منطقه مورد مطالعه (شهر فیروزه) در 20 کیلومتری غرب نیشابور و در شمال غرب شهر فیروزه واقع شده است. این منطقه بخشی از حاشیه شمالی زون ایران مرکزی است. در این منطقه سنگ هایی با ماهیت آتشفشانی نیمه عمیق رخنمون دارند که دارای طیف ترکیبی آندزیت، تراکی آندزیت، داسیت و ریولیت هستند. این سنگ ها به شکل دایک، استوک و گنبدهای کوچک با روندی شمال غرب- جنوب شرق رخنمون دارند. سنگ های رسوبی- آتشفشانی و آتشفشانی پالئوسن- ائوسن میزبان سنگ های مذکور هستند. در بین سنگ های رسوبی- آتشفشانی، میان لایه هایی از آهک های نومولیت دار مشاهده می شود که مبیّن سن ائوسن میانی تا فوقانی برای بخشی از سنگ های میزبان می باشد. با توجه به مشاهدات صحرایی سنگ های جوان تر از الیگوسن (کنگلومرای پلیوسن) در محدوده مورد مطالعه توسط سنگ های آذرین مورد نظر قطع نشده اند. این سنگ ها بخشی از فعّالیت ماگمایی بعد از ائوسن هستند که رخنمون هایی از آن ها از شمال سبزوار تا جنوب قوچان- اسفراین قابل مشاهده است. مطالعات پتروگرافی نشان می دهد که این سنگ ها عمدتاً از پلاژیوکلاز، هورنبلند، بیوتیت، کوارتز و از کانی های فرعی آپاتیت، مگنتیت، زیرکن و اسفن تشکیل شده اند. بافت های پورفیری و گلومروپورفیری از جمله بافت های شاخص این سنگ ها است. پدیده اوپک زایی در حاشیه هورنبلند های قهوه ای و بیوتیت های قهوه ای به وضوح مشاهده می شود. تبدیل شدگی کانی های فرومنیزین به کلریت، اسفن و اکسیدهای آهن از دیگر پدیده های بارز سنگ های مورد مطالعه است. بر اساس دیاگرام های ترسیم شده برای نامگذاری سنگ های آذرین بیرونی، سنگ های مورد مطالعه در محدوده های ترکیبی آندزیت، تراکی آندزیت، داسیت و ریولیت قرار می گیرند. این امر مویّد مشاهدات صحرایی و مطالعات میکروسکوپی (پتروگرافی) است. سنگ های مورد مطالعه دارای ماهیت کالک آلکالن پتاسیم متوسط و متالومین می باشند. در نمودارهای ژئوشیمیایی (دو متغیّره اکسید- اکسید یا عناصر فرعی و کمیاب در مقابل یکدیگر و یا در مقابل اکسیدها)، سنگ های مورد مطالعه روند تقریباً خطی نشان می دهند که مبیّن تبلور تفریقی است. همچنین با توجه به نمودار afc، این سنگ ها علاوه بر تبلور تفریقی متحمل آلایش و هضم شد ه اند. البته آنکلاوهایی از سنگ های میزبان (توف ماسه سنگی و توف شیلی) آلایش ماگمای مورد نظر را تأیید می کند. در ضمن حضور آنکلاوهای میکروگرانولار مافیک مویّد اختلاط ماگمایی صورت گرفته در طی تحّول ماگمای سازنده سنگ های مورد مطالعه است. الگوی عناصر خاکی کمیاب و نمودارهای عنکبوتی نیز موارد مطرح شده را تأیید می کند. آنومالی منفی ti, nb و آنومالی مثبت sr و pb در نمودارهای عنکبوتی، الگوهای تفریق یافته lree/hree و lile/hfse بیانگر تحول یافتگی از طریق تبلور تفریقی است. بررسی ویژگی های ژئوشیمیایی سنگ های مورد نظر و مقایسه آن ها با آداکیت ها نشان می دهد که سنگ های مورد مطالعه شباهت های زیادی با آداکیت های واقعی دارند و در زمره آداکیت های غنی از سیلیس قرار می گیرند. با توجه به نمودارهای ژئوشیمیایی و پترولوژیکی سنگ های مورد مطالعه حاصل 10 تا 20 درصد ذوب بخشی ورقه اقیانوسی داغ و جوان فرورونده اقیانوسی سبزوار هستند که تا حد رخساره گارنت آمفیبولیت دگرگون شده است. ماگمای حاصله سپس به ترازهای بالایی پوسته قاره ای صعود نموده و به شکل دایک استوک و گنبد جایگزین شده است.

