چکیده بافت های فرسوده یکی از مشکلات حاد گریبانگیر شهرهای ایران می باشد. جدا از مسائلی که این بافت ها را دچار فرسودگی نموده، از جنبه های گوناگونی بر معضلات شهری می افزاید. وجود این مشکلات و پیامدهای آن برای شهرها و مجموعه مدیریت شهری و فراتر از همه برای ساکنان این بافت ها، پرداختن به وضعیت موجود و بررسی مشکلات و چاره جویی برای آنها اقدامی ضروری و حائز اهمیت می نماید. با این اوصاف و در راستای پژوهش انجام شده بافت های فرسوده شهر سقز و ساماندهی فضایی آن یکی از مسائلی بود که ضرورت انجام پژوهشی هر چند کوچک و ناچیز در راه آبادانی کشور و به ویژه شهر زیبا و تاریخی سقز و ارائه راهکارهایی جهت کمک به کاهش بار مشکلات ساکنین و مجموعه مدیریت شهری آن را آشکار می ساخت. این تحقیق در پنج فصل و به روش توصیفی – تحلیلی انجام شده است. بدین صورت که با استفاده از اطلاعات کتابخانه ای و میدانی به جمع آوری اطلاعات در مورد محدوده اقدام و سپس با توجه به نقشه های شهر سقز و تطبیق آن با شرایط وضع موجود و تحلیل آنها به کمک نرم افزار arc gis، و همچنین رسم نمودارهای مربوطه به وسیله این نرم افزار و بهینه ساختن کیفیت اطلاعاتی و افزایش قابلیت تصویری آن (نمودارها ) در نرم افزار excel کار شده است. سپس با بهره گیری از مشاهدات میدانی در حین تحقیق مسائل مرتبط با موضوع و محدود? بافت فرسوده مرکز شهر سقز مورد کنکاش قرار گرفته است. همچنین پژوهش حاضر سعی بر آن داشته تا با شناختی همه جانبه از علل فرسودگی و پیامدهای اجتماعی – فضایی ناشی از آن، با تأکید بر سیاست توسعه درونی و نقش آن در باززنده سازی بافت های فرسوده و ناکارآمد شهری به ارائه پیشنهاداتی علمی و عملی جهت بهبود وضعیت کالبدی – فضایی محدوده مورد مطالعه و راهکارهایی برای توانمند سازی و تقویت انگیزه های مشارکتی ساکنین بافت های فرسوده شهر سقز بپردازد. از نتایج تحقیق نیز می توان به ارائه الگوی پیشنهادی به صورت نقشه مداخله در قطعات بافت و همچنین مواردی از جمله: مقاوم سازی ابنیه و ساختمان های درون محدوده بافت فرسوده و کاهش مخاطرات طبیعی در آنها؛ افزایش میزان جمعیت پذیری بافت، کمک به افزایش تراکم ناخالص جمعیت محدوده مورد مطالعه؛ بهبود کیفیت و کمیت شبکه گذرگاهی؛ نظام مند ساختن حرکت سواره و پیاده در درون بافت فرسوده تاریخی شهر سقز مانند گسترش حمل و نقل عمومی، کاهش ترافیک ساکن وکنترل حمل ونقل خصوصی در بافت اشاره نمود.

today the image of a permanent skeletal space of cities affected by some forces or mechanisms is put in time with social-economic development and while imposes a new face and perspective to physical anatomy of cities, and prepares field to changes in content and social- economic structures of cities too. simultaneously with quitting villages in order to settle in cities by villagers, the phenomenon of urban growth happens. following this phenomenon, vast changes in usage of farming lands and arid regions in urban suburbs will be done and instead of helping economic sectors of the country, the land become usage of the city and are thus in most of the cities of the country demand level services exceed the level of supply, and has outdistanced the directors and planners with severe bottlenecks faced in this regard. in a way that many of the urban issues such as lack of balance control, lack of services and fundamental constructions, illegal constructions, and ecological issues are subsequent to this process. the aim of this study is to understand the effective factors in the trend of development areas on the sidelines of pars abad. so skeletal concepts of cities into urban development and usage is the aim of this investigation. the methodology of research is a combination of historical based method, descriptive, correlation, causative, and comparative study. factors on each of the usage of the land in the margins of pars abad literature based on a theme, observations and field studies and an interview with the officials and local planners identified and by using the quantitative model of little clue-s predicted the upcoming usage patterns

با توجه به رشد روز افزون جمعیت شهری، یکی از مشکلات عمده در برنامه ریزی شهری تعیین جهت مناسب و نحوه گسترش فیزیکی شهر برای جوابگویی به نیازهای آینده می باشد. در گذشته طیف نسبتاً اندک فعالیت ها و شاخص های تأثیر گذار، امر مکان یابی را از طریق ارزیابی ذهنی و تخمین کیفی عملی می ساخت، ولی امروزه به علت تنوع و تعدد شاخص های تأثیر گذار از یک طرف و ضرورت توجه به تأثیرات آتی مکان یابی ها بر محیط جغرافیایی از طرف دیگر، سبب شده که تخمین کیفی قابلیت خود را از دست داده و به موازات آن استفاده از شاخص های کمّی بیش از پیش ضرورت پیدا کند (سرور، 1383).در این راستا سیستمهای اطلاعات جغرافیایی ابزار مفید و مهمی برای مطالعات شهری به خصوص تعیین جهت مناسب گسترش فیزیکی شهر محسوب می شود. در این تحقیق جهت مدلسازی تعیین جهت توسعه فیزیکی شهر با استفاده از قابلیت های سیستمهای اطلاعات جغرافیایی، مراحل مکان یابی توسعه آتی شهر اراک در 20 سال آینده و با تأکید بر اولویت توسعه درون بافت شهر، تشریح گردیده است به طوری که در این فرآیند مدلسازی، پس از تعیین و تشکیل لایه های اطلاعاتی مربوط به متغیرهای تأثیر گذار در توسعه فیزیکی شهرها مانند پستی و بلندی، شیب و جهت شیب زمین، زمین شناسی و گسل، خاک شناسی و قابلیت زمینهای منطقه مطالعاتی، منابع آب و دسترسی به زیر ساختهای شهری مانند راههای ارتباطی، خطوط انتقال انرژی و سوخت با حفظ حریم آنها و همچنین روستاهای پیرامون شهر و در معرض خطر ادغام با بافت شهر در اثر توسعه کالبدی، عملیات وزن دهی به شاخص ها و تلفیق اطلاعات با استفاده از روشهای متعدد ترکیب نقشه ای در سیستم های اطلاعات جغرافیایی انجام گرفته و الگوی مناسب توسعه شهری از طریق مکانیابی یک پهنه 4157 هکتاری در شمال و شمال شرق شهر با کمترین خسارت به زمینهای مرغوب کشاورزی در این محدوده ارایه می گردد. واژگان کلیدی: مکان یابی، توسعه کالبدی- فیزیکی شهر، سیستم اطلاعات جغرافیایی، شهر اراک.

همزمان با رشد و گسترش شهرها در طی زمان، قسمتهایی از آنها همانند پیکره یک دستگاه استهلاک پیدا کرده و نیازمند ترمیم و رسیدگی می شوند. مشکل بافتهای فرسوده و ترمیم آنها هم زمان با گذشت زمان معنا و مفهوم پیدا کرده و مسئولان هر دوره ، با توجه به مقتضیات موجود در پی چاره اندیشی و رفع مشکل موجود برآمد اند. اما مسئله ای که قابل بیان است ، همچنان مشکل بافت فرسوده ای است که به سرعت در همه شهرهای جهان ، بخصوص کشورهای در حال توسعه ،در حال رشد و پیشروی است و گریبانگیر شهرها و مسئولان شهری شده است. بنابراین به فراخور چاره اندیشی برای این مسئله ، باید به این نکته واقف بود که چاره رسیدگی به امر فرسودگی، یافتن راههای سریع و مفیدی است که ممکن است وقفه در امر اجرای آنها بر سیر قهقرایی فرسودگی افزوده و در نهایت افزایش مخاطرات طبیعی را در پی داشته باشد. اسلام آباد غرب از جمله شهر هایی است که با مشکل بافت فرسوده رو بروست و به توجه هر چه سریعتر مسئولین ، به امر ساماندهی بافت نیازمند است. تحقیق موجود، با توجه به تمام کاستی های پژوهش های دانشجویی در راستای تحلیل بافت فرسوده و ارئه راهکارهایی هر چند ناقص در امر بهسازی بافت شهر اسلام آباد غرب پرداخته است. این تحقیق در پنج فصل و به روش توصیفی-تحلیلی انجام شده است. بدین ترتیب که با استفاده از اطلاعات کتابخانه ای و میدانی و همچنین استفاده از پرسشنامه به امر جمع آوری اطلاعات اقدام نموده و سپس با استفاده از نقشه های موجود درمورد بافت فرسوده شهر به تحلیل آنهااز طریق نرم افزار arc gis مبادرت ورزیده و به رسم نمودار و جداول مختلف با توجه به اطلاعات موجود و جمع آوری شده و استفاده از نرم افزارهای excel و spss پرداخته شده است. دراین پژوهش 3 سوال و فرضیه مطرح شده است که شامل : 1) پراکنش فضایی بافت فرسوده شهر اسلام آباد غرب جگونه است ؟ 2) ایا بین ساختارهای اجتماعی – اقتصادی و فرهنگی بافت و کالبد شهری اسلام اباد غرب رابطه وجود دارد ؟ 3) آیا عدم مدیریت صحیح در نابسامانی هرجه بیشتر بافت فرسوده اسلام اباد غرب تاثیر گذار بوده است؟ فرضیات : 1) به نظر می رسد بافت فرسوده شهری اسلام اباد غرب عموما منطق بر نواحی مرکزی شهر است. 2) به نظر می رسد بین ساختارهای اجتماعی – اقتصادی و فرهنگی و فرسودگی بافت و کالبد شهری اسلام اباد غرب رابطه وجود دارد . 3) به نظر می رسد عدم مدیریت صحیح در نابسامانی هرجه بیشتر بافت فرسوده اسلام اباد غرب تاثیر گذار بوده است. همچنین پژوهش حاضر سعی بر آن داشته تا با شناختی همه جانبه از علل فرسودگی و پیامدهای منفی آن ، با تاکید بر سیا ست توسعه عمودی و میان افزای بافت و اشاعه فرهنگ آپارتمان نشینی با توجه به محدودیت های طبیعی بافت از جهات مختلف ، به ارائه پیشنها داتی علمی و عملی جهت بهبود وضعیت کالبدی-فضایی محدوده مورد مطالعه و ارائه راهکارهایی جهت توانمند سازی و تقویت مشارکت مردمی در امر ساماندهی بافت فرسوده شهر اسلام آباد غرب بپردازد. ازیافته های تحقیق می توان به الگوی پیشنهادی مداخله در بافت فرسوده ،ساماندهی ابنیه های قابل مرمت ، کمک به جمعیت پذیری بیشتر بافت ، بهبود شبکه معابر و ارتباطی ، و رعایت حریم رود خانه ها و منابع زیستی و طبیعی در بافت اشاره نمود.

چکیده عوامل محیطی- اکولوژیک مانند(منابع آب، خاک، شیب، اقلیم و...) نقش مهمی در پایداری و ناپایدای اقتصادی سکونتگاه های روستایی بویژه سکونتگاه های روستایی مناطق کوهستانی داشته است. از میان این عوامل متفاوت منابع پایه( آب و خاک)، روش های بهره برداری، الگوی کشت و نظام های بهره برداری مهم شناخته شدند و هر یک از موارد مذکور با شاخص های همچون: میزان حق آبه، راندمان حق آبه، روش های سنتی آبیاری، میزان حاصل خیزی اراضی زراعی، راندمان تولید، درآمد، پس انداز، خرید تضمینی، سند دارکردن اراضی زراعی و ... مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. منطقه مورد مطالعه، 49 سکونتگاه روستایی بخش سارال شهرستان دیوانده است که بر اساس روش نمونه گیری احتمالی از نوع نمونه گیری طبقه بندی شده مانند: موقعیت طبیعی( موقعیت جغرافیایی) به سه تیپ سکونتگاهی: کوهپایه ای، دره ای و دشتی و تعداد خانوار به چهار دسته: کمتر از 20 خانوار، 40-20 خانوار،60-40 خانوار و 60 خانوار و بالاتر تقسیم شد که از این 49 روستا 12 روستا به عنوان نمونه انتخاب شدند. بررسی هر یک از این تیپ های سکونتگاهی با پژوهش های میدانی و کتابخانه ای نشان داد که منابع پایه( آب و خاک)، روش های بهره برداری و الگوی کشت و نظام های بهره برداری تأثیرات متفاوتی در ناپایداری اقتصادی هر یک از تیپ های سکونتگاهی بخش سارال داشته است. طوری که در سکونتگاه های روستایی دره-ای و کوهپایه ای بیشترین تأثیر و در سکونتگاه های دشتی تأثیر نسبتاً کمتر در ناپایداری اقتصادی داشته است. بررسی نظرسنجی ها و نقشه های منابع آب و خاک تهیه شده از بخش سارال نشان داد که کمیت و کیفیت منابع آب و خاک در حد خوب بودند اما روند بهره برداری سنتی و کم بازده تأثیر نامناسبی بر اقتصاد سکونتگاه های روستایی این بخش گذاشته بود. همچنین بررسی ها نشان داده که هر چند کمیت و کیفیت منابع پایه (آب و خاک) در حد خوب بوده است اما با ایجاد تغییر در الگوی کشت و نظام های بهره برداری حاکم بر بخش سارال می توانیم به پایداری اقتصادی در هر یک از سه تیپ سکونتگاه روستایی دره ای، دشتی و کوهپایه ای دست پیدا کنیم.

چکیده ندارد.

در مبحث "سکونت گزینی روستائی سعی می شود عواملی که در پیدایی و شکل گیری سکونتگاههای روستائی نقش داشته و در تغییر بافت آنها موثرند مورد مطالعه قرار گیرند. در این رساله، سکونتگاههای روستائی دشت کامیاران (در شمال شهرستان کرمانشاه و جنوب شهرستان سنندج) نیز با توجه به ویژگی های طبیعی و انسانی خود، مورد بررسی قرار گرفته و در حد توان به تبیین عوامل مذکور پرداخته شده است . اگرچه بیشتر جمعیت دشت کامیاران هم اکنون در شهر کامیاران ساکنند اما شکل غالب سکونت در دشت کامیاران روستا نشینی است و هرچند روستاها مشترکات فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی زیادی با هم دارند، ولی در مواردی هم دارای ویژگی های منحصر به فردی هستند. شکل و نقشه روستاها ناشی از شرایط طبیعی و انسانی حاکم بر آنهاست و بافت درونی و بیرونی روستاها در سالهای اخیر دچار تحول و دگرگونی زیادی شده و این امر مربوط به عواملی چند از جمله تغییر و تحول در الگوی سکونت و نحوه معیشت روستائیان است . شناخت این عوامل و ویژگی های ناشی از آن می تواند راهمائی برای انجام تحقیقات کاربردی و یا اجرای طرح ها و اقدامات عمرانی روستائی در سطح منطقه باشد. همچنین از مسئولین و کارمندان محترم ادارات و ارگانهای دولتی، از جمله ستاد طرح ترویج کشاورزی وزارت جهاد سازندگی، استانداری کردستان، موسسه تحقیقات آب و خاک تهران، آرشیو نقشه های گروه جغرافیا دانشگاه تهران، مرکز آمار ایران، کتابخانه مرکزی دانشگاه شهید بهشتی، اداره میراث فرهنگی کردستان، سازمان جهاد سازندگی استان کردستان، کتابخانه مرکز تحقیقات روستائی وزارت کشاورزی (تهران) و سایر ادارات ، سازمانها و همه کسانی که به نحوی از انحاء در تهیه و تکمیل این رساله مرا یاری داده اند تقدیر و تشکر می کنم.