آنالیز کاریوتیپی 12 جمعیت متعلق به 4 گونه از جنس اگروپیرون مشخص کرد که تعداد کروموزوم های پایه در ژنوتیپ های مورد بررسی برابر با 7= xمی باشد، اما از نظر سطح پلوئیدی در بین جمعیت ها تنوع زیادی مشاهده شد، بطوریکه سطوح دیپلوئیدی، تتراپلوئیدی، هگزاپلوئیدی و دکاپلوئیدی مشاهده گردید. ویژگی های کروموزومی از جمله طول کل کروموزوم، طول بازوی بلند، طول بازوی کوتاه، نسبت بازوها، درصد طول نسبی کروموزوم و شاخص سانترومری برای هر ژنوتیپ مورد مطالعه قرار گرفت. فرمول کاریوتیپی در جمعیت ها متاسانتریک و ساب متاسانتریک بود. بر اساس جدول دو طرفه استبینز، جمعیت های مورد مطالعه در کلاس a1 وa2 قرار گرفتند. بر این اساس ژنوتیپ های موجود در کلاس a2 در مقایسه با ژنوتیپ های موجود در کلاس a1 از تکامل بیشتری برخوردارند. برای تعیین تقارن کاریوتیپی و بررسی وضعیت تکاملی ژنوتیپ ها و گونه های مورد مطالعه پارامترهایی نظیر: a1، a2، drl، %tf و vrc محاسبه گردید. بر پایه شاخص %tf ژنوتیپ 13916 نامتقارن تر و ژنوتیپ 8683 متقارن ترین در بین ژنوتیپ های مورد مطالعه شناخته شد. تجزیه واریانس داده های حاصل از کلیه صفات مورد مطالعه در قالب طرح crd نشان دهنده اختلاف معنی داری بین ژنوتیپ ها در سطح 1% است و برای مقایسه میانگین از آزمون دانکن استفاده گردید. تجزیه به مولفه های اصلی نشان داد که سه مولفه اول در مجموع بیش از 96 درصد از واریانس موجود بین ژنوتیپ ها را توجیه می نماید. بر اساس دندروگرام حاصل از تجزیه کلاستر به روش ward بر مبنای کلیه صفات کاریوتیپی، ژنوتیپ ها در سه کلاس مختلف قرار گرفتند.

در این پژوهش با هدف بهینه سازی جهت تکثیر انبوه پایه های رویشی سیب، مالینگ مرتون 106، مالینگ 9 و مالینگ 27، در شرایط اینویترو، اثرات چندین فاکتور در ترکیبات محیط کشت که در استقرار، پرآوری و ریشه دهی موثر هستند مطالعه شد. مراحل مختلف این تحقیق به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در آزمایشگاه کشت بافت گروه باغبانی، دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان انجام گردید. در تمام مراحل از محیط کشت ms پایه استفاده شد. نوک شاخساره های سیب (به طول 0/1-5/0 سانتی متر) در محیطی حاوی 3/3 میکرومول ba و غلظت های مختلفی از iba و ga3 استقرار یافت. در این مرحله برای استقرار mm.106 و m.9 محیطی با 1 میکرومول iba و 8/2 میکرومول ga3 و برای استقرار m.27 محیطی با 5/0 میکرومول iba بدون حضور ga3 پیشنهاد شده است. 9 محیط کشت پرآوری، حاوی 4/1 میکرومول ga3، غلظت های مختلف ba و سه اکسین مختلف (iba، naa و 2,4-d) آزمایش شد. میزان مختلف پرآوری بستگی به ژنوتیپ و محیط های کشت مورد آزمون داشت. بهترین پرآوری برای mm.106 که 0/4 شاخساره و m.9 که 0/5 شاخساره در هر لوله تولید کرده بودند با محیط کشتی حاوی 8/8 میکرومول ba و 5/0 میکرومول iba و برای m.27 که 3/8 شاخساره در هر لوله آزمایش تولید کرده بود با محیط کشتی حاوی 4/4 میکرومول ba و 5/0 میکرومول iba بدست آمد. ریشه زایی با غلظت های مختلفی از iba برای همه ژنوتیپ های مورد آزمایش القاء شد. در این مرحله غلظت بهینه iba به ژنوتیپ بستگی داشت و مناسب ترین غلظت برای ریشه دهی mm.106 و m.9 4/5 میکرومول iba و برای m.27 9/4 میکرومول iba بود. کلمات کلیدی: سیب (malus×domestica)، کشت بافت، ریزازدیادی، ترکیبات محیط کشت، پایه رویشی، mm.106، m.9 و m.27.