کانسار سرب و روی یورت بابا در شمال غرب شهر مجن از توابع شاهرود، در محدوده بین طول های جغرافیایی ”42’35 °54 طول و ”54’39 °54 و عرض های جغرافیایی ”30’31 °36 و ”10’32 °36 و در ارتفاع 3500 متری از سطح دریا قرار گرفته است. منطقه بخشی از زون تکتونیکی البرز شرقی است که در نقشه زمین شناسی 250000/1 گرگان و 100000/1 چهارگوش علی آباد واقع شده است. از دیدگاه چینه شناسی منطقه شامل سازند های شیلی و ماسه سنگی شمشک به سن تریاس بالایی تا لیاس، آهک ضخیم لایه لار به سن ژوراسیک، آهک کرتاسه و توف های سبز سازند کرج با سن ائوسن و کنگلومرای فجن با سن پالئوسن می باشد که با روند کلی شمال غرب- جنوب شرق (n65w) و شیب رو به سمت جنوب غرب مشخص می شوند. ماده معدنی بصورت اپی ژنتیک و چینه کران و به شکل پرکننده فضای خالی، عدسی ها و رگه هایی با ابعاد متفاوت در داخل سازند آهکی لار قرار گرفته است و پراکندگی آن کاملاً از فضاهای خالی موجود در سنگ دربرگیرنده پیروی می کند. کانسار به شکل چینه کران به بخشی از آهک لار محدود می شود که در مجاورت سازند شمشک قرار گرفته است. کانی سازی ماده معدنی ساده و شامل اسمیت زونیت (کربنات روی)، همی مورفیت یا کالامین (سیلیکات روی)، گالن و سروزیت است. کلسیت و آراگونیت باطله های کانسار را تشکیل می دهند. نتایج آنالیز ژئوشیمیائی نمونه ها و وجود برخی از عناصر خاص نشان دهنده محیط همزاد و رسوبی برای این کانسار است. نتایج مطالعه میانبارهای سیال نشاندهنده اختلاط دو سیال با شرایط فیزیکوشیمیایی متفاوت است و سرد شدن سیال با دمای بالا و درجه شوری متوسط توسط یک سیال با درجه شوری و دمای پائین را به عنوان مهم ترین مکانیزم برای نهشت ماده معدنی ثابت می کند. بررسی های ایزوتوپی انجام شده برای ایزوتوپ های اکسیژن 18، کربن 13 و گوگرد 36 بیان گر ترکیب سنگ آهک دریائی و آهک زیستی برای کلسیت و منشائی دریایی برای گوگرد احیایی می باشد. مجموع مطالعات زمین شناسی، بافتی، کانی شناسی، ژئوشیمیائی، میانبارهای سیال و ایزوتوپی حاکی از آن است که تشکیل و تمرکز این کانسار رسوبی- دیاژنتیک بوده ولی بخشی از تمرکز کانسار بصورت اپی ژنتیک و در حفرات و شکستگی ها بعدی صورت گرفته است و نهایتاً از نظر ژنتیکی کانسار یورت بابا را می توان در زیرگروه دره میسی سی پی غنی از روی تقسیم بندی نمود که در یک حوضه فورلند تشکیل شده است.

در این تحقیق غلظت عناصر سنگین (as، cd، co، cr، cu، mn، ni، pb، v و zn) رسوبات حوضه آبگیر نوررود مورد بررسی قرار گرفته است. جهت بررسی ارتباط غلظت عناصر سنگین با واحدهای زمین شناسی منطقه، علاوه بر آنالیز شیمیایی رسوبات به روش icp-ms، نمونه ها مورد آزمایشات دانه سنجی، تعیین ph و تعیین درصد ماده آلی نیز قرار گرفتند. ضریب همبستگی، فاکتور غنی شدگی (ef)، شاخص زمین انباشت (igeo)، فاکتور آلودگی (cf) و درجه آلودگی (cd) از جمله فاکتورهای ژئوشیمیایی و آنالیز خوشه ای (ca) و تحلیل مولفه اصلی (pca) از روش های آماری مورد استفاده در این تحقیق می باشند. مطالعه آنالیز نمونه ها نشان داد آرسنیک، کادمیوم، کبالت، منگنز، سرب، وانادیوم و روی مقادیری بیش از میانگین رسوب جهانی را نشان می دهند. فاکتور غنی شدگی عناصر نشان داد تمامی عناصر بجز کادمیوم دارای غنی شدگی اندک تا عدم غنی شدگی می باشند. شاخص زمین انباشت نیز برای تمامی عناصر، بجز کادمیوم (07/1 igeo =) و آرسنیک (17/0= igeo) مقادیر منفی که بیان کننده عدم آلودگی آنها می باشد.براساس نتایج حاصله از این تحقیق، تمامی غلظت های عناصر مورد بررسی، به عوارض طبیعی و واحدهای زمین شناسی منطقه نسبت داده شد.

