ی‍ت ت‍خ‍م و برخی فاکتور های خونی در بلدرچین ژاپنی

بلدرچین ژاپنی (coturnix japonica) یکی از مهم ترین پرندگان تجاری با عملکردی عالی در تولید تخم در سراسر جهان به حساب می آید. هرچند تحقیقات زیادی روی مدیریت، مواد غذایی و سلامتی طیور انجام شده، با این وجود شناخت کمی در مورد مدیریت بلدرچین وجود دارد. تولک فرآیندی طبیعی است که به ریزش دوره ای پرها و پردرآوری مجدد به همراه استراحت به دستگاه تولید مثل اطلاق می شود. هرچند مکانیسم تحریکی همچنان نامشخص است، فاکتورهای مختلف و موثر شناخته شده ای چون کوتاه شدن طول روز، کاهش دمای محیط، اختلالات محیطی، تغییرات غذایی، جا به جایی پرنده به محیط جدید و محدودیت پرنده از آب و غذا را می توان نام برد. پر ریزی مصنوعی (تولک بری اجباری) صرفا به دلیل اهداف اقتصادی و به منظور طولانی نمودن عمر تولید مثلی پولت ها طی دومین چرخه تخم گذاری بدون جایگزین نمودن آن ها انجام می گیرد. در سه دهه اخیر، روش های مختلف تولک بری مورد مطالعه قرار گرفته، اما روش گرسنگی (همراه یا بدون محرومیت از آب)، همراه با تعلیق مصنوعی نور، معمول ترین روش مورد استفاده می باشد که آسان و با بروز نتایج خوبی می باشد، اما روشی مضر برای رفاه پرنده محسوب می شود. از آنجاکه بلدرچین ژاپنی ازلحاظ ارزش گوشت و تخم همواره مورد توجه بوده و پرورش آن به عنوان صنعتی نوین و رو به رشد مطرح است، برآن شدیم تا سه روش مختلف تولک بری اجباری را از نظر شاخص تولید، کیفیت تخم و گوشت، تغییرات سرمی و میزان استرس اکسیداتیو با روش سنتی گرسنگی بر روی این پرنده مقایسه کنیم. بدین منظور در این آزمایش از 72 بلدرچین ماده نژاد ژاپنی با سن 70 روزگی و متوسط وزن 10±270 گرم استفاده شد. بلدرچین ها به طور تصادفی به 4 تیمار (روش های تولک بری) تقسیم شدند. هر تیمار شامل 3 تکرار و هر تکرار، شامل 6 قطعه بلدرچین مولد بود: تیمار یک: استفاده از جیره سبوس گندم، تیمار دو: گرسنگی بدون محدودیت آب، تیمار سه: استفاده از 90 درصد پودر یونجه در جیره پایه و تیمار چهار: به کار بردن ppm15000 اکسید روی (zno) در جیره پایه. دوره ی استرس در هر چهار روش، تا افت 25 تا 30 درصد وزن بدن (تا چهار روز) ادامه یافت و پس از آن دان از جیره پایه به صورت آزاد در اختیار پرندگان قرار گرفت. طی این تحقیق سه مرتبه نمونه گیری از تخم و سرم خون صورت گرفت، همچنین تغییرات حاصله از تولک بری بر اندام های مختلف تولید مثلی و یکسری بافت های بدن اندازه گیری و ثبت گردید. در راستای مقایسه ی تولک بری به این چهار روش مختلف، نتایج نشان می دهد که شاخص های تولید روزانه ی تخم ، وزن تخم ، بازده غذا، کیفیت تخم و غیره نتایجی بهتر یا لااقل هم سطح روش گرسنگی به خصوص به روش روی بیان می کنند. اختلافات معنی دار (05/0>p) در مورد پارامترهای کاهش وزن کل دستگاه تولید مثلی، وزن اویداکت و میزان استرس اکسیداتیو(در تست tbars) وارده به پرندگان بین تیمار گرسنگی و سایر تیمارها مشاهده شد. با توجه به تحقیق انجام گرفته و با لحاظ نتایج بدست آمده، می توان به این نتیجه رسید که روش های تغذیه ای تولک بری را می توان جایگزین روش مرسوم تولک بری نمود تا ضمن رعایت حقوق حیوانات، به نتایج مورد نظر درکیفیت و بازده تخم رسید.