گراس ها تک لپه ای هایی هستند که بیش از 50 قبیله، 650 جنس و 10000 گونه را شامل می شوندکه جنس های ربروموس و لولیوم از مهم ترین آن ها به شمار می روند. این ذخیره ژنتیکی غنی، پتانسیل بالایی برای اصلاح گران جهت استفاده در برنامه های به نژادی را فراهم کرده است. لازمه استفاده از این ماده ژنتیکی خام شناخت کامل و دقیق آن است. تحقیق حاضر با هدف مطالعه سیتوژنتیکی ژنوتیپ های جنس های bromus وlolium صورت گرفته است. در این تحقیق که بر روی 6 ژنوتیپ از جنس bromus و 4 ژنوتیپ از جنس lolium صورت گرفت. پس از طی مراحل پیش تیمار، تثبیت، هیدرولیز و رنگ آمیزی کروموزوم ها، تصاویر کروموزوم های هر ژنوتیپ تهیه شده و نهایتاً کاریوتیپ ها تهیه شدند. تعداد کروموزوم های پایه در کلیه جمعیت های مورد بررسی هفت (7x=) بود. سطح پلوئیدی ژنوتیپ های جنس bromus از 14x=2n=2 تا 70x=2n=2 متغیر بود؛ اما تمامی ژنوتیپ های جنس lolium دیپلوئید 14x=2n=2 بودند. صفات کروموزومی شامل طول کل کروموزوم، طول بازوی بلند و کوتاه کروموزوم و نسبت بازوها تعیین شد. برای تعیین تقارن کاریوتیپی و بررسی وضعیت تکاملی ژنوتیپ های مورد مطالعه پارامترهایی نظیر: شاخص نامتقارن بودن بین کروموزومی (1a) ، شاخص نامتقارن بودن درون کروموزومی (2a)، اختلاف دامنه طول نسبی (drl) و در صد شکل کلی کاریوتیپ (%tf) محاسبه گردید. در میان ژنوتیپ های مطالعه شده جنس بروموس بالاترین درصد شکل کلی کاریوتیپ(87/43) به ژنوتیپ4 (متعلق به گونه b.tectorum) و پایین ترین درصد شکل کلی کاریوتیپ (79/39) به ژنوتیپ6 (متعلق به گونه b.tomentolus) متعلق بود و در مورد جنس لولیوم نیز بالاترین و پایین ترین درصد شکل کلی کاریوتیپ به ترتیب در ژنوتیپ 9 (87/42) و ژنوتیپ 10 (10/36) مشاهده شد. تمامی ژنوتیپ ها براساس پارامترهای تقارن کاریوتیپی: 1a و 2a طبقه بندی شدند که نتایج حاصل از این دیاگرام بر نتایج بدست آمده ازطریق تجزیه کلاستر منطبق بود.