چکیده منطقه مورد مطالعه، بخش هایی از شمال و جنوب بیرجند را در بر می گیرد. این منطقه در شرق زون ایران مرکزی واقع شده است و به عبارت دیگر بخشی از بلوک لوت را در بر می گیرد. در این منطقه، تعداد قابل توجّهی توده آذرین نیمه عمیق و تعداد محدودی توده آذرین عمیق وجود دارد که عمدتاً به صورت گنبد و دایک (ندرتاً سیل) جایگزین شده اند. گنبدهای میاکوه، همند، رمی، گیوشاد، رونشک، چاه نوری، دوکوهه، اللهیار و توده نفودی لوخی سیه وار از نمونه های بارز آن ها هستند. این توده ها در میان سنگ های آتشفشانی، آتشفشانی- رسوبی و آتشفشانی- تخریبی ائوسن و سنگ های افیولیتی کرتاسه- پالئوسن جایگزین شده اند و بر اساس مشاهدات صحرایی دارای سن ائوسن پایانی- الیگوسن آغازی (؟) می باشند. توده های نامبرده دارای طیف ترکیبی آندزیت- تراکی آندزیت، تراکی داسیت، داسیت، ریولیت و سیینیت می باشند. این سنگ ها بافت های پورفیری، گلومروپورفیری، میکرولیتی- پورفیری، جریانی و گرانولار نشان می دهند. بر اساس نتایج آنالیزهای شیمیایی و دیاگرام های ژئوشیمیایی، این سنگ ها روند تبلور تفریقی تقریباً یکنواختی نشان می دهند ولی گنبد ریولیتی میاکوه تفریق یافتگی بیشتری نسبت به سایر گنبدها نشان می دهد و توده سیینیتی لوخی سیه وار به طور خاص غنی از پتاسیم و عناصر نادر سنگین می باشد. بر اساس دیاگرام های عناصر ناسازگار- ناسازگار، ناسازگار- سازگار و سازگار- سازگار، سنگ های مورد مطالعه از روند تبلور تفریقی همراه با آلایش (afc) پیروی می کنند. حضور آنکلاوهای زیر شواهدی از آلایش پوسته ای محسوب می شود: آنکلاوهای گرانیت- گنایسی گارنت دار در میاکوه، آمفیبولیتی در دوکوهه، میکاشیستی در مزار و چاه نوری، ماسه سنگی در همند و تمام کوارتزی در همند و اللهیار و... . بر اساس نمودارهای عناصر خاکی نادر و نمودارهای عنکبوتی، سنگ های مورد مطالعه از عناصر خاکی نادر سبک و عناصر لیتوفیل بزرگ یون، غنی شدگی و از عناصر نادر خاکی سنگین و برخی عناصر با قدرت میدانی بالا (ta و nb) تهی شدگی نشان می دهند. با توجّه به همین نمودارها، تفریق یافته تر بودن سنگ-های متعلق به گنبد میاکوه با فقیرتر بودن از عناصر نادر خاکی و غنی تر بودن از عناصر نادر خاکی سبک مشخّص می گردد. این موارد با ویژگی های ماگماهای محیط های قوس قاره ای متناسب و سازگار می باشد. براساس ویژگی های ژئوشیمیایی، سنگ های مورد مطالعه در زمره آداکیت های سیلیس بالا قرار می گیرند و در ضمن از ذوب ورقه اقیانوسی فرورانده شده حاصل شده اند. البته گوه گوشته ای متاسوماتیسم شده روی آن نیز در این تغییر و تحولات نقش داشته است. با توجّه به تاریخچه زمین شناسی منطقه مورد مطالعه می توان گفت سنگ های مورد مطالعه حاصل ذوب ورقه فرورانده شده نئوتتیس به زیر ورقه قاره ای هلمند- فراه می باشند. کلمات کلیدی: پترولوژی، ژئوشیمی، قوس قاره ای، آداکیت، بیرجند

کانسار چشمه حافظ در 190 کیلومتری جنوب غرب شاهرود در زون ساختاری ایران مرکزی واقع شده است.سنگهای این کانسار مجموعه آتشفشانی و اتشفشانی - رسوبی با سن ائوسن میانی تا بالایی همراه با توده های نفوذی با سن الیگومیوسن می باشند.از نظر کانی شناسی دارای کانی های کالکوپیریت، چیریت و بورنیت و... با بافت حانشینی و پرکنندخ فضاهای خالی می باشندو جایگاه تکتونیکی مربوط به قوس قاره ای میباشد.

