این رساله حاوی دو بخش ترجمه و تحقیق است. بخش ترجمه، برگردان کامل کتاب "شب تیره ی نفس" اثر خوان دلاکروث است و در بخش دوم نیز در سه فصل جداگانه به بررسی دیدگاه های خوان دلاکروث و امام خمینی(ره) در مقوله ی جایگاه عشق در سلوک عرفانی و مقایسه ی نظریات دو عارف پرداخته شده است. هر دو عارف، به وجود مراتب و مراحلی در سیر و سلوک عرفانی معتقد بوده و مراحل سلوک نفس را در سه مرحله ی تطهیر، تنویر و اتحاد شرح می دهند. از نظر ایشان، تطهیر که مهمترین مرحله در سیر و سلوک عرفانی است، طی دو مرحله ی تطهیر فعالانه و منفعلانه صورت می پذیرد. تطهیر فعالانه حاصل تلاش و کوشش شخصی سالک بوده و تطهیر منفعلانه در نتیجه ی عنایت خاصّه ی حق صورت می پذیرد و کمال این تطهیر منفعلانه از رهگذر عشق الوهی است. بر این اساس، هر دو عارف عشق را یک امر موهوبی و حاصل جذبه و عنایت پروردگار می دانند که اعلی مرتبه ی آن، تنها نصیب بندگان مخلص خداوند می گردد، و بهترین هادی و رهنما در طریق سلوک، و مهمترین عامل تزکیه و تطهیر نفس می باشد. عشق از دیدگاه هر دو عارف، تنها ابزار نیل به جایگاه اتحاد با خداوند و دستیابی به مرتبه ی فنای فی الله است.