چکیده تأثیر دینداری در ارتقاء روابط اجتماعی از دیدگاه قرآن موضوع مورد بررسی این پایان نامه است. روابط اجتماعی از جمله مسایل مهمی است که از دیرباز ذهن اندیشمندان اجتماعی را به خود مشغول داشته است. از طرف دیگر، در قرآن نیزاشاره فراوانی به این روابط شده است. اسلام به عنوان دینی که پاسخگوی نیازهای ضروری روحی و جسمی انسان ها در تمام عصرها و مکان هاست نه تنها روابط سازنده اجتماعی را مورد تأیید قرار داده و امضاء کرده است بلکه با پایه گذاری برخی از اصول در روابط اجتماعی اهمیت آن را به جامعه ایمانی گوشزد کرده است. بنابراین، در این پایان نامه تأثیر دینداری در بهبود روابط اجتماعی مورد تحلیل قرار گرفته و از دیدگاه جامعه شناسان و نظریه پردازان علوم اجتماعی و همچنین متفکران و اندیشمندان الهی و اسلامی بهره گیری شده است که گاه با ناباوری روبرو شده ولی غالباً با نگرش مثبت بر آن نگریسته و از آن دفاع جدّی به عمل آورده اند. در این میان نقش علمای اسلامی از بروز ظهور بیشتری برخوردار می باشد که آنان معتقدند دین مبین اسلام و آموزه های دینی فارغ از زمان و مکان، دارای کارکرد انسجام آور و انضباط آفرین و آرامش بخش می باشد که در نهایت آیاتی از قرآن کریم که مستقیم یا غیرمستقیم به بحث روابط اجتماعی پرداختند جامعه آماری تحقیق را تشکیل دادند از میان آنها 19 آیه شریفه انتخاب و به طور توصیفی و تحلیلی مورد بازبینی و مطالعه کامل قرار گرفت. کلید واژه: دین، دینداری، روابط اجتماعی، خانواده.

ابتدا موضوع «حکومت و مدیریّت اسلامی از دیدگاه امام علی(ع)» را مورد بررسی قرار میدهیم. در این بخش سعی میکنیم آنچه که از حکومت و مدیریّت مطلوب، مورد نظر امام علی(ع) میباشد ارائه گردد. در فصل اوّل این بخش، به جایگاه سیاست و حکومت از منظر علی(ع) (که منطبق بر دیدگاه اسلام) میباشد پرداخته شده است و برکات و آثار مثبت آن را دلیل بر ضرورت وجودی آن دانستهایم. پس از آن به «اهداف عالیه حکومت اسلامی» رسیدهایم و هدف اصلی را، اعلای کلمه حقّ و اعتلای همه جانبه مردمان معرّفی کردهایم. و هدفهای دیگری را نیز ذیل این هدف بر شمردهایم. در بحث دیگری شاخصترین وظایف حکومت اسلامی مورد کنکاش قرار داده و در ادامه به عوامل تقویت کننده حکومت اسلامی پرداختهایم. سپس به نقش بسیار مهمّ مردم در تحولات اجتماعی در جهت رشد یا انحطاط جامعه اسلامی اشاره کردهایم و در این بحث، حقّوق متقابل مردم و زمامدار را به عنوان اصلی فراموش ناشدنی در حکومت بررسی کردهایم. فصل دوم این بخش به موشکافی مدیریّت اسلامی از نگاه مولا اختصاص دارد. زیربنای این مدیریّت، ارزشهای الهی و اخلاقی بوده و در این راستا، مدیریّت به عنوان امانت الهی شناخته میشود. اصول مدیریّت علوی نیز بر گرفته از همین بینش اعتقادی و اخلاقی بوده است. در این فصل، همچنین ویژگیهایی برای یک مدیر وصف میشود. این اصول و ویژگیها بر ارزش و توفیق امر مدیریّت افزوده و آن را از خطرات مختلفی که «آفات مدیر» نامیدیم نجات میبخشد. در فصل سوم «نگاهی به عملکرد مدیریّتی امام علی (ع)» در طول حکومت پنج ساله مولا بر جامعه داشته، پای درس معلّم تاریخ مینیشینیم تا آنچه به عنوان مظهر حکومت اسلامی محقّق گشت را نظارهگر باشیم و الگوی عملی مباحث پیشین را تجربه کنیم. تأثیر این حکومت در از بین بردن انحرافات و سنّتهای غلط جامعه، شاخصه اصلی این حکومت شناخته شده است. با این مباحث، ایدهآلهای مورد نظر امام علی (ع) در حکومت و مدیریّت مطرح شده و اینها مقدّمهای میگردد در فهم غایت رفتارهای تربیتی ایشان با کارگزاران. در بخش سوم به سیره تربیتی آن حضرت در عرصه