: مطالعات اخیر نشان میدهند که یکی از مهمترین مشکلات مترجمان ادبی نحوه رویارویی با واژه های فرهنگی خاص است. از آنجاییکه هر مترجم سمت و سوی فکری خویش را از فرهنگی که بدان تعلق دارد اتخاذ میکند و زبان مترجم درواقع بازتاب فرهنگ اوست تاثیر فرهنگ بر زبان وترجمه غیر قابل انکار است. عدم توجه به این مسئله بخصوص در ترجمه شعر نه تنها منجر به از دست رفتن معنی میشود بلکه میتواند معنای اشتباه ویا انحرافی را نیز به خواننده انتقال دهد. تحقیق حاضر به ضرورت این موضوع اهمیت داده و به بررسی استراتژی های بکارگرفته شده توسط مترجمان فارسی زبان (که زبان اصلی آنها فارسی است) و مترجمان غیر فارسی زبان در ترجمه رباعیات خیام (که به زبان فارسی است) پرداخته است. مطالعه ومقایسه ترجمه های رباعیات خیام به منظور یافتن هرنوع تمایز ویا تشابه میان استراتژی های بکاررفته هدف اصلی تحقیق حاضر راتشکیل داده اند. . صاحب نظران ترجمه این واژه ها را در مقوله های خاصی طبقه بندی کرده و برای انتقال مفهوم آنها به زبانهای دیگر استراتژی های مختلفی معرفی کرده اند. پرسش های تحقیق حاضر عبارتند از: 1- غالب استراتژی های بکار گرفته شده توسط مترجمان فارسی زبان و مترجمان غیر فارسی زبان برای ترجمه واژه های فرهنگی خاص رباعیات خیام کدام است؟ 2- آیا این دو گروه از مترجمان استراتژی های متفاوتی بکار برده اند یا خیر؟ مقوله های فرهنگی مربوط به واژه های فرهنگی خاص سی وچهار نمونه از رباعیات خیام ومعنی هر واژه ی فرهنگی و معادل ارائه شده مربوط به ترتیب در فرهنگ فارسی معین و فرهنگ انگلیسی آکسفورد مورد مطالعه قرار گرفت و استراتژی های بکار گرفته شده توسط مترجمان فارسی زبان و مترجمان غیر فارسی زبان برای ترجمه این واژه ها مورد بررسی قرار گرفت. تعداد دفعات تکرار هر استراتژی مشخص و درصدگیری شده و در جدول های مربوط نمایش داده شد. نتایج بررسی حاضر نشان داد که فقط مترجمان فارسی زبان از استراتژی " پانویس" ( برای ارائه اطلاعات بیشتر به خوانندگان غیر فارسی زبان)بهره جسته اند. مترجمان غیر فارسی زبان بیشتر از استراتژی " توضیح " استفاده کرده و به بسط دادن معنی واژه مبدا پرداخته اند. هم چنین مشخص شد که هر گروه از مترجمان ترجمه خویش را در قالب شعر ارائه کرده اند و در هر گروه یک مترجم سعی کرده تا با حفظ ساختار اصلی شعر مبدا قالب رباعی را در محصول ترجمه خویش پیاده کند. با توجه به پرسش های تحقیق حاضر این نتیجه حاصل شد که در میان استراتژی های بکار گرفته شده در ترجمه واژه های فرهنگی خاص رباعیات خیام استراتژی "تغیییر دیدگاه" و استراتژی "ارائه معادل زبانی با حفظ جایگاه واژه در زبان مبدا" پرکاربرد ترین استراتژی ها بودند. هم چنین معلوم شد که دو گروه از مترجمان برای ترجمه واژگان مورد تحقیق از استراتژی های متفاوتی بهره جستند.

هدف از تحقیق حاضر مقایسه دو ترجمه انگلیسی از بوستان سعدی-یکی توسط مترجم فارسی زبان و دیگری توسط مترجم غیر فارسی زبان-بود تا مشخص شود آیا یکی از آنها نسبت به دیگری از صراحت بیشتری برخوردار است یا خیر. برای این کارف فصل هفتم از بوستان سعدی-عالم تربیت-به همراه دو ترجمه انگلیسی از آن انتخاب گردید. برای حفظ عامل تصادفی بودن در انتخاب ابیات، دو بیت اول از هر حکایت به عنوان پیکره تحقیق انتخاب شدند. بدین ترتیب پیکره تحقیق حاضر شامل 36 بیت از بوستان سعدی به همراه دو ترجمه انگلیسی از آنها بود. نتایج تحقیق نشان دادند که مترجم فارسی زبان از استراتژی تصریح به دفعات بیشتری نسبت به مترجم غیر فارسی زبان استفاده نموده است اما از انجاییکه تفاوت تعداد دفعات استفاده از این استراتژی توسط مترجم فارسی زبان و مترجم غیر فارسی زبان چندان زیاد نیست، نمی توان به طور قطعی نتیجه گرفت که ترجمه مترجم فارسی زبان از بوستان سعدی نسبت به ترجمه مترجم غیر فارسی زبان از آن از صراحت بیشتری برخوردار است.