امنیت در سطوح مختلف فردی، ملی، منطقه ای و بین المللی کارویژه اصلی دولت است. دولت مدرن از زمان پیدایش در مناطقی از دنیا توانسته است بر اساساس یک فرایند تاریخی و تدریجی بر مشکله امنیت در سطوح مختلف آن غلبه کند. برخلاف مناطقی مانند اروپا،آمریکا و شرق آسیا، در منطقه خاورمیانه امنیت در ابعاد مختلف آن هنوز اصلی ترین و مهمترین مسئله است. با توجه به نقش دولت در امنیت زایی و امنیت زدایی، سوالی که این رساله مورد بررسی قرار داده است، نقش ماهیت دولت در شکل گیری مشکلات امنیتی موجود در خاورمیانه است. در این رساله، با بهره گیری از روش تاریخی و نهادی نشان داده شده است که دولت های عمده خاورمیانه به خاطر برخورداری از ماهیتی خاص و منحصر به فرد، قادر نبوده اند در زمینه تامین امنیت منطقه ایی مانند دولت در دیگر مناطق عمل کنند. یافته های پژوهش نشان می دهد که ورود دولت وستفالیایی به منطقه خاورمیانه الزاماً به معنی پذیرفته شدن اصول و الزامات آن نبوده است. زیرا منطقه خاورمیانه از یک طرف خود دارای سنت تاریخی غنی ای در زمینه سیاست ورزی است که به کلی با اصول و الزامات دولت مدرن بیگانه می باشد و از طرفی آن سنن تاریخی در اثر شرایط خاصی به شکل ایدئولوژی های فراملی بسیار اثرگذار و تعیین کننده بازتولید شده اند که ماهیت دولت را شکل داده اند. این ایدئولوژی ها بدون در نظر گرفتن اصول دولت وستفالیایی و مبانی دولت ملی، همواره به دنبال پیوستگی های هویتی بوده اند. این امر خود منجر به شکل گیری سیاست خارجی های تجدیدنظرطلبانه و تحول طلبانه توسط دولت های برخوردار از ایدئولوژی های فراملی و به تبع آن ناکامی در رسیدن به مکانیسم های نهادی برای ایجاد امنیت جمعی در سطح منطقه توسط دولت های عضو شده است.

چکیده این رساله در پنج فصل تنظیم شده است . در فصل نخست به ارائه مطالبی در باره مطالعات آینده پرداخته شده است و از میان رویکردهای مختلف مطالعات آینده رویکرد سناریو نویسی به عنوان چارچوب کار رساله انتخاب شده است . در فصل دوم به بررسی تاثیر عوامل داخلی عراق بر امنیت ملی در این کشور پرداخته شده است و بیان شده است که معضل هویت ملی در عراق اجازه شکل گیری دولت ملی در این کشور را نمی دهد و فقدان وجود دولت ملی منجر فقدان امنیت برای عراق شده است . درفصل سوم رساله رابطه میان عوامل منطقه ای و امنیت ملی در عراق مورد بررسی قرار می گیرد و بیان شده است که دولت های منطقه ، به ویژه دولت های همسایه عراق ، هرکدام در عراق دارای منافعی هستند که برای رسیدن به آن چاره ای جز حمایت از یک گروه در داخل عراق و مخالفت با گروه دیگر ندارند . این وضعیت امنیت ملی در عراق را پیچیده کرده است . در فصل چهارم به نقش دولت های فرامنطقه ای قبل از آغاز جنگ و در دوران بازسازی عراق پرداخته می شود و بیان می شود که اهمیت تاثیر گذاری عوامل فرامنطقه ای به اندازه عوامل داخلی و منطقه ای نیست.در فصل پایانی در قالب سه سناریو و بر مبنای نتایج حاصل از بررسی عوامل داخلی ، منطقه ای و فرامنطقه ای به آینده امنیت ملی در عراق پرداخته می شود . در این فصل بیان می گردد که عوامل تاثیر گذار بر آینده امنیت ملی در عراق در سطوح سه گانه فوق در ارتباط با همدیگرند و به ترتیب سناریو تداوم بی ثباتی ها در عراق ، تشدید جنگ داخلی و سناریو تجزیه را برای آینده عراق رقم می زنند .