کانسار پلی متال (سرب، روی، مس، نقره و طلا) چشمه حافظ، در بخش شمالی زون ایران مرکزی و در کمربند آتشفشانی ترود- چاه شیرین واقع شده است. سنگ های آتشفشانی با ترکیب آندزیت، آندزی بازالت، تراکیت و تراکی آندزیت، رخنمون های اصلی منطقه را تشکیل داده که در نتیجه فرسایش طبیعی، عناصر مختلفی را وارد محیط ثانویه آب، خاک و رسوب) می کنند. علاوه بر آن، در نتیجه فعالیت معدن کاری قدیمی، حجم قابل توجهی مواد معدنی و باطله معدنی بدون کنترل در منطقه رها شده است. تماس این مواد با هوای آزاد و آب های سطحی، آزادسازی و حمل عناصر بالقوه سمی از مواد معدنی را تسهیل نموده و موجب توزیع این عناصر در محیط های ثانویه می شود. در این مطالعه، آلودگی رسوبات و آب های زیرزمینی منطقه چشمه حافظ به عناصر سنگین مورد ارزیابی قرار گرفت. به این منظور نمونه های آب و رسوب برداشت شده از منطقه جهت تعیین غلظت عناصر جزئی، با استفاده از روش طیف سنجی جرمی، پلاسمای جفت شده القایی (icp-ms) تجزیه شدند. سپس برخی از عناصر براساس اهمیت زیست-محیطی و همچنین غلظت آن ها، برای ارزیابی شدت آلودگی انتخاب شدند. به این ترتیب عناصر as، cu، pb، zn، cd، au، ag، co، cr، mn، ni، sb، bi و fe مورد ارزیابی قرار گرفتند. برای کمی کردن شدت آلودگی ها از ضرایب ژئوشیمیایی از قبیل ضریب غنی شدگی(ef) ، شاخص زمین انباشتگی (igeo)، ضریب آلودگی (cf) و درجه آلودگی (pli) استفاده شد. همچنین برای پی بردن به میزان ارتباط عناصر با یکدیگر و با پارامترهای دیگر از قبیل ph و درصد مواد آلی، از ضریب همبستگی کندال استفاده شد. نتایج این بررسی ها نشان می دهد که آلودگی به چند عنصر و فلز سنگین در رسوبات به شدت بالاست که این آلودگی به طور طبیعی در منطقه وجود دارد ولی فعالیت های انسان زاد (معدنکاری) آن را تشدید کرده است. آلودگی طبیعی آرسنیک در رسوبات به وضوح قابل مشاهده می باشد. فعالیت های معدنی بیشترین تأثیر را در انتشار فلزات مس، سرب، روی، نقره و طلا در رسوبات منطقه داشته اند. بر اساس میانگین ضریب زمین انباشت، عناصر مورد مطالعه ، به طور کلی این منطقه نسبت به سرب آلودگی شدید، نسبت به مس، نقره، کادمیم و روی آلودگی متوسط و نسبت به سایر عناصر فاقد آلودگی است. آب های زیرزمینی مورد مطالعه از نظر پارامترهای کیفی وضعیت نامطلوبی دارند، زیرا غلظت آنیون ها و کاتیون های اصلی در آن ها بسیار بالا و چندین برابر مقادیر استاندارد می باشد، به طوری که هدایت الکتریکی در آن ها به بالاتر از 1700 میکروموس بر سانتی متر رسیده است. از نظر غلظت فلزات سنگین و عناصر سمی یک نمونه نسبت به بیسموت، کادمیم و آنتیموان شدیداً آلوده بوده، یک نمونه کمی به سرب آلوده می باشد و سایر نمونه ها هیچ گونه آلودگی نشان نمی دهند.

