به منظور بررسی اثر آبیاری تکمیلی در مراحل مختلف رشد، آرایش کاشت و رقم بر عملکرد و اجزاء عملکرد و خصوصیات مرفولوژیک گیاه نخود، این تحقیق در شرایط دیم در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه لرستان در شهر خرم آباد با میزان بارندگی سالیانه 42/486 میلیمتر، در سال زراعی 89-88 به اجرا درآمد. آزمایش به صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار با سه عامل، آبیاری تکمیلی در 4 سطح شامل: شاهد یا بدون آبیاری (i0)، یک بار آبیاری در مرحله گلدهی (i1)، یک بار آبیاری در مرحله دانه بستن (i2)، دو بار آبیاری در مرحله گلدهی و دانه بستن (i3)، آرایش کاشت در دو سطح شامل: فاصله ردیف 20 سانتی متر(r1) و 30 سانتی متر (r2) و رقم نیز در دو سطح شامل: آرمان (c1) و هاشم (c2). نتایج نشان داد که اثرات اصلی آبیاری تکمیلی در مراحل مختلف رشد بر همه صفات کمی بجز وزن صد دانه و تعداد دانه در غلاف معنی دار شد. همچنین اثر آرایش کاشت تنها بر وزن صد دانه، تعداد دانه در غلاف و شاخص برداشت معنی دار نشد. اثر رقم تنها بر ارتفاع، تعداد دانه در بوته، شاخه فرعی و تعداد دانه درغلاف معنی دار شد. نتایج مقایسه میانگین به روش دانکن در سطح احتمال 5 درصد نشان داد که تعداد شاخه فرعی، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، تعداد دانه در بوته، وزن صد دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، ارتفاع و درصد پروتئین تحت تأثیر اثرات متقابل سه گانه قرار گرفت. بیشترین میزان تعداد شاخه فرعی در بوته (11عدد)، تعداد غلاف در بوته (33 عدد)، تعداد دانه در بوته (24 عدد)، وزن صد دانه (5/31 گرم)، عملکرد دانه (2871 کیلوگرم در هکتار)، عملکرد بیولوژیک (7222 کیلوگرم در هکتار) و شاخص برداشت (33/41 درصد) از تیمار دوبار آبیاری تکمیلی در مراحل گلدهی و دانه بستن، فاصله ردیف 30 سانتی متر و رقم آرمان به دست آمد. بیشترین تعداد دانه در غلاف (72/1 عدد) در تیمار دوبار آبیاری در مرحله گلدهی و دانه بستن، فاصله ردیف 20 سانتی متر و رقم آرمان، بیشترین ارتفاع گیاه (67/91) از تیمار دوبار آبیاری تکمیلی در مرحله گلدهی و دانه بستن، فاصله ردیف 30 سانتی متر و رقم هاشم و بیشترین درصد پروتئین دانه (8/23) از تیمار شاهد (بدون آبیاری)، فاصله ردیف کاشت 20 سانتی متر و رقم هاشم به دست آمد. همبستگی عملکرد با شاخه فرعی، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در بوته، وزن صد دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت و ارتفاع مثبت و معنی دار، با پروتئین معکوس و معنی دار و با تعداد دانه در غلاف معنی دار نشد.