ابن ابی الحدید در سال 568 در مدین متولد شد ودر سال 656 بعد از سقوط بغداد فوت کرد، او پیرو مکتب معتزلیان می باشد وبه عنوان مردی اهل قلم و دانشمند و مورّخ و شاعر شناخته می شود. ابن ابی الحدید دانشمندی سنّی و با تفکر معتزلی است که به شرح نهج البلاغه دست زده است. وی تلاش کرده است تا براساس منابع اولیه ،اطلاعات تاریخی صدر اسلام و جانشینان پیامبر اکرم صَلَّی اللهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ را ارائه کند .وی سعی کرده است مطالب تاریخی را به صورت مستدل و منطقی بیان کند ودر بیان آنها از روش های مختلف برای کشف حقایق و بازسازی وقایع تاریخی و رخدادها استفاده کند.وی سعی کرده است اطلاعات تاریخی را از منابع اولیه انتخاب کند بدون آنکه دخل و تصرفی درآن آنجام دهد. بدون شک شخصیت،افکار ومذهب ابن ابی الحدید بر شرح نهج البلاغه وی تأثیر بسزایی گذاشته است.واین موضوع ،در جاهای مختلف شرح به وضوح دیده می شود. ابن ابی الحدید در شرح نهج البلاغه با تکیه بر ساختار فکری وروشی منسجم و به کارگیری مناسب ابزار های کشف هویت اخبار و با استفاده از منابع موجود که دراختیارداشته ،به صحت و سقم گزارش ها وداده های تاریخی می پردازد .همچنین دانش های کمکی وشواهد وقراین دور ونزدیک به خبر وتأثیرپذیری از گرایش های کلامی و اعتقادی،از جمله ابزار هایی است که ابن ابی الحدیددر شناخت و بیان وقایع در شرح نهج البلاغه از آنها بهره می گیرد. درمورد جانشینی پیامبر اکرم صَلَّی اللهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ اطلاعات وداده های بسیاری را ارائه می کند.وی به وجود نص از طرف پیامبر اکرم صَلَّی اللهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ معتقد نیست و اعتقاد دارد که امام علی علیه السلام پس از بیعت پیامبر وصی ایشان خوانده شد ،اما نه وصی به معنای خلیفه ؛بلکه وصی درحوادثی که پس از ارتحال پیامبر اکرم به وقوع خواهد پیوست وابن ابی الحدید این قالب فکری را در تمام گزارش های خود حفظ می کند.

در این تحقیق، دوستی و مهرورزی از دیدگاه امیرالمومنین (ع) در نهج البلاغه مورد بررسی قرار گرفته است. این پایان نامه در دو فصل که هر کدام حاوی چندین بخش است تدوین گردیده است. در ابتدا شرح مختصری از دوستی و محبت: دوستی به معنای حب و یکدلی و عشق و مهر و در اصطلاح عبارت است از محبت و دوستی انسان به چیزی که به آن میل و لذت دارد و غلیان دل در مقام اشتیاق به لقاء محبوب است. در فصل دوم شرایط دوست خوب بررسی شده است که عبارت است از عاقل باشد، از خاندان اصیل باشد، اهل خیر باشد و خوش اخلاق و....باشد و در در بخش بعدی انواع دوستی بررسی شده است که در نهج البلاغه قریب به 25 نوع دوستی آمده است همانند دوستی به دنیا، دوستی آخرت و مرگ و دوستی خدا، دوستی پیامبر واهل بیت و...و در بخش بعدی آداب دوستی بررسی شده است که چگونگی رفتار و آداب و سلوکی که باید در مقابل دوست داشته باشیم از جمله خشوع و فروتنی و ایثار و...و در بخش بعدی حدود دوستی که حضرت به اندازه نگهداشتن در دوستی و دشمنی بسیار تأکید می وزرد و این که انسان نباید تمام اسرار خود را به دوست افشا کند و در دشمنی نباید آتش کینه را شعله ور نماید و در بخش بعدی حقوق دوستی بررسی شده است که حقوقی که بر انسان واجب است بیان شده است از قبیل یاری با جان و دل و احسان و فداکاری و... و بخش بعدی موانع دوستی که نباید با افراد پست و بخیل و نادان و... دوست شد و بخش آخر در مورد فوائد دوستی بحث می کند که دوست در شرایط سخت، حامی و یاور انسان است و از او پشتیبانی می نماید.