امروزه با توسعه مناطق شهری و ساخت سازه های مهم از جمله برجهای مسکونی، تجاری و .... آنالیز دینامیکی سازه ها و مقاوم سازی آنها در برابر زمین لرزه امری ضروری است. یکی از پارامترهای مهم و مورد نیاز در آنالیز دینامیکی چنین سازه هایی، تعیین مدول برشی خاک می باشد. در چند دهه اخیر با استاندارد شدن آزمایش spt و تحقیقات گسترده ای که بر روی نتایج آن توسط محققین برجسته از جمله seed انجام شده، آزمایش نفوذ استاندارد از مقبولیت بیشتری برخوردار شده است. بدین ترتیب می توان با آزمایش های کم هزینه نفوذ استاندارد پارامترهای مورد نیاز جهت آنالیز دینامیکی خاک را به دست آورد.

منطقه مورد مطالعه (دهملا) در فاصله 20 کیلومتری جنوب غرب شاهرود به بخشی از حوضه عظیم زغال¬دار البرز شرقی تعلق دارد. مجموعه سازندهای پرکامبرین (سازند سلطانیه) تا ژوراسیک بالایی (دلیچای) را می¬توان در ستون چینه¬شناسی منطقه دهملا مشاهده کرد، لذا سازند شمشک با لیتولوژی غالب شیل (سبز، سیاه و زغالی) – ماسه¬سنگ - لایه¬های زغال که یکی از گسترده¬ترین و مهمترین سازندهای منطقه به¬حساب می¬آید، هدف جنبه مطالعات ژئوشیمی آلی در غالب بررسی توان هیدروکربن¬زایی شیل¬های سازند شمشک در منطقه دهملا، انتخاب گردید. از آنجاییکه بسیاری از مباحث مرتبط با رفتارشناسی شیل¬ها بویژه زمین¬شناسی زیست محیطی، اقتصادی و ژئوشیمی معدنی و همچنین ژئوشیمی آلی توسط شاخصه¬های لیتولوژیکی سنگ منشاء کنترل شده و با یکدیگر قرابت نزدیکی دارند، سعی شده در فصولی جداگانه به این مسائل نیز پرداخته شود. ترکیب کانی¬شناسی کل شیل¬های سازند مورد مطالعه که براساس نتایج آنالیزهای دستگاهی xrd، xrf، icp و نیز مطالعات میکروگراف¬های sem/eds استوار است، به حضور شاخص کوارتز، فلدسپار، کانی¬های آهن¬دار و میکایی (مسکوویت، بیوتیت و کلریت) اشاره دارند. زیرکن، دولومیت، کانی¬های سولفیدی (پیریت)، از جمله کانی های فرعی ثبت شده در پراش پرتو ایکس شیل سیاه و زغالی منطقه مورد مطالعه می¬باشند. به هنجارسازی شیل¬های منطقه مورد مطالعه بویژه شیل¬های سیاه و زغالی با موارد زمینه مرجع از جمله nasc، paas، میانگین جهانی شیل، شیل نئوژن گروه سورما حوضه بنگال، بنگلادش، به آنومالی عناصر نادر خاکی بویژه ce و la، عناصر جزئی u، th، mn، as و ... اشاره می¬کند، و همچنین اهمیت بالای مطالعات اقتصادی و ملاحظات زیست¬محیطی خاص را می¬طلبد. شیل¬های سبز در بیشتر موارد آنومالی عنصری خاصی را نشان نداده، بلکه در برخی موارد (همانند اورانیوم و توریوم) تهی¬شدگی شدیدی را بروز می¬دادند. مقادیر بالای کوارتز و ایلیت در شیل¬های مورد مطالعه و همچنین استفاده از نسبت¬های رایج عناصر جزیی همانند la/th علاوه بر غالب¬ بودن کنترل¬گرهای آواری، به اشتقاق از منابع فلسیک، با ترکیب گرانودیوریت نیز اشاره می¬کنند. بر اساس کاربرد دیاگرام¬های مرتبط با تعیین تاریخچه¬ی هوازدگی سنگ منشاء و یا a-cn-k و a-cnk-fm و مقادیر بالای غلظت¬ al2o3 و همچنین cia>50، شیل¬های سازند شمشک