به منظور شناسایی گونه های جنس heterodera در مزارع چغندرقند و گونه های جنس meloidogyne در مزارع گوجه فرنگی استان خراسان رضوی، طی سال های 1388-1387 تعداد 74 جمعیت ازجنس heterodera از خاک و ریشه های چغندرقند و 21 جمعیت ازجنس meloidogyne از روی ریشه های گوجه فرنگی ، ریحان، خیار و علف هرز قیاق جمع آوری گردید. بر اساس خصوصیات مرفولوژیکی و مرفومتریکی مخروط انتهای بدن سیست ها و مشخصات لاروهای سن دو از جنس heterodera ،3 گونه h. schachtii، h. trifolii و h. filipjevi شناسایی شدند. با توجه به اینکه تنوع مرفولوژیکی زیادی بین جمعیت های مختلف دو گونه h. schachtii و h. filipjevi وجود داشت، برای تایید شناسایی مرفولوژیکی از روش its-pcr-rflp استفاده شد. ناحیه مذکور از rdna ، با استفاده از آغازگرهای tw81 و ab28 تکثیر شد. باند تولید شده در جمعیت های مختلف h. schachtii با استفاده از آنزیم برشی mvai و در جمعیت های مختلف h. filipjevi با استفاده از آنزیم های برشی alui? hinfi? taqi bsthhi? psti? tru9i هضم شدند. الگوهای برشی تولیدی توسط این آنزیم ها، شناسایی های مورفولوژیکی را تایید کردند. آنالیز خصوصیات مرفولوژیکی در جمعیت های مختلف گروه avenae که گونه h. filipjevi هم از این گروه است، همپوشانی زیادی را بین جمعیت ها نشان می دهد. همچنین موقعیت فیلوژنتیکی دو جمعیت از h. filipjevi ، بعد از توالی یابی تعیین گردید. لازم به ذکر است که تنوع مرفولوژیکی زیادی بین جمعیت های مختلف گونه h. trifolii مشاهده نشد. در جمعیت های مختلف meloidogyne ، شناسایی مورفولوژیکی با استفاده از خصوصیات شبکه کوتیکولی انتهای بدن ماده ها و مشخصات لاروهای سن دو، نشان داد که تمام جمعیت ها متعلق به گونه m. javanica هستند. آنالیز خصوصیات مورفولوژیکی تنوع 16% را بین جمعیت های مختلف این گونه نشان داد. برای بررسی کارایی شناسایی مورفولوژیکی از آغازگرهای اختصاصی گونه و برای بررسی تنوع ژنتیکی از روش rapd استفاده شد که آغازگرهای اختصاصی گونه باند اختصاصی 670 جفت باز را تولید کردند و واکنش rapd نیز 164 باند تولید نمود. دندروگرام ترسیم شده بر اساس داده های rapd نتوانست جمعیت های مختلف را بر اساس منطقه جغرافیایی یا گیاه میزبان تفکیک کند.