دو آزمایش طراحی شد تا اثر منابع مختلف مس جیره بر عملکرد، متابولیت های شکمبه و پلاسما، گوارش پذیری مواد مغذی و ابقاء برخی مواد معدنی در بره های نر مهربان مورد بررسی قرار گیرد. آزمایش اول: 20 بره 7-6 ماهه بطور تصادفی به 4 گروه تقسیم شدند و تیمارها شامل تیمار 1: سولفات10 (جیره پایه + 10پی پی ام مس به شکل سولفات مس)، تیمار 2: سولفات20 (جیره پایه + 20پی پی ام مس به شکل سولفات مس)، تیمار 3: پروتئینات 10 (جیره پایه + 10 پی پی ام مس به شکل مس پروتئینات) و تیمار 4: پروتئینات 20 (جیره پایه + 20 پی پی ام مس به شکل مس پروتئینات) بودند. این آزمایش 84 روز طول کشید. روزانه خوراک داده شده و پسمانده آن برای هر حیوان اندازه گیری شد تا خوراک مصرفی (بر اساس ماده خشک) بدست آید. در روز-های 0، 7، 14، 28، 57، 65 و 84 آزمایش از هر بره قبل از نوبت غذایی صبح خونگیری شد. در روز های 33 و 67 آزمایش قبل از نوبت غذایی صبح مایع شکمبه توسط لوله معدی گرفته شد. از نمونه های روز صفر، 28 و 65 جهت اندازه گیری غلظت cu، fe و zn پلاسما و سرولوپلاسمین سرم و فعالیت sod گلبول های قرمز استفاده شد. از نمونه های روزهای 0، 7، 14، 28، 57، 65 و 84 آزمایش برای تعیین فراسنجه های خونی شامل rbc، hb و pcv استفاده شد. ظرفیت آنتی اکسیدانی تام سرم در سرم روزهای صفر و 65 آزمایش تعیین گردید. آزمایش دوم: 4 بره از هر کدام از گروه های آزمایش اول بطور تصادفی به قفس-های گوارش پذیریی انتقال یافتند تا اثر منابع مختلف مس جیره بر گوارش پذیری ظاهری مواد مغذی و ابقاء cu، zn و n اندازه گیری شود. تغذیه بره ها مانند آزمایش اول بود. آزمایش گوارش پذیریی 14 روز طول کشید که شامل 8 روز عادت پذیری و 6 روز جمع آوری نمونه ها بود. در دوره نمونه گیری هر روز خوراک داده شده، باقی مانده احتمالی خوراک همچنین مقدار ادرار و مدفوع دفعی وزن و ثبت گردید. این تحقیق بصورت آزمایش فاکتوریل 2×2 در قالب طرح کاملاً تصادفی انجام شد. میانگین ها با استفاده از آزمون چند دامنه ای دانکن و با فرض معنی دار بودن 05/0p< انجام گرفت. صفات عملکردی و صفات دارای مشاهده از دست رفته با کمک حداقل مربعات معنی دار مقایسه شدند. میانگین افزایش وزن روزانه، میانگین ماده خشک مصرفی و ضریب تبدیل غذایی تحت تأثیر مس جیره قرار نگرفت (05/0p>). غلظت cu، fe و zn پلاسما، rbc، فعالیت sod، ظرفیت آنتی اکسیدانی کل سرم و غلظت کل اسیدهای چرب فرار تحت تأثیر مکمل مس قرار نگرفت (05/0p>). اثر سطح مس در فراسنجه های خونی pcv و hb معنی دار شد و سطوح 20پی پی ام pcv و hb بیشتری داشتند (05/0p<). غلظت سرولوپلاسمین سرم در تیمارهای پروتئینات بیشتر از تیمارهای سولفات بود (05/0p<). گوارش پذیری پروتئین خام، چربی خام، ان-دی-اف و ای-دی-اف بین تیمار ها تفاوت معنی داری نداشت (05/0p>). هرچند اثر منبع مس بر گوارش پذیری پروتئین خام، ان-دی-اف و ای-دی-اف معنی دار بود به طوری که تیمارهای پروتئینات گوارش پذیری بالاتری را از خود نشان دادند (05/0p<). گوارش پذیری کربوهیدرات های غیر الیافی و ماده آلی بین تیمارها اختلاف معنی داری داشت (05/0p<). همچنین اثر منبع مس نیز برای این دو فراسنجه معنی دار شد بطوری که منابع پروتئینات گوارش پذیری بیشتری داشتند (05/0p<). ابقاء cu، zn و n بین تیمار ها تفاوتی نشان نداد (05/0p>). اثر منبع مس بر جذب ظاهری ازت معنی دار بود و تیمارهای پروتئینات جذب ظاهری ازت بیشتری نسبت به تیمارهای سولفات داشتند (05/0p<). احتمال می رود گوسفندان طرح حاضر پیش از شروع دوره آزمایشی با کمبود مس روبرو بوده اند و بنابراین مکمل مس سبب افزایش برخی فراسنجه ها از جمله سرولوپلاسمین خون، شمارش گلبولهای قرمز، هموگلوبین، هماتوکریت و فعالیت آنزیم سوپراکسید دیسموتاز تا اواسط طرح گردید. به نظر می رسد پس از این افزایش و از اواسط طرح به بعد ظرفیت کبد برای پذیرفتن و متابولیسم مس اضافی کاهش یافته و بنابراین تا پایان طرح فراسنجه های اشاره شده رو به کاهش گذاشتند.