از مهمترین فواید تولید پروتئین های نوترکیب در گیاهان می توان به اقتصادی بودن آن نسبت به سیستم های صنعتی، تولید فرآورده های بیولوژیکی فعال و مشابه شکل طبیعی، تولید بالای پروتئین نوترکیب و غیره اشاره کرد. از طرف دیگر پایین بودن سطح بیان ترنسژن ها و همچنین خاموشی آن ها در نسل های بعد از مهمترین فاکتورهای محدودکننده در این زمینه می باشد. انتخاب بافت مناسب گیاه جهت بیان و نیز بهبود قطعه ژنی از جمله راه های افزایش بیان ژن منتقل شده به گیاه می باشد. در راستای رسیدن به این هدف در تحقیق حاضر با طراحی و ساخت سازه اختصاصی بذر و انتقال آن به گیاه توتون سعی شده است تا ضمن بیان ژن gus در بذر توتون، افزایش بیان این ژن را نیز شاهد باشیم. ابتدا در سازه مدنظر، توالی های ss و kdel بعنوان سیگنال نگهدارنده پروتئین در شبکه آندوپلاسمی در بالادست ژن gus، ژن گزارشگر gus بعنوان یک ژن محک، توالی mar جهت جلوگیری از خاموشی ژن در پایین دست ژن gus تعبیه شد و این قطعه تحت کنترل پیشبرنده اختصاصی بذر napin قرار گرفت(این بخش از پژوهش توسط حسینی و همکاران در سال 1389 در دانشگاه زنجان انجام پذیرفت). ریزنمونه های برگی توتون با سازه مذکور و با استفاده از اگروباکتریوم تراریخت شدند. آنالیز گیاهان باززایی شده در سطح dna با pcr و آغازگرهای اختصاصی ژن های nptii و gus نشاندهنده انتقال این ژن ها به گیاهچه های باززایی شده بود. آزمون rt-pcr نیز جهت بررسی نسخه برداری از این ژن ها در بافت های برگی و بذری انجام و نتایج حاصل نشان داد که نسخه برداری از ژن nptii در هر بافت صورت می گیرد در حالیکه نسخه برداری از ژن gus تنها در بذر صورت می گیرد. این نتیجه با توجه به اینکه پیشبرنده nos (کنترل کننده ژن nptii ) یک پیشبرنده عمومی و napin یک پیشبرنده اختصاصی می باشد، مورد انتظار بود. در نهایت با استفاده از sds-page و آزمون هیستوشیمیایی gus، بیان این ژن در بذر گیاهان گزینش شده مورد بررسی قرار گرفت. وجود باند تقریبا kd60 در گیاهان تراریخت و نیز نتایج حاصل از آزمون هیستوشیمیایی نشاندهنده بیان ژن gus در بذور تراریخت توتون بود.

چغندرقند (beta vulgaris l.) گیاهی است که به شوری آب و خاک مقاوم بوده ولی در مرحله جوانه زنی گیاهی گلیکوفیت و در سایر مراحل رشد گیاهی هالوفیت به شمار می رود. به منظور بررسی تحمل به تنش شوری پنج رقم (7233-p.29 × ms2 ، رسول، ic1، 8001- p.3 و 8001-p.7 × ms2 ) چغندرقند در چهار سطح تنش (0، 50، 150 و 250 میلی مولار) با نمک کلرید سدیم آزمایشات مختلفی در مراحل جوانه زنی و کشت بافت اجرا گردید. در آزمون جوانه زنی در تنش شوری با اندازه گیری صفاتی از قبیل درصد جوانه زنی، سرعت جوانه زنی، طول ریشه چه و طول ساقه مشخص شد که با افزایش سطح تنش همه پارامترهای اندازه گیری شده کاهش می یابد و رقم 8001-p.7 × ms2 مقاومترین و دو رقم رسول و ic1 حساس ترین ارقام به شوری هستند. تکنیک کشت بافت نیز با روش های مختلفی انجام گردید. ابتدا آزمون کالزایی و باززایی ارقام در شرایط بدون تنش انجام گردید، اندازه گیری میزان کالزایی و حجم کالوس نشان داد که ارقام رسول و 8001-p.7 × ms2، ریزنمونه هیپوکوتیل روی محیط کشت پایه ms حاوی ترکیب هورمونی2,4-d + 0.75 mgl-1 kin 0.5 mgl-1 بهترین ارقام، ریزنمونه و ترکیب هورمونی جهت تولید کالوس