پژوهش حاضر با عنوان « نقش دین در زندگی از نگاه امام علی(ع)در نهج البلاغه »، ابتدا به بررسی معانی واژه های کلیدی «دین» و «زندگی» در لغت و اصطلاح پرداخته، سپس با بیان اقسام دین و زندگی، رابطه آنها را مورد بحث قرار می دهد. آنچه مسلّم است، ضرورت وجود دین در زندگی است. درست است که انسان، چه دین دار و چه بی دین، در این دنیا چند صباحی زندگی کرده و بالاخره عمر او پایان یافته و به دیار باقی خواهد شتافت، امّا مهم این است که زندگی دنیوی در مقایسه با زندگی جاودان اخروی، بسیار کوتاه بوده و انسان را به آرزوها و آرمان های طولانیش نخواهد رساند. بنا براین باید از دنیا به عنوان پلی برای رسیدن به زندگی جاودان آخرت گذر کرد. انسان عاقل و متفکّر، با قدری تأمّل، می فهمد که در این شرایط، برای رسیدن به خوشبختی حقیقی، تنها راه، استفاده بهینه از عمر و زندگی است. این تحقیق با اشاره به جایگاه نهج البلاغه و اهمیّت آن، خصوصیت ویژه زمان امیر مومنان علی7و تصویری از شخصیت ایشان، به شناخت دین حقیقی و دین در واقعیت و عینیت در نهج البلاغه پرداخته، و مسائل مربوط به دین از جمله: آگاهی و تفقّه در دین، اساس دین، ارکان دین، نمونه هایی از ارزش های دین و آفت های دین را مورد بحث و بررسی قرار می دهد. به عنوان نمونه این که آنچه در نهج البلاغه اساس دین شمرده شده، عبارت است از: شناخت خداوند سبحان و معصومین:. همچنین ارکان چهارگانه دین عبارتند از: نظام عقاید، نظام عبادی، نظام اخلاقی و نظام حقوقی، که هرکدام به طور جداگانه مورد بررسی قرار گرفته است. همان طور که در بحث ارزش های دین، فقط ده نمونه از این ارزش ها از نهج البلاغه استخراج شده و نظر مولا علی(ع) درباره آنها بیان شده است. جا دارد که بقیه ارزش های دین نیز از زبان گویای امام علی(ع) در نهج البلاغه مورد توجّه واقع شود. چرا که نهج البلاغه درس زندگی است و نقش دین در زندگی در آن بسیار پررنگ دیده می شود. با تقسیم آفت های دین به آفت های درون دینی و برون دینی، نقش هرکدام از آنها در زندگی مورد بررسی واقع شده و تأثیر عوامل مختلف از جمله: عوامل اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی در دین، به طور مختصر توضیح داده شده است. در این پژوهش، زندگی فردی و اجتماعی در نهج البلاغه و هدف از زندگی، سعادت فردی و اجتماعی، ارکان و عوامل سعادت یا شقاوت فرد و جامعه مورد تحلیل واقع شده و بیانات حضرت علی7 در این رابطه عنوان شده است. از همه مهم تر درباره مسوولیّت های فردی، اجتماعی و حکومتی انسان ها و نقش هرکدام در سعادت و سلامت دینی فرد و جامعه، بحث هایی مطرح شده که هرکدام به نوبه خود می تواند در زندگی انسان تأثیر بسزایی داشته باشد و انسان را به سرمنزل مقصود و کمال مطلوب راهنمایی کند. آنچه مسلم است در این تحقیق، فرصت بهره مندی از تمامی سخنان امیر مومنان علی(ع) درباره مسائل مذکور، وجود نداشت، ولی امیدوارم که همه خوانندگان این پایان نامه، با مراجعه به نهج البلاغه، از تمامی خطبه ها و نامه ها و کلمات قصار آن حضرت به حدّ کافی استفاده نموده و به سعادت دنیوی و اخروی دست یابند. ان شاء الله.

سیره فرهنگی امام علی (ع) به معنای، تحلیل و بررسی سیره و سنت ورهنمودهای امام علی (ع) است که موجب کشف شیوه زندگی و عملکرد این انسان کامل و الگوگیری در ابعاد فرهنگی در همه زمینه ها( فرهنگی، اجتماعی ، سیاسی) می‏شود. بهره‏گیری از نهج‏البلاغه به عنوان کارسازترین شیوه و روش جهت آشکار نمودن سیره فرهنگی آن امام است. بخش اعظم بیانات و خطب امام(ع) در نهج البلاغه وغیر آن، پند واندرز وتوجه دادن به ارزشهای فرهنگی واخلاقی در جهت انسان سازی است . امام(ع) در زمینه فرهنگ قرآنی درجامعه تلاش زیادی کرد.ومردم را در زمینه آموزش به قرائت وهم در زمینه آموزش به عمل کردن به کلام الهی قرآن وتدبر در آن تشویق وترغیب می نمود. در سیره فرهنگی امام(ع)یکی از بحثهای مهم بحث تربیتی آن است که اصولی را مورد نظر گرفته است که با جهت گیری به سمت آن، تربیت به بهترین وجه حاصل می شود . وزمینه‏ی رشد و تعالی فرد و جامعه را فراهم می کند وشیوه هایی را که به کار می برد استعدادها رادر جهت کمال شکوفا می گرداند. امام علی (ع) درحوزه اجتماع با رفتار و با گفتار خود فرهنگ سازی کرد.بحث ارزشهاو معاشرتها... را مطرح کرده است. که قوام، استحکام و انسجام اجتماعی در هر جامعه ای بسته به آن است . در حوزه سیاست، فرهنگ مدیریتی واصول حاکم بر نگرش مدیر را می توان متأثر از نظام ارزشی حاکم بر آن جامعه دانست. در نتیجه می بینیم آن حضرت، همان قدر که به علم و فن در مدیریت اهمیت داده، به جنبه فرهنگی و توصیه های دینی و رعایت آن نیز توجه داشته است. یکی از مهمترین اقدامات فرهنگی بنیادی امام ، اصلاح جامعه وتصحیح اندیشه ها وباورهای منحرف ونادرست است که با شیوه ای مخصوص به خود وتلاشی بی وقفه پیوسته بدین امر مهم همت گماشت ونتیجه آن فرهنگ انسانی وپربار علوی است. آن حضرت،در سراسر زندگی، خودرا موظف به احیای فرهنگ قرآنی وسنت رسول خدا(ص) وبه اجرا درآوردن رهنمودها ودستورات آن ها در صحنهاجتماع می دانست. در نتیجه در اثر چنین تلاش مهم ورسالت سنگینی است که اسلام اصیل وحقیقی تا امروز پایدار مانده است.

نوشتار حاضر ، پژوهشی نو درباره اخلاق معاشرتی از دیدگاه و سیره حضرت علی(ع) با تکیه بر نهج البلاغه است.بی شک آشنایی با مجموعه ی آموزه های دینی ، احیاگر نوعی اعتدال و روشن بینی نسبت به زندگی اجتماعی است.این رساله مشتمل بر دو فصل است که سعی شده از کتب اخلاقی ، روایی و تاریخی در این زمینه تاحد امکان بر اساس روش تحقیق توصیفی تحلیلی استفاده شود. از مجموعه مطالب مندرج در این پژوهش ، چنین به دست می آید که رفتارهای انسان در همنشینی با دیگران را اخلاق معاشرتی می نامند که عواملی مانند احسان ، اصلاح فیمابین و ...باعث تقویت آن و عواملی نیز باعث تخریب اخلاق معاشرتی می شود. حضرت علی(ع) به عنوان الگوی ولایت با اعضای خانواده و جامعه به بهترین نحو معاشرت داشتند.ایشان اطاعت از والدین و نیکی کردن به آنها راتوصیه می نمودند و نسبت به همسرشان توجه خاصی داشتند وبه ایشان در کارهای خانه کمک می کردند.نسبت به تربیت و آموزش و رابطه عاطفی داشتن با فرزندان توصیه هایی می فرمودند و خود ایشان نیز در سیره عملی به آن اهمیت می دادند. امام علی(ع) به خویشاوندان احترام همراه با محبت داشتند و حقوق آنها را رعایت می کردند. حضرت(ع) نسبت به اعضای جامعه معاشرت ایده آل داشتند.بطورمثال : بسیار مهمان نواز بودند و نسبت به همسایگان خوش رفتاری می کردند و در انتخاب دوست دقت می کردند و به عیادت آنها می رفتند. حضرت علی(ع) نسبت به قشرهای مستضعف جامعه نیز همین روش را داشتند و برای خدمتکاران خود به عنوان یک معلم اخلاق بودند.در رابطه با یتیمان و نیازمندان بسیار مهربان و حقوق ایشان را رعایت می کردند.حضرت(ع) نسبت به رفتار با کفار و اهل کتاب همراه رعایت احتیاط ، بدرفتاری نمی کردند.به خاطر معاشرت سالم حضرت(ع) ، برخی از مخالفانشان به ایشان جذب می شدند و در دوران زمامداریشان نیز تمام اصول معاشرت را رعایت می نمودند.

موضوع آخرت شناسی در اسلام مخصوصاً نهج البلاغه و دین یهود از جایگاه ویژه و موقعیت ممتازی برخوردار است. در این تألیف به کمک خدا سعی کرده ام به شناخت آخرت از دیدگاه درخشان ترین و برجسته ترین چهره اسلامی بعد از پیامبر اسلام یعنی علی بن ابیطالب و مقایسه آن با دین یهود بپردازم. سعی کرده ام با توصیه اساتید محترم، آراء و نظریات بیان شده با مراجعه به منابع قدیمی تاریخی ارائه شود و حالت تطبیق با دین یهود داشته باشد. امام علی(ع) در خطبه ها و سخنان خود به آخرت و به ضرورت موضوع آخرت و شناخت ویژگی های آن بسیار زیاد توجه داشته اند و همچنین به بررسی تک تک جزئیات آن پرداخته اند. اما دانشمندان و متفکران دین یهود که بازآراء و نظراتشان با همدیگر اختلاف دارد، سعی کرده اند به قدر وسع گره ای از کار فروبسته این مسأله بگشایند و به این پرسش مهم و سرنوشت ساز پاسخ دهند که آیا واقعاً از پس امروز، فردایی در کار هست یا نه؟ هر چند اعتقاد به این مسأله یکی از اصول عقاید دین آنهاست اما نسبت به دین اسلام، از جزئیات کمتری برخوردار است.

ابتدا موضوع «حکومت و مدیریّت اسلامی از دیدگاه امام علی(ع)» را مورد بررسی قرار میدهیم. در این بخش سعی میکنیم آنچه که از حکومت و مدیریّت مطلوب، مورد نظر امام علی(ع) میباشد ارائه گردد. در فصل اوّل این بخش، به جایگاه سیاست و حکومت از منظر علی(ع) (که منطبق بر دیدگاه اسلام) میباشد پرداخته شده است و برکات و آثار مثبت آن را دلیل بر ضرورت وجودی آن دانستهایم. پس از آن به «اهداف عالیه حکومت اسلامی» رسیدهایم و هدف اصلی را، اعلای کلمه حقّ و اعتلای همه جانبه مردمان معرّفی کردهایم. و هدفهای دیگری را نیز ذیل این هدف بر شمردهایم. در بحث دیگری شاخصترین وظایف حکومت اسلامی مورد کنکاش قرار داده و در ادامه به عوامل تقویت کننده حکومت اسلامی پرداختهایم. سپس به نقش بسیار مهمّ مردم در تحولات اجتماعی در جهت رشد یا انحطاط جامعه اسلامی اشاره کردهایم و در این بحث، حقّوق متقابل مردم و زمامدار را به عنوان اصلی فراموش ناشدنی در حکومت بررسی کردهایم. فصل دوم این بخش به موشکافی مدیریّت اسلامی از نگاه مولا اختصاص دارد. زیربنای این مدیریّت، ارزشهای الهی و اخلاقی بوده و در این راستا، مدیریّت به عنوان امانت الهی شناخته میشود. اصول مدیریّت علوی نیز بر گرفته از همین بینش اعتقادی و اخلاقی بوده است. در این فصل، همچنین ویژگیهایی برای یک مدیر وصف میشود. این اصول و ویژگیها بر ارزش و توفیق امر مدیریّت افزوده و آن را از خطرات مختلفی که «آفات مدیر» نامیدیم نجات میبخشد. در فصل سوم «نگاهی به عملکرد مدیریّتی امام علی (ع)» در طول حکومت پنج ساله مولا بر جامعه داشته، پای درس معلّم تاریخ مینیشینیم تا آنچه به عنوان مظهر حکومت اسلامی محقّق گشت را نظارهگر باشیم و الگوی عملی مباحث پیشین را تجربه کنیم. تأثیر این حکومت در از بین بردن انحرافات و سنّتهای غلط جامعه، شاخصه اصلی این حکومت شناخته شده است. با این مباحث، ایدهآلهای مورد نظر امام علی (ع) در حکومت و مدیریّت مطرح شده و اینها مقدّمهای میگردد در فهم غایت رفتارهای تربیتی ایشان با کارگزاران. در بخش سوم به سیره تربیتی آن حضرت در عرصه حکومت و سیاست با هدف آشنایی با «رفتارشناسی تربیتی امام(ع) با کارگزاران» پرداختهایم. در فصل اول، ابتدا نگاه امام (ع) به موضوعات تربیتی مشخّص میگردد این مهم با طرح مسائلی چون: مفهوم، اهداف، فواید، اهمّیت، ضرورت و موانع تربیت آغاز شده و با پارهای مسائل درباره تربیت انسان مانند: امکان تربیت، جنبههای عقلانی شخصیّت آدمی و ... پیگیری شده است. «ویژگیهای نظام تربیتی امام علی(ع)» موضوع مهمّ دیگر این فصل است که باعث آگاهی بر شاخصههای اصلی این نظام تربیتی میشود. این ویژگیها مکتب تربیت علوی را نسبت به سایر مکاتب، برتر و والاتر قرار داده و ارزش آن را هم از نظر دستیابی به آرمانهای متعالی و هم از نظر رشد و پرورش عملی انسانها، بینظیر کرده است. در ادامه، مبانی تربیت انسان را در سه بخش شناخت خدا، شناخت عالم هستی و شناخت انسان آوردهایم. در فصل آخر این بخش، «رفتارشناسی امام علی(ع) با کارگزاران از جنبه تربیت» را به عنوان موضوع اصلی پایان نامه، مورد بررسی قرار میدهیم. ارتباط «حکومت و تربیت» به عنوان دریچه ورود به موضوع انتخاب شده است و با طرح مسائلی نظیر نقش و وظیفه حکومت و حاکم در تعلیم و تربیت مردم، در واقع اهمیّت و نقش تربیتی کارگزاران و مسئولین نظام را استخراج مینمائیم. «اصول تربیت کارگزاران» قواعد و دستورالعملهای کلی تربیت آنان است که در هشت اصل مورد بررسی قرار گرفته است. «روشهای تربیت کارگزاران»، بررسی شیوههای تربیتی حضرت امیرالمومنین (ع) در برخورد با کارگزاران خود میباشد و راهکارها و منطق عملی ایشان در این فرآیند میباشد.

قدرت از دیر باز ،همواره مورد بحث اندیشمندان و صاحبان فکر بوده است . و اینکه آیا قدرت ماهیتاً فساد انگیز است یا فساد عارض بر ذات قدرت می شود ،نظرات مختلفی ایراد شده است. قدرت در رساله حاضر به معنای توانایی بر انجام کار یا ایجاد پدیده ای است در لغت، ودر اصطلاح؛ وسیله و ابزار اعمال قانون یا اعمال اختیاراتی است ،که قانون به صاحبان قدرت می دهد.اساسا قدرت پدیده ای آسیب زا و آسیب پذیر است ،از جمله این آسیب ها که به محض به دست آوردن قدرت گریبان گیر صاحبان آن می شود ،احساس برتری ،بی نیازی وحاکمیت است که هر کدام سر منشأ آفات بعدی خواهند بود. این رساله مدعی است ، امام علی(ع) برای کنترل و دفع آسیب های قدرت،راه برد خاصی را ارائه می کند. از جمله ی این راه برد؛ معرفی قدرت بالاتر، یعنی قدرت لایزال الهی، اصلاح دیدگاه زمامداران نسبت به قدرت و یا تغییر جهان بینی قدرتمندان ، تبیین اهداف قدرت و همچنین انتخاب افرادی با ویژگیهای خاص برای مسند قدرت ودر نهایت نظارت دقیق و جدی بر کار ایشان می باشد. از دیدگاه امام علی (ع) ،صاحبان قدرت تنها وقتی از فساد ناشی از قدرت در امان خواهند بود که تربیت یافتگان مکتب الهی باشند.اینگونه افراد از دیدگاه انسان کامل؛امام علی(ع)، نباید بخیل ،جاهل ، ستم کار،جفاکار،رشوه گیر،تعطیل کننده ی سنت پیامبر، ترسوو...باشد بلکه باید عادل ، باتقوا ،اهل دانش و سیاست، شجاع و...باشد.در این راه برد،ایشان همچنین توصیه های کاربردی را برای قرار گرفتن قدرت در جایگاه واقعی اش ،ارائه می دهند.

ابتدا ازکتب غریب الحدیث چون غریب الحدیث ابو عبیده هروی- النهایه ابن اثیر,لغت غریب استخراج شد ؛ بعد از آن به ریشه یابی و شرح آنها از کتب مختلفی , در مرحله اول : از کتب لغوی مانند لسان العرب – القاموس المحیط – المعجم الوسیط- فرهنگ نامه دهخدا – کشاف اصطلحات الفنون پرداخته شد, بعد از آن در مرحله دوم : از شروح مختلف نهج البلاغه مانند شرح ابن ابی الحدید – ابن میثم - محمد تقی شوشتری – محمد عبده و سید حبیب الله خوئی و در کنار آن از آثار دیگری مانند اساس البلاغه زمخشری و کتبی در این زمینه استفاده شد و در مرحله سوم : از کتاب منتهی الارب صفی پور و منجد الطلب بند ریگی معادل فارسی لغات استخراج شد؛ در ضمن از" ترجمه نهج البلاغه سید محمد مهدی جعفری" در این زمینه استفاده شده است که جملاتی که کلمه غریب دارند, همراه ترجمه آن بیان شده است ؛البته ابتدا از ترجمه محمد دشتی و سپس دکتر شهیدی استفاده شد که با نظر استاد محترم راهنما دکتر جعفری , ترجمه مذکور مورد استفاده قرار گرفت که از نظر شماره خطبه ها مقداری با دو اثر قبل متفاوت است ؛ودر لابلای این تحقیق سعی شده به نکته ای قابل توجه که در دیگر آثار به آن اشاره نشده, آورده شود ؛ مانند همان چیزی که سید رضی در ادامه بعضی از خطبه ها به آن اشاره کرده است , و سعی شده مکررات ذکر شده در بعضی آثار حذف شود مثلا اگر ابن ابی حدید , شوشتری و فیروز آبادی با یکدیگر در باره لغتی مشترکاً نظری واحد دارند , یکی از آنها که مقدم تر است, اشاره شده و نظرات همطراز دیگر حذف شده است . روش تحقیق و بررسی بیشتر به صورت کتابخانه ای و فیش برداری بوده است البته بعضی از شروح و کتب مخصوصا شروح نهج البلاغه را از سی دی " باب العلم " که اثری بسیار مفید از محصولات حوزه علمیه اصفهان می باشد نیز در اختیار داشته و از آن استفاده شده است . که البته قابل ذکر است که ممکن است مقدار اندکی با کتب موجود در کتابخانه از نظر شماره صفحات متفاوت از یکدیگر ذکر شده باشد.

کتب مختلف چه شروح نهج البلاغه، و چه کتبی که به صورت مو ضوعی به نهج البلاغه پرداخته اند؛ به بحث در زمینه فقه اللغه وارد شده اند؛ اما این نکته قابل توجه است که ما آثاری که صرفاً به بررسی فقه اللغه نهج البلاغه پرداخته باشند، و معانی آن ها را واکاوی نموده و به کاربرد احتمالی معانی یک کلمه در عبارات مختلف این کتاب پرداخته باشند در اختیار نداریم. در این تحقیق در حد توان به این مهم پرداخته شد به طوری که با روش کتابخانه ای ابتدا شکل صرفی، ریشه و اصل کلمه بیان گردید، در این میان برخی از ریشه ها دارای بیش از یک اصل بودند که برای تقریب معنا به ذهن برای هر اصل مثالی ذکر گردید. برای بیان اصل هر واژه کتاب معجم المقاییس اللغه ابن فارس در اولویت قرار گرفت، سپس کتب دیگر در صورت پرداختن به این مسئله آورده شد. معانی واژه منتخب بر اساس کتب لغت کهن مورد بررسی قرار گرفت تا معنای رایج کلمه در زمان صدور آن به دست آید، در کنار کتب لغت از کتب غریب القرآن و غریب الحدیث استفاده شد. در انتهاء اگر تفاوتی بین کلمات مشابه در کتب مختلف ذکر شده بود بیان گردید، تا جایگاه کلمات و بلاغت آن ها نمایان گردد. بعد از بررسی لغوی با استناد بر آیات قرآن بر معنای ذکر شده تاکید شد، ضمن این که کاربردهای دیگر از آن لغت در نهج البلاغه که دارای همان معنا بود ذکر گردید، سپس حدیثی از احادیث معصومین :که حاوی کلمه مورد نظر بود درج گردید. و در صورت امکان با استناد بر یک بیت شعر و ضرب المثل که حاوی لغت مذکور یا مشتقات آن بود کار بررسی لغت ادامه یافت، ودرانتهاء با نتیجه گیری کار بررسی به پایان رسید. لازم به ذکر است، در بخش نتیجه گیری میزان اهتمام شارحان به لغت مذکور مورد بررسی قرار گرفت، و نظرات آن ها نیز ذکر گردید. متن خطب مورد بررسی بر اساس نهج البلاغه آقای دکتر سید محمد مهدی جعفری ولی کاربردهای دیگر در نهج البلاغه بر اساس نهج البلاغه دکترصبحی صالح تنظیم گردید. در فصل سوم برخی کلمات به عنوان نمونه در شروح و ترجمه های منتخب مورد بررسی قرارگرفت، مبنا بررسی های انجام شده نیز نتایج به دست آمده در فصل پیش بود؛ به طوری که کلمات و توضیحات ارائه شده از سوی شارحان و مترجمان با اصل واژه مورد نظر و هم چنین تفاوت های ذکر شده ما بین دو واژه مشابه مقایسه شد، و از این طریق کاستی ها و خطاهای احتمالی نمایان گردید، و درانتهاء در صورت امکان شرح وترجمه دقیق تر نیز مشخص گردید.

این رساله در صدد آن است تا دیدگاههای دانشمند جهان اسلام علّامه مرحوم استاد سید مرتضی عسکری را درباره مسائل مختلف علوم قرآنی بیان داشته و مورد بررسی قرار دهد . در این رساله ، مطالب و موضوعات ، در قالب چهار فصل ارائه شده است : فصل اول : در این فصل شرح حال و بیان شخصیت دانشمند محترم علامه عسکری آمده است که در خلال آن به فعالیت های گوناگون ایشان در طول حیات پر برکتشان از جمله فعالیت های اجتماعی و سیاسی و علمی و فرهمگی ایشان شده و در پایان ، آثار ایشان ذکر گردیده و مورد بررسی قرار گرفته است . فصل دوم : این فصل اختصاص به بررسی پاره ای از اصطلاحات اسلامی در حوزه علوم قرانی دارد که فهم این اصطلاحات در فهمیدن ، معانی آیات قرآن تأثیر بسزایی دارد . مانند : وحی ، آیه، کتاب ، ربّ ، اله . فصل سوم : در این فصل نمونه هایی از برداشت های تفسیری مهم آمده است که در شکل گیری اعتقادات صحیح نقش مهمی دارند . مانند : بررسی آیه میثاق( آیه 172اعراف) – معنای لا اله الاّ الله – فصل چهارم : این فصل به مباحثی پیرامون علوم قرانی اختصاص دارد ؛ مانند : بحث آغاز نزول وحی ، سوره های مکی و مدنی – قرائت قرآن و تحریف قران .

بحث توکل از دیر باز همواره مورد بحث اندیشمندان و صاحبان فکر بوده است و اینکه ماهیتا توکل چگونه می تواند شخصیت انسان را در جنبه های فردی و اجتماعی برساند. توکل در رساله ی حاضر در معنای لغوی آن اشکار ساختن ناتوانی در امری ست و در اصطلاح به معنای تکیه و اعتماد بر خداست . توکل حقیقی به خدا ، سر چشمه ی قدرت روحی و معنوی انسان است چون برای رستگاری و سعود به مراتب قرب الهی به ریسمان ثقلین باید در آویخت و نمی توان هیچ یک را از دیگری گشود برای دریافت حقیقت آموزه های وحی می باید از ترجمان وحی که همان اهل بیت می باشند سراغ گرفت و قر آن کریم و اهل بیت3 در مواضع متعدد مسلمانان را به این امر مهم فرا خوانده اند تا آنان را از آثار و برکات آن بر خوردار گردانند . اساسا توکل نیاز به شناخت عمیق و علمی دارد ؛ و اگر در آحاد افراد جامعه نهادینه شود می تواند دارای آثار ارزشمندی در دو حوزه ی فردی و اجتماعی باشد . در حوزه ی فردی توکل به خدا باعث آرامش ، ارزشمندی ، بریدن امید از غیر ، دوستی با خدا می گردد. و در حوزه ی اجتماعی نیز آثار ذی قیمتی که آرزوی دیرینه ی بشر بوده و هست را به همراه خواهد داشت ، که کمترین آن عبارتند از : ایجاد عزت نفس در افراد جامعه ، حریت انسانی در جامعه می باشد . کلید واژه ها : امیر المومنین 7، نهج البلاغه ، توکل ، ایمان ، تکیه بر خدا ، تسلیم و رضا .

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.