چکیده موضوع پایان نامه حاضر مقایسه صرفی اجزای کلام در گویش ترکی روستای «همه کسی» و گویش ترکی شهر«بهار» در استان همدان است. یافتن تفاوت های موجود در اجزای کلام دو گویش مد نظر نگارنده بوده است. از 1323 نمونه ذکر شده در پایان نامه، حدود 750 مورد به گویش «همه کسی» و 558 مورد به گویش «بهار» تعلق دارد. پایان نامه حاضر در پنج فصل، به ترتیب زیر تنظیم شده است: 1. «کلیات پژوهش» 2. «مبانی نظری تحقیق» 3. «زبان های خانواده ترکی و زبان ترکی آذری: پیشینه مطالعات» 4. «تجزیه و تحلیل داده ها» 5. «نتایج، پیشنهادات و کاربردها». چهار مقوله: اسم، صفت، قید و فعل و انواع ساده، مشتق و مرکب این مقولات در پایان نامه مورد تحلیل و مقایسه قرار گرفته است. در هر بخش تعریف، کلیات، تقسیم بندی های موارد ذکر شده و داده های گویش «همه کسی» به صورت میدانی و داده های گویش «بهار» به صورت میدانی و کتابخانه ای جمع آوری شده اند. سپس داده های جمع آوری شده از نظر تفاوت ها و شباهت ها تحلیل شده اند. به این منظور، نگارنده، بخشی را به معرفی نظام واجی «همه کسی» و مقایسه آن با گویش «بهار» اختصاص داده است. در بخش های مربوط به اسم، صفت و قید، پس از مقایسه و بررسی تعداد 407 واژه در هر دو گویش نتایج زیر به دست آمد: 1. در 38% موارد، تلفظ ها تفاوت داشتند 2. در 28%، واژه ها از هر نظر یکسان بودند 3. در 11% موارد، واژه ها در یکی از دو گویش معادل نداشتند 4. در 23%، نوع/ ساخت واژه / واژه ها برای همان معنی، در یکی از دو گویش تفاوت داشت 5. در 2% موارد کاربرد معنایی برای واژه های یکسان فرق می کرد. در بخش فعل، ساخت و زمان های متعدد فعل ها (زمان های دستوری و غیر دستوری) در دو گویش مقایسه شد و نتایج زیر به دست آمد: در چهارده زمان مقایسه شده فعل (جمعاً هفده زمان) فقط سه زمان حال ساده و گذشته های ساده و کامل دو گویش، قاعده های یکسانی داشتند؛ نه زمان دیگر در قاعده هایشان متفاوت بودند و دو زمان در تلفظ فرق داشتند. از دوازده شناسه فعلی، هشت تا تفاوت داشتند و چهار تا همانند بودند. از هشت وجه فعلی، چهار وجه یکسان و چهار تا تفاوت داشتند. واژگان گویش«همه کسی» مملو از واژه های غیر ترکی، از نظر نوع و در بسیاری از موارد تلفظ است. پسوند /-d/ که گذشته ساز ترکی آذری و «بهار» است، درگونه «همه کسی» برای نشانگذاری زمان غیر گذشته هم به کار می-رود. در بخش معرفی نظام واجی این نتایج به دست آمد: گویش «همه کسی» 6 واج همخوانی نسبت به گویش «بهار» بیشتر دارد. در گویش «بهار» دو فرایند آوایی نسبت به گویش «همه کسی» بیشتر وجود دارد. و الگوی ساخت هجا در گویش «همه کسی» گسترده تر از گویش «بهار» است. زیر عنوان های «تضعیف» و «تقویت» 21 فرایند آوایی بیشتر در گویش «همه کسی» نسبت به گویش «بهار» عمل می کند. تبدیل واج /-d/ بین دو واکه به [-j] در گویش «همه کسی»، به طور فراگیر عمل می کند.