دستیابی به رشد اقتصادی از اهداف مهم علم اقتصاد است. در این راستا بررسی ماهیت، علل و موانع رشد دارای اهمیت خاصی می¬باشد. با توجه به اینکه تغییرات جمعیت اثرات بالقوه وسیعی در بسیاری از جنبه¬های زندگی بشری نظیر ساختارهای اقتصادی، اجتماعی، بازارها، آموزش و نظایر آن دارد، از این رو یافتن رابطه¬ای بین جمعیت و رشد اقتصادی می¬تواند نقش مهمی در برنامه¬ریزی¬های اساسی کشورها ایفا کند. این مطالعه روند تکاملی الگوهای اصلی پیشنهاد شده در زمینه رشد جمعیت توسط اقتصاد¬دانان را دنبال می¬کند. پرسش اصلی که در این رساله در جستجوی پاسخی برای آن هستیم، این است که در نظریه اقتصادی و از نظر تجربی، چه رابطه¬ای بین رشد جمعیت و رشد اقتصادی وجود دارد؟ در این پژوهش در ابتدا برخی نظریات بد¬بینانه نسبت به جمعیت مطرح گردیده و قبل از ورود به بخش دوم که مربوط به معرفی تأثیر مثبت جمعیت بر روند رفاه و رشد اقتصادی می-باشد، سعی شده نظریه¬های سنتی تقابل جمعیت و رشد اقتصادی مورد نقد و ارزیابی قرار گیرد. در نهایت چنین نتیجه¬گیری شده است که مدل¬های رشد، افزایش نرخ مثبت رشد جمعیت و نه وجود یک نرخ رشد مثبت برای جمعیت را باعث کاهش درآمد سرانه می¬دانند. به هر حال باید نرخ مثبتی برای جمعیت وجود داشته باشد که بتوان فرایند رشد را در نظریات رشد اقتصادی توضیح داد. پس درواقع این نظریه¬ها هم رشد جمعیت را نقد نمی¬کنند. همچنین پس از بررسی جنبه نظری و تئوریکی تعامل و تقابل بین رشد جمعیت و رشد اقتصادی، تأثیر جمعیت بر رشد اقتصادی ایران درچارچوب الگوی رشد بهینه، از دیدگاه تجربی، مورد بررسی قرار گرفته است. الگوی رشد بهینه یک نوع برنامه¬ریزی پویا و غیرخطی تلقی شده و برای حل این الگوها از روش¬های کلاسیک استفاده می¬شود. اما در این مطالعه از الگوریتم ژنتیک استفاده شده است. براساس یافته¬های این پژوهش به نظر می¬رسد، رشد جمعیت در سال¬های (1385 -1350) سهم عمده¬ای از رشد سرمایه سرانه و محصول سرانه واقعی را دراقتصاد ایران توضیح می¬دهد. به طوری¬که رشد جمعیت دو درصدی درسال¬های گذشته، در مقایسه با نرخ رشد جمعیت صفر، سطح مصرف سرانه را 0/00052 میلیارد ریال، سرمایه سرانه را 0/0153 میلیارد ریال، درآمد سرانه را 0/0013 میلیارد ریال و پس¬انداز سرانه را 0/0008میلیارد ریال افزایش داده است. همچنین، بر مبنای نتایج حاصل از الگو، نرخ رشد جمعیت صفر برای سال¬های آینده در اقتصاد ایران توصیه نمی¬شود و بهتر است جمعیت در آینده، همانند گذشته با یک نرخ رشد مثبت به افزایش خود ادامه دهد. بر اساس نتایج به دست آمده چنین پیش¬بینی می¬شود که، در صورت افزایش یک درصدی نرخ رشد جمعیت (در صورت برقراری شرایط عادلانه¬تر )، مصرف سرانه، سرمایه سرانه، درآمد سرانه و پس¬انداز سرانه به ترتیب رشدی معادل 0/55%، 5/2% ، 3/4% و 3/9% خواهند داشت.

با توجه به ساختار و تحولات اقتصادی ایران به خصوص ضرورت حضور فعال ایران در اقتصاد جهانی، توجه به نرخ واقعی ارز و شناخت مسئله انحراف نرخ واقعی ارز از مسیر تعادلی بلند مدت و تأثیر آن بر متغیر های اقتصادی، موضوعی است که در سال های اخیر مورد توجه محققین داخلی قرار گرفته است. در این مطالعه سعی شده است بعد از برآورد میزان انحراف نرخ واقعی ارز از مسیر تعادلی بلند مدت با استفاده از مدل کوتانی و کاوالو(1990)، تأثیر انحراف بر تولید ناخالص داخلی ایران مورد بررسی قرار گیرد. برای این منظور با استفاده از داده های سالانه 1385-1345 به کمک روش حداقل مربعات معمولی(ols) به برآورد میزان انحراف نرخ واقعی ارز از مسیر تعادلی بلند مدت پرداخته و سپس با طراحی مدلی بر اساس معادلات همزمان، با استفاده از مدل حداقل مربعات سه مرحله ای تأثیر انحراف نرخ واقعی ارز از مسیر تعادلی بلند مدت بر تولید ناخالص داخلی و سایر متغیر های کلان اقتصادی بررسی شده است. نتایج به دست آمده نشان می دهد که این متغیر از طریق افزایش تورم و قیمت کالاهای سرمایه ای و واسطه ای و تأثیر گذاری روی پس اندازهای مردم تأثیر منفی بر تولید ناخالص داخلی دارد. بنابراین برای افزایش رشد تولید ناخالص داخلی، باید جهت تثبیت نرخ واقعی ارز و نزدیکی آن به نرخ واقعی تعادلی ارز تلاش کرد.

تحلیل نرخ رشد بالای اقتصادی، نیازمند شناخت عوامل و امکانات بالقوه اقتصادی است که یکی از آن عوامل جمعیت است.به طوری که، تغییر در نرخ رشد جمعیت تاثیر مهمی بر روی نرخ رشد اقتصادی دارد. مدل رشد اقتصادی سولو نرخ رشد جمعیت(نرخ رشد نیروی کار)را ثابت و برون زا در نظر می گیرد. در این مدل مقادیر بلند مدت سرانه سرمایه، تولید و مصرف به نرخ رشد جمعیت بستگی دارد و با افزایش نرخ رشد جمعیت کاهش می یابد. در این رساله، فرض کلاسیک اولیه فوق تغییریافته، آنگاه معادله رشد نیروی کار با توجه به نوسانا ت یا فرکانس های جمعیتی به دست آمده است. در چارچوب فضای فرکانسی، منشاء فرکانس های تولید، فرکانس های جمعیتی است. این تحلیل از مدل رشد اقتصادی سولو قادربه توضیح بهتر فرضیه چرخه های حقیقی تجاری خواهد بود. به طوری که طبق الگوی تعدیل شده فوق نه تنها منشاء چر خه های تجاری بهتر تبیین می شود، بلکه علت آن چرخه ها که در فر ضیه چرخه های تجاری تکانه های فناوری تلقی شده به طوری تحلیل می شود، که خود آن تحولات فنا ورانه در تحولات جمعیتی قابل پی گیری است. به عبارت دیگر، تکانه های فنا ورانه خود معلول می باشد و نه علت، به طوری که وجود تکانه های جمعیتی سبب ایجاد نوسانات سرمایه سرانه، تولید سرانه است. در این چارچوب مدل تعدیل شده ی فوق الذکر قادر به توضیح چرخه های تجاری حقیقی شده است.