نام پژوهشگر: محمدرضا ایروانی محمدابادی

سنتز و شناسایی کمپلکس های جیوه(ii) آریل کربوکسیلات و بررسی پایداری حرارتی و فعالیت فوتوشیمیایی آن ها و سنتز و شناسایی پلی استیرن عامل دار شده با مشتقات پیریدین کربوکسیلیک اسید و کاربرد آن ها در حذف جیوه
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه اصفهان - دانشکده علوم 1389
  محمدرضا ایروانی محمدابادی   شهرام تنگستانی نژاد

ترکیبات جیوه کاربردهای متعددی در صنایع مختلف دارند. این کاربردها لزوم بررسی واکنش های جیوه با ترکیبات مختلف آلی را ایجاب می کند که در این میان جیوه(ii)کربوکسیلات ها از اهمیت ویژه ای برخوردارند. بررسی واکنش جیوه با کربوکسیلیک اسیدها می تواند اطلاعاتی پیرامون نحوه پیوند و خصوصیات برهم کنش جیوه با ترکیبات حاوی اتم اکسیژن ارائه کند. این موضوع از این جهت مهم است که از طریق پیوند بین اکسیژن گروه کربوکسیلات با جیوه می توان نسبت به حذف جیوه از محیط های آبی اقدام نمود، زیرا در کنار استفاده گسترده از ترکیبات جیوه، سمیت بالای این ترکیبات نیز باید مد توجه قرار گیرد. بنابراین استخراج جیوه از فاضلاب‏های ناشی از کارخانه‏های صنعتی حتی در مقادیر بسیار اندک, از دیدگاه بهداشت عمومی و محیطی بسیار مهم می‏باشد. بیشتر لیگاندها توانایی پیوند با جیوه را دارند، اما تنها تعداد کمی از آن‏ها که حاوی گروه‏های عاملی حاوی اتم های گوگرد، نیتروژن و اکسیژن نظیر تیول، تیوآمید و گروه‏های آمیدی، گروه های پیریدینی هستند، توانایی جذب انتخابی جیوه را دارا می‏باشند. در اثر اتصال لیگاندهای حاوی اتم های مذکور به یک بستر جامد، یک سطح ثابت برای جداسازی کمی و انتخابی کاتیون‏های جیوه از محلول‏های آبی ایجاد می‏شود. این سیستم استخراج از فاز جامد، بدون از بین رفتن لیگاندهای حاوی گروه‏های عاملی دارای قابلیت بازیابی مجدد بوده و به‏طور نامحدود مورد استفاده قرار می‏گیرد. در این تحقیق واکنش ابتدا دو دسته از ترکیبات جیوه(ii) کربوکسیلات از واکنش آریل کربوکسیلیک اسیدهای مختلف با جیوه(ii) استات و فنیل جیوه(ii) استات در محیط آبی سنتز و از طریق اندازه گیری نقطه ذوب، تعیین مقدار جیوه به روش جذب اتمی، بررسی طیف های ir و nmr شناسایی گردید. هم چنین پایداری حرارتی این ترکیبات مورد بررسی قرار گرفت. در ادامه واکنش های فوتوشیمیایی آن ها نیز مورد مطالعه قرار گرفت. مجموع این بررسی ها نشان داد که این ترکیبات از پایداری شیمیایی و حرارتی قابل ملاحظه ای برخودار بوده و فعالیت فوتوشیمیای کندی از خود نشان می دهند. در بخش دیگری از این تحقیق نسبت به سنتز نگه دارنده‏‏های عامل‏دار شده با عوامل کمپلکس‏ساز اقدام گردید و از آن برای جذب یون جیوه(ii) استفاده شد. نگه دارنده مورد استفاده پلی‏استایرن می‏باشد که به‏وسیله لیگاندهای پیریدینی حاوی گروه های عاملی کربوکسیلیک اسید یعنی 2- پیریدین‏کربوکسیلیک اسید، 3- پیریدین‏کربوکسیلیک اسید، 4- پیریدین‏کربوکسیلیک اسید، پیریدین 2و3- دی ‏کربوکسیلیک اسید، پیریدین 2و5- دی ‏کربوکسیلیک اسید و پیریدین 2و6- دی ‏کربوکسیلیک اسید عامل‏دار شدند. تهیه این نگه دارنده‏های عامل‏دار شده به‏وسیله‏ تکنیک‏های ft-ir و tg تایید شدند. برای بررسی بازده جذب جیوه به‏وسیله این نگهدارنده‏های عامل‏دار شده از روش اسپکتروفتومتری استفاده شد. شرایط بهینه برای جذب جیوه توسط نگه دارنده‏های عامل‏دار ذکر شده نشان داد که مقدار 05/0 گرم از هر یک از این نگه دارنده های‏ عامل‏دار شده در مدت زمان 40 دقیقه، توانایی جذب بیش از 50 درصد از محلول ppm 10 جیوه با 6ph= را دارا می‏باشند. این نگه دارنده های عامل‏دار شده از پایداری شیمیایی و حرارتی بالایی نیز برخوردار بوده و هر کدام توانایی 5 مرتبه قابلیت استفاده مجدد را دارند.