متحمل هوازدگی شدید در ناحیه منشاء شده¬اند. ماسه¬سنگ¬های سازند شمشک که در بیشتر نقاط آثار ورنی شدن و دگرسانی را نشان می¬دادند متشکل از کوارتز، فلدسپار، کلریت، میکا به همراه خرده سنگ و همچنین اکسیدهای آهن می¬باشند که احتمالاً به گروه ماسه¬سنگ¬های آرکوزی تعلق دارند. زغالسنگ¬های منطقه نیز، ترکیب غالب ویترینیت و اینرتینیت را به نمایش می گذارند. نتایج مطالعات ژئوشیمی آلی نمونه¬های شیلی که بر اساس کاربرد آنالیز دستگاهی پیرولیز راک-اول 6 استوار گردیده، به صورت موردی و خلاصه در زیر آورده شده است: 1- تیپ اکثریت نمونه¬ها با محدوده مقدار ماده آلی toc=0/08-23/4 به کروژن نوع iii و iv تعلق داشته که از نظر بلوغ حرارتی طیفی از بالغ تا فوق بالغ را در برمی¬گیرند. ضمن آنکه نمونه¬های تیره¬تر بلوغ حرارتی بالاتری را نشان می¬دهند. 2- اکثر نمونه¬های شیلی از لحاظ پتانسیل تولید، در زون گازی، گاز خشک و ورود به مرحله متاژنز قراردارند. 3- توزیع مقادیر hi در برابر oi و همچنین استفاده از مقادیر toc حدود رخساره¬ای d را در اکثریت نمونه¬های منطقه مورد مطالعه که حکایت از محیط¬های قاره¬ای شدیداً اکسیدان دارند، نشان می دهند. 4- آنالیز ژئوشیمی آلی انجام گرفته (پیرولیز راک-اول) بر روی نمونه¬ها، بیانگر وجود درصد قابل توجهی مواد آلی غنی از اکسیژن (oi نسبتاً بالا)، فقیر از هیدروژن (hi پایین) با منشاء قاره¬ای یا دریایی تجزیه شده دارند. بر اساس تحقیقات صحرایی و آنالیزهای صورت گرفته، شیل های سیاه و زغالی سازند شمشک در منطقه مورد مطالعه از اهمیت بالاتر جنبه¬های آلی و معدنی نسبت به شیل های سبز، به علت دارا بودن پتانسیل گاززایی و آنومالی عناصر با ارزشی همانند اورانیوم، زیرکن، روی، منگنز و ... برخوردار بوده و همچنین، نیاز به مطالعات اختصاصی بیشتر را نیز می¬طلبند. .

کانسار منگنز هلالان در 122 کیلومتری جنوب دامغان، 16 کیلومتری غرب روستای رشم، بر روی نوار ولکانیکی- رسوبی ترود – چاه شیرین و بخش شمالی پهنه ساختاری ایران مرکزی واقع شده است. سنگ های رخنمون یافته در منطقه شامل مجموعه دگرگونی با ترکیب سنگ شناسی اسلیت، فیلیت، شیست، مرمر، آهک، دولومیت و ماسه سنگ های کمی دگرگون شده با سن ژوراسیک زیرین می باشند. کانه زائی منگنز در منطقه هلالان در یک افق اصلی، به شکل چینه سان و هم روند با لایه بندی رخ داده است. کانی های تشکیل دهنده ماده معدنی بر اساس مطالعات میکروسکوپی، پراش اشعه ایکس (xrd) و الکترون میکروپروب (epma) به طور عمده شامل پیرولوزیت، پسیلوملان، هولاندیت، براونیت و هماتیت می باشند. کانی هایی نظیر اسپسارتین، ولاستونیت و کانی های رسی نیز در مواردی همراه با کانی های منگنز مشاهده شدند. اما باطله اصلی کانسار کوارتز، کلسیت و ژیپس هستند. مهم ترین ساخت های ماده معدنی شامل لایه ای، عدسی، توده ای، رگه ای و مهم ترین بافت ها، توده ای، نواری، رگه- رگچه ای، دانه پراکنده، پرکننده فضای خالی، جانشینی و کلوفرمی هستند. دگرسانی های موجود در منطقه شامل دگرسانی