نام پژوهشگر: مریم حاجی محمدی

حذف به قرینه در بازگویی داستان در گروهی از کودکان ایرانی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه شیراز - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1388
  مریم حاجی محمدی   جلال رحیمیان

یکی از موضوعاتی که از دیر باز توجه زبان شناسان را طی فرآیند زبان آموزی به خود معطوف کرده است، یکپارچگی گفتمان در گفتار کودکان می باشد. توانایی کودکان در درک و تولید عوامل انسجام در متن، یکی از دشوارترین بخشهای فراگیری زبان به نظر می رسد و بررسی علمی منسجمی را می طلبد. یکی از این عوامل انسجامی "حذف به قرینه" است و اگرچه این نوع حذف به عنوان یکی از قواعد زبان آموزی کودک در همه زبان ها دیده می شود، اما رفتار کودکان در زبان های گوناگون در برخورد با آن، به علت تفاوت های نحوی موجود در آن زبان ها، متفاوت است. در همین راستا این تحقیق تلاش دارد تا تصویری از حذف به قرینه در گفتار کودکان ایرانی فارسی زبان ارائه نماید. برای نیل به این هدف، شصت داستان بازگویی شده توسط کودکان چهار تا شش ساله تهیه شده از سه مهد کودک؛ بچه های ایران، خورشید و جوانه ها واقع در شهر شیراز، بر اساس چارچوب نظری هادلستون و پولوم (2002) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و مصادیقی از انواع حذف به قرینه در ذیل عناوین حذف "گروه اسمی"، حذف "گروه فعلی" و حذف در" بند"، گنجانده شد. در این تحقیق تعداد شصت داستان با مجموع 1948 جمله مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت که مجموع کل حذفیات مشاهده شده بالغ بر 1124 مورد می باشد. بیشترین مورد حذف به حذف گروه اسمی با 817 و کمترین مورد به حذف گروه فعلی با 131 مورد اختصاص داشت. با در نظر گرفتن متغیر سن، تعداد کل حذفیات در گروه سنی 6-5 ساله بالغ بر 567 مورد حذف است که بیش از گروه سنی 5-4 ساله با 557 مورد حذف می باشد. هم چنین با در نظر گرفتن متغیر جنسیت، میزان کل حذفیات کودکان پسر، 591 مورد حذف است که بیشتر از این تعداد در کودکان دختر با 533 مورد حذف می باشد. میزان به کارگیری حذف بند در کودکان دختر بیش از کودکان پسر و میزان به کارگیری حذف گروه اسمی و گروه فعلی در کودکان پسر بیش از کودکان دختر بوده است. بررسی های انجام شده بر روی تأثیر متغیر جنسیت و سن بر فرآیند حذف به قرینه در گفتار کودکان نشان داد که رابطه ی معنا داری بین این متغیرها وجود ندارد.