فراوان با حجم زیاد و با کیفیت بودند. تنها اندام زایی مشاهده شده در آزمون باززایی ریشه زایی بود، بیشترین درصد ریشه زایی با ریزنمونه هیپوکوتیل در محیط کشت پایه ms حاوی ترکیبات هورمونی 0.5 mgl-1 naa + 2.5 mgl-1 tdz بدست آمد. آزمون کالزایی در شوری با اندازه گیری پارامترهای میزان کالزایی و حجم کالوس نشان داد ریزنمونه های دمبرگ و هیپوکوتیل ارقام 8001-p.7 × ms2 و 8001- p.3 ، ریزنمونه ها و رقم های مقاومتری جهت تولید کالوس در تنش شوری هستند. ریزازدیادی در شوری با کشت جوانه انتهایی ساقه روی محیط کشت پایه ms حاوی ترکیب هورمونیnaa + 1 mgl-1 bap 0.3 mgl-1 و چهار سطح شوری با اندازه گیری پارامترهای تعداد ریزنمونه تکثیری، ارتفاع ریزنمونه تکثیر یافته، وزن تر و وزن خشک اندام هوایی نشان داد که ارقام 8001- p.3، 8001-p.7 × ms2 وms2 × 7233-p.29 مقاومت بیشتری به تنش شوری دارند. آزمون اندازه گیری عناصر معدنی سدیم (na+)، پتاسیم (k+)، نسبت پتاسیم به سدیم (k+/na+)، منیزیم (mg2+) و کلسیم (ca2+) بافت کالوس ها در شوری نشان داد که با افزایش سطح شوری میزان سدیم بافت کالوس ها افزایش ولی میزان عناصر پتاسیم، نسبت پتاسیم به سدیم، منیزیم و کلسیم کاهش می یابد و در این آزمون رقم دیپلویید و پلی ژرم 8001-p.7 × ms2 مقاومترین و رقم تریپلویید و مونوژرم رسول حساس ترین رقم ها برای تحمل تنش شوری می باشند. بررسی ملکولی مقاومت به شوری ارقام نیز با دو آزمون شناسایی توالی ژن های مقاوم به شوری و استفاده از نشانگر rapd انجام گردید. در آزمون اول توالی چهار ژن مقاوم به شوری bv nhx1، v-type h-atpase، bv eif1 و bv cka2 از dna استخراج شده از نمونه های برگ و کالوس رشد یافته در شرایط بدون تنش شناسایی شدند. تکثیر توالی ژن های مذکور با آغازگرهای اختصاصی توسط تکنیک pcr نشان داد که هر پنج رقم مورد بررسی توالی چهار ژن مذکور را در dna برگ و کالوس خود دارند و تفاوتی بین ارقام از این لحاظ وجود ندارد. در آزمون دوم با استفاده از دو آغازگر تصادفیrapd در dna استخراج شده از نمونه های کالوس مشخص گردید که بین ارقام پلی مورفیسم وجود دارد و با ارتباط بین توالی قطعات تصادفی تکثیر شده مشخص شد که یکی از آغازگرها می تواند در گزینش ارقام متحمل به شوری موثر باشد.

چکیده : پروتئین ذخیره ای گندم با نقش در خاصیت الاستیسیته خمیر نان در کیفیت پخت نان بسیار موثر بوده و از چهار زیرواحد ?، ?، ? و? تشکیل شده است. ژن های کد کننده گلیادین برروی بازوی کوتاه کروموزوم های همیولوگ یک و شش گندم هگزاپلوئید قرار دارد. در این تحقیق تنوع اللی گلیادین در 68 رقم ایرانی با استفاده از نه نشانگر میکروساتلایت مبتنی بر est مورد بررسی قرار گرفت. تمامی آغازگرها پلی مورف بوده و در مجموع در کل ارقام 34 الل به دست آمد که بیشترین تعداد الل مربوط به آغازگر tc65966 با 12 الل و بیشترین فراوانی اللی برای الل d از آغازگر tc65966 به دست آمد. نتایج حاصل از تجزیه خوشه ای ارقام را به پنج گروه تقسیم کرد. بیشترین محتوای اطلاعات چندشکلی مربوط به آغازگرcv064957 از زیرواحد گاما گلیادین و برای گروه چهارم که شامل ارقام بومی ایرانی بود، به دست آمد. در مجموع میزان پلی مورفیسم مطلوبی با ??/?? درصد به دست آمد. بیشترین میزان شاخص نشانگر مربوط آغازگر tc65966 با مقدار94/2 بود. ارقام