پایان نامه حاضر، پژوهشی در زمینه نحو زبان علمی فارسی است که با استفاده از مبانی دستور نظام-مند نقش گرای هلیدی به بررسی قابلیت های زبان فارسی در ه:تعبیر معنادار تجربیات بشر در زمینه علم شیمی، در دو پیکره گفتاری و نوشتاری می پردازد. این پژوهش با توجه به اندک بودن مطالعات موجود پیرامون نحو زبان علم با مفهوم مورد نظر در این پایان نامه، یعنی بررسی نقش زبان در انتقال معانی علمی به صورت سازگار و استعاری، انجام گرفته است. هدف از انجام این پژوهش در درجه اول رسیدن به پاسخی مناسب برای این پرسش است که، پیکره های گفتاری و نوشتاری زبان علمی فارسی چگونه واقعیات جهان را در قالب شش فرایند مطرح شده در فرانقش اندیشگانی هلیدی طبقه بندی کرده و به دو صورت سازگار و استعاری ارائه می-دهند، و در درجه بعد، آیا تفاوتی نیز میان دو پیکره مورد بررسی در میزان استفاده از بیان استعاری، که به-وسیله به کارگیری ساخت استعاره دستوری محقق می شود وجود دارد و یا خیر؟ به منظور بررسی جنبه های مذکور ابتدا هجده مبحث از سه کتاب شیمی سال های دوم و سوم دبیرستان و دوره پیش دانشگاهی انتخاب شده و چگونگی بیان این مباحث توسط مولفان کتاب های شیمی و دبیران در کلاس های درسی شیمی، به عنوان داده های پژوهش مورد بررسی قرار گرفتند. پس از بررسی داده ها، نتایج حاصل، در سه بخش "پرکاربردترین فرایند در هر دو پیکره"، "پرکاربردترین فرایند در ساخت استعاره دستوری" و "میزان کاربرد استعاره دستوری در دو پیکره گفتاری و نوشتاری" تنظیم شدند. در پایان با استناد به این بخش ها مشخص گردید که، فرایند مادی پرکاربردترین فرایند در زبان علمی شیمی است و پیکره نوشتاری نیز تمایل بیشتری در استفاده از پدیده استعاره دستوری نسبت به پیکره مادی از خود نشان می دهد.