حکومت و سیاست با هدف آشنایی با «رفتارشناسی تربیتی امام(ع) با کارگزاران» پرداختهایم. در فصل اول، ابتدا نگاه امام (ع) به موضوعات تربیتی مشخّص میگردد این مهم با طرح مسائلی چون: مفهوم، اهداف، فواید، اهمّیت، ضرورت و موانع تربیت آغاز شده و با پارهای مسائل درباره تربیت انسان مانند: امکان تربیت، جنبههای عقلانی شخصیّت آدمی و ... پیگیری شده است. «ویژگیهای نظام تربیتی امام علی(ع)» موضوع مهمّ دیگر این فصل است که باعث آگاهی بر شاخصههای اصلی این نظام تربیتی میشود. این ویژگیها مکتب تربیت علوی را نسبت به سایر مکاتب، برتر و والاتر قرار داده و ارزش آن را هم از نظر دستیابی به آرمانهای متعالی و هم از نظر رشد و پرورش عملی انسانها، بینظیر کرده است. در ادامه، مبانی تربیت انسان را در سه بخش شناخت خدا، شناخت عالم هستی و شناخت انسان آوردهایم. در فصل آخر این بخش، «رفتارشناسی امام علی(ع) با کارگزاران از جنبه تربیت» را به عنوان موضوع اصلی پایان نامه، مورد بررسی قرار میدهیم. ارتباط «حکومت و تربیت» به عنوان دریچه ورود به موضوع انتخاب شده است و با طرح مسائلی نظیر نقش و وظیفه حکومت و حاکم در تعلیم و تربیت مردم، در واقع اهمیّت و نقش تربیتی کارگزاران و مسئولین نظام را استخراج مینمائیم. «اصول تربیت کارگزاران» قواعد و دستورالعملهای کلی تربیت آنان است که در هشت اصل مورد بررسی قرار گرفته است. «روشهای تربیت کارگزاران»، بررسی شیوههای تربیتی حضرت امیرالمومنین (ع) در برخورد با کارگزاران خود میباشد و راهکارها و منطق عملی ایشان در این فرآیند میباشد.

در مسیر تربیت کردن، تعلیم نخستین گام برای پیمودن طریق کمال است و پس از آموختن نوبت به عمل و سازندگی می رسد و با تکرار و ممارست ملکه اخلاقی در نفس انسان شکل می گیردواز همین جاست که برخی فلاسفه چون سقراط وارسطو اخلاق را دقیقاً مبتنی بر علم دانسته اند. رویکرد تعلیم و تربیت قرآنی رویکرد فطرت گراست، این رویکرد انسان را به درک و شناخت حقایق هستی و فضایل اخلاقی و ارزشهای انسانی سوق می دهد و فعلیت و ظهور کامل آن، صبغه اللهی شدن و تهذیب روح است. در تربیت اسلامی وقتی می خواهند انسان را به اخلاق حسنه یا به قول امروزیها به ارزشهای والای انسانی سوق دهند او را به یک درون نگری متوجه می کنند، شناخت خویشتن عامل ظهور و بروز چهره ی واقعی انسان و شکوفائی استعدادهای عرفانی و اخلاقی و دیگر ارزشهای متعالی است که از نظر در قالب چهارنوع رابطه پدیدار می شود:1 ـ رابطه ی با خدا 2ـ رابطه ،با خود 3ـ رابطه بامردم 4ـ رابطه ی با طبیعت. قرآن کریم بعنوان آخرین دستورالعمل تربیت انسان راهبردهایی را برای شکوفائی استعدادهای فطری او بیان فرموده است که هر کدام با توجه به شرایط فکری و روحی انسان ها در همه عصرها قابل استفاده خواهد بود و اهم آن راهبردها عبارتند از: 1ـ تبیشر و انذار 2ـ الگوپذیری و اسوه سازی 3ـ بیان داستان و تاریخ اقوام گذشته 4ـ تحریک عواطف و ایجاد محبت 5ـ استفاده از تشبیه و تمثیل 6ـ روش تکریم شخصیت 7ـ پرسش و استفهام 8ـ روش ابتلاء و امتحان 9ـ تکرار و تلقین 10ـ تفکر و تعقل 11ـ اعطای بینش و معرفت 12ـ روش بیان غیرمستقیم 13ـ توبه و بخشش 14ـ محرومیت از رضا و لقاء پروردگار اختلاف افعال آدمیان تا حد زیادی به اختلاف انگیزه آنها در انجام آن کارها بستگی دارد، کارهای انسان اگر به انگیزه ی کسب جاه و مقام و یا برحسب وظیفه و وجدان (نظریه ی کانت) و یا براساس رسیدن به سود و منفعت (نظریه راسل) باشد، ارزش و اثر اخلاقی ندارد.زمانی کارهای انسان دارای ارزش است که انگیزه انجام آن کار کسب رضای پروردگار باشد. (نظریه اسلام)