خشکی یکی از عوامل بسیار مهم و موثر بر رشد و نمو گیاهان می باشد که سبب تغییرات فیزیولوژیکی و مورفولوژیکی زیادی در گیاه می گردد. تشخیص وضعیت رشد گیاهان دارویی در شرایط مختلف آبیاری و تنش خشکی می تواند راهنمای کشت گیاهان مقاوم در مناطق خشک یا کم آب باشد. به منظور شناسایی مکانیزمهای مقاومت به تنش خشکی در گیاه دارویی اسفرزه plantago psyllium l.)) آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در مرحله گیاهچه ای اعمال شد. برای اعمال تنش از پلی اتیلن گلایکول 6000 در محیط کشت هیدروپونیک با پتانسیل های مختلف خشکی شامل صفر(شاهد)،8/1-، 2-، 2/2-، 4/2- بار استفاده شد. پس از چهار هفته نمونه های گیاهی جهت سنجش پارامترهای مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی مانند طول ریشه، طول ساقه، نسبت طول بخش هوایی به ریشه، وزن خشک ریشه، وزن خشک بخش هوایی ، وزن تر ریشه ، وزن تر بخش هوایی، نسبت وزن تر و خشک بخش هوایی به ریشه ومیزان تجمع پرولین در اندامهای مختلف، محتوی کلروفیل و میزان جذب عناصر معدنیk و caوp وna مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که تنش خشکی بر کلیه صفات مورفولوژیکی موثر بود و همه آنها را کاهش داد بطوریکه بیشترین کاهش صفات فوق در تیمار4/2- بار مشاهده شد. در حالیکه با افزایش تنش نسبت طول ریشه به اندام هوایی افزایش یافت. در مورد تمامی فاکتورهای رشدبه جزء نسبت طول ریشه به اندام هوایی تفاوتهای معنی داری در سطح احتمال 5درصد مشاهده گردید. همچنین نتایج نشان داد که با افزایش تنش خشکی میزان انباشت پرولین در بخش هوایی و ریشه افزایش یافت بطوریکه محتوای پرولین در تیمار 4/2- بار، در برگها به مقدار 9/82 درصد ودر ریشه ها به مقدار7/76 درصد نسبت به شاهد افزایش نشان داد. تنش خشکی به طور معنی داری سبب کاهش محتوی کلروفیلa(1/81درصد) b(1/79 درصد) و مجموع کلروفیل(79درصد) شد. نتایج نشان داد که جذب عناصر معدنی k وcaوp با افزایش تنش خشکی کاهش یافت ولی جذب سدیم تا سطح خشکی 2/2- بار افزایش یافت و در 4/2- بار کاهش نشان داد.