نام پژوهشگر: محبوبه مقدم

بررسی شیوه ی زندگی زنان شهرنشین عصر ناصری
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه علامه طباطبایی - دانشکده علوم اجتماعی 1388
  محبوبه مقدم   ابراهیم توفیق

در این پایان نامه به وضعیت زنان شهرنشین عصر ناصری پرداخته شده و دوره ی ناصری به عنوان دوره ای خاص به لحاظ تاریخی، سیاسی و اجتماعی در سطوح داخلی و بین المللی مورد توجه قرار گرفته است. پس از برجسته کردن علل پرداختن به این دوره، در دو قسمت توصیفی و تحلیلی، به وضعیت زنان توجه شده است. جهت انجام مطالعه ی مقدماتی این دوره از روش تاریخی و مطالعه اسنادی و جهت تحلیل، از روش کیفی و به طور مشخص نظریه ی مبنایی، بهره جسته ایم. در قسمت نخست با دسته بندی کردن یافته ها، ذیل پانزده عنوان به توصیف شیوه ی زندگی زنان و شرایط ایشان در عرصه های گوناگون پرداخته ایم. جهت این تقسیم بندی از نظریات فمینیستی و حوزه های مورد اهمیت نیز غافل نماندیم. اگرچه عناوین از درون داده ها به دست می آمد اما جهت صیقل خوردن اندیشه و شکل گیری بهتر عناوین، مطالعات فمینیستی مورد توجه قرار گرفت. در بخش دوم، به تحلیل داده ها همت گماردیم و با توجه به دوشاخص زمان و زبان (متون داخلی و سفرنامه ها) به تحلیل پرداختیم. با توجه به شاخص زمان، این دوره را به دو دوره ی پیش از سفرهای ناصرالدین شاه به فرنگ و پس از آن مجزا ساختیم و با توجه به این شاخص به تحلیل نشستیم. هم-چنین با توجه به شاخص زبان، متون را به دو دسته ی کلی متون داخلی، که نویسندگان آن ها ایرانی بودند و سفرنامه ها که توسط غیر ایرانیان نوشته شده بود تقسیم کردیم. پس از مطالعه متون و شکل گیری ذهنی تحقیق، ضرورت زمان مند و مکان مند ساختن دوره ی مورد نظر بارز شد. در تدوین بخش نظری کار با توجه به ضرورت یادشده از نظریات جامعه شناسی تاریخی و جهت تحلیل متون داخلی و سفرنامه ها از مطالعات پسااستعماری استفاده کردیم. در قسمت تحلیل داده ها، با توجه به روش نظریه ی مبنایی کلیه داده ها را در سه مرحله کدگذاری کردیم و پس از آن در سه مرحله، نمونه گیری ِ نظری مفاهیم به دست آمده را انجام دادیم و پس از آن طی روند تحقیق و با توجه به روایت به دست آمده به ساخت مقولات فرعی و سرانجام شکل دادن مقوله ی اصلی با توجه به این فرایند پرداختیم. نتیجه ای که حاصل آمد این بود که با توجه به مجموعه ی عوامل، مفهوم خود در ذهن زن شهرنشین ایرانی دچار تحول می شود و یک هویت جدید تولد می یابد. این تحول در دهه ی پایانی دوره ی ناصری چشم گیر و بارز است.