های کلریتی، اپیدوتی، آرژیلیتی، سیلیسی و کربناتی می باشند. بر اساس مطالعات ژئوشیمیایی، سنگ های دگرگونی منطقه دارای ماهیت متاپلیتی و متابازالتی هستند و در حد اواخر رخساره شیست سبز تا آغاز رخساره آمفیبولیت متحمل دگرگونی شده اند. بالا بودن نسبت های mn/fe و si/al، پایین بودن مقادیر فلزات کمیاب و به ویژه عناصر co, ni و cu و بالا بودن مقادیر mn, sio2 و fe به عنوان شواهدی از غنی شدگی و تخلیه mn از سیالات گرمابی زیردریایی (بروندمی) در این نهشته هستند و نقش فرایندهای آبزاد را در نهشت کانه ها و پیدایش این کانسار منتفی می کنند. بنابراین همه شواهد گویای این است که کانسار منگنز هلالان تحت دو مکانیزم؛ غنی شدگی در آب دریا توسط سیالات گرمابی- بروندمی و ته نشینی در شرایط رسوبی تحت تأثیر تغییرات eh و ph در محیط تشکیل شده و یک کانسار ولکانیکی – رسوبی است.

آلومینیوم بعد ازآهن دومین عنصر فراوان در پوسته زمین و از جنبه کاربردی در صنعت نیز بعد ازآهن رتبه دوم را دارا می باشد. از جمله مهمترین کاربرد های آن در صنایع فضایی ، کشتی سازی، ماشین سازی، الکترونیک، لوازم خانگی و ... می باشد( شهریاری م. 1365) . نفلین-سینیت، آلونیت و بوکسیت مهمترین منابع تولید آلومینیوم می باشند. امروزه بوکسیت ها به دلیل شرایط خاص زمین شناسی، عیار مناسب و تکنیک های آسان استحصال عنصر آلومینیوم، از بهترین منابع تولید این عنصر به شمار می روند (bardossy 1982). کانسار بوکسیت تاش در 40 کیلومتری شمال غرب شاهرود، در مختصات جغرافیایی ?41-°54 تا ?48-°54 طول شرقی و ?32-°36 تا ?37-°36 عرض شمالی درپهنه ساختاری البرزشرقی قرار گرفته که بخشی از نقشه 100000/1 علی آباد را شامل می شود( شکل1). بر اساس نقشه فوق سازندهای منطقه از قدیم به جدید شامل سازند خوش ییلاق، مبارک، دورود؛ روته، الیکا، شمشک، لار و فجن می باشند(زمانی 1385، شکل2). افق بوکسیتی به شکل لایه ای و عدسی در یال شمالی یک ناودیس با امتداد شمال شرقی- جنوب غربی و درقاعده سازند الیکا قرار گرفته است که بر این اساس سن پرمو تریاس را برای آن معرفی کرده اند (ستوهیان 1384). این کانسار در سال 1387 همزمان با طرح شناسایی اندیس های بوکسیت کشور با استفاده از پردازش تصاویر ماهواره ای توسط شرکت آلومینای ایران کشف شد ودر حال حاضر بهره برداری به صورت موقتی وغیر فنی در حال انجام است(جعفر زاده 1389، شکل3). تاکنون مطالعه دقیق زمین شناسی و کانی شناسی روی این کانسار صورت نگرفته است. با توجه به اهمیت مطالعه زمین شناسی اقتصادی در برنامه های اکتشافی واستخراجی این کانسار، انجام این تحقیق بسیار ضروری به نظر می رسد. در این تحقیق انتظار می رود به سوالات زیر پاسخ داده شود: -کانی های اصلی و فرعی تشکیل دهنده کانسار کدامند ؟ - شکل کانسار و مشخصات ساخت و بافت آن چگونه است ؟ ‎ ‎ - مکانیسم تشکیل کانسار چگونه می باشد ؟ - ویژگی‎های ژئوشیمیایی و تیپ کانه‎زایی چیست؟ -کلید های اکتشافی جهت یافتن کانسارهای مشابه آن در منطقه و پهنه البرز کدامند؟