چکیده مقدمه: دیابت بیماری مزمن و یکی از شایعترین بیماری های غدد درون ریز است. دیابت قندی از نظر بالینی نیز یکی از مهمترین عوامل خطرساز برای برخی اختلال ها نظیر نفروپاتی ،رتینوپاتی ،نوروپاتی و بیماری های قلبی وعروقی محسوب می شود. گیاهان دارویی به دلیل سهولت دسترسی، عوارض جانبی کمتر و قیمت مناسب به عنوان جایگزین های شایسته داروهای شیمیایی همواره مورد توجه بوده اند. بنا براین هدف از این تحقیق بررسی تأثیرعصاره کنگرفرنگی بر فاکتورهای بیوشیمیایی و بهبود ضایعات پانکراسی در موش صحرایی نر دیابتی شده با استرپتوزوسین است. موادوروشها:چهارگروه موش صحرایی نر(6سردرهرگروه)یک گروه به عنوان گروه کنترل باغذای عادی،گروه دوم دیابتی باغذای عادی ،گروه سوم دیابتی تحت رژیم بادوز mg/kg200 وزن بدن ازعصاره کنگرفرنگی ، گروه چهارم دیابتی تحت رژیم بادوز mg/kg400 وزن بدن ازعصاره کنگرفرنگی ،این رژیم برای مدت زمان 21روزادامه داشت. بعد ازآخرین مرحله رژیم درمانی ، از قلب رتها خون گیری به عمل آمد وپارامترهای تری گلیسرید، کلسترول ، hdl-c، vldl-c ، گلوکز ،مالون دی آلدئید(mda) ، hb c ،ظرفیت آنتی اکسیدانی و فعالیتsod اندازه گیری شد.همچنین پانکراس را جدا کرده و بعد از شستن و فیکس کردن برای مطالعات هیستولوژیکی آماده گردید. یافته های پژوهش:براساس نتایج به دست آمده ، عصاره کنگرفرنگی میزان گلوکز، کلسترول تام، تری گلیسرید ، vldl-c ، ذخیره گلیکوژن ،مالون دی آلدئید(mda)، هموگلوبین گلیکوزیله ، رانسبت به گروه دیابتی به طورمعنی داری کاهش داده بود )) و hdl-c ،ظرفیت آنتی اکسیدانی پلاسما و فعالیت آنزیم سوپراکسیددیسموتاز( sod) رابه طورمعنی داری افزایش داده بود ). بحث ونتیجه گیری: احتمالا" اثرکنگرفرنگی بر روی کاهش میزان قند خون به علت فلاونول گلیکوزیدها مو جود در آن می باشدکه از طریق مهار گلیکاسیون(glycation ) موجب کاهش قند خون در موشها دیابتی می شود.درکنگرفرنگی مقدار قابل ملاحظه ای از عناصر کمیاب وجود دارد و وجود این عناصر مسئول تشدید فعالیت انسولین می باشند. برگهای کنگر فرنگی حاوی پلی فنل ها یی است که قادر به مهار استرس اکسیداتیو توسط رادیکالهای اکسیژن می باشدوهمچنین موجب افزایش ظرفیت آنتی اکسیدانی می گردند. cynaroside(سیناروزید)ازموادموجوددرکنگرفرنگی سنتز کلسترول کبدی را در موش مهار کند.کنگر فرنگی تاثیری برمیزان هموگلوبین گلیکوزیله نداشت. درمجموع کنگرکنگرفرنگی حاوی آنتی اکسیدان و سایر ترکیبات دیگر می باشد و می توان از آن به عنوان یک عامل کمکی در درمان عوارض جانبی دیابت استفاده کرد. کلیدواژه ها: کنگر فرنگی، هایپرلیپیدیمیا،ظرفیت آنتی اکسیدانی، سوپراکسید دیسموتاز، دیابت.