نام پژوهشگر: مسلم میش مست

بررسی فنی تطبیقی کاشیهای هفت رنگ سه بنای شاخص دوره تیموری خراسان(مدرسه غیاثیه خرگرد، مجموعه تربت جام و مزار ابوبکر تایبادی)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه هنر - دانشکده هنرهای کاربردی 1390
  نگار افتخاری   صمد سامانیان

خراسان در زمان تیموریان به عنوان یکی از مراکز مهم اقتصادی و هنری، از جایگاه رفیعی برخوردار بوده است. مدرسه غیاثیه خرگرد، مسجد فیروزشاهی در مجموعه شیخ جام و بقعه ابوبکر تایبادی سه بنای مشهور دوره ی تیموری در استان خراسان می باشند که کاربرد کاشی هفت رنگی در آنها موضوع اصلی این رساله می باشد. در این پایان نامه علاوه بر معرفی بناهای مذکور ویژگی های معماری و تزئینات بکار رفته در آنها شرح داده شده است. سپس به تحلیل فنی، تطبیقی و همچنین بررسی تکنیک ساخت کاشی های هفت رنگ در این بناها پرداخته شده و با استفاده از روش های دستگاهی و مطالعه ی میکروسکوپی در جهت شناخت ویژگی های ساختار لعاب و بدنه، نحوه ی اتصال آنها به هم و نقش اکسیدهای مختلف موجود در ترکیب لعاب در ویژگی های آن نظیر تطابق حرارتی لعاب و بدنه، تشکیل حباب در لایه ی لعاب، کشش سطحی و ماتی لعاب بررسی هایی انجام گرفته است. نتایج حاصل از بررسی ها نشان داد که در کاشی های هفت رنگ مدرسه غیاثیه خرگرد، با دو بدنه ی متفاوت مواجه هستیم. همچنین با شناسایی تعیین عوامل ایجادکننده رنگ در لعاب و نحوه ی بکارگیری آنها در سه بنای مذکور مشخص شد که در کنار استفاده از مغن برای قلم گیریِ کاشی های هفت رنگی، لعابی با رنگ قرمز اُخرایی نیز به همین منظور بکار رفته است و در نحوه بکارگیری از رنگ طلایی از ورقه طلا استفاده شده است. در نهایت جهت تکمیل و تعمیق شناخت فنی این آثار و آزمایش عملی نظریات مطرح شده، نمونه هایی مشابه با لعاب های قرمزاُخرایی و طلایی براساس نتایج حاصل از مطالعات آزمایشگاهی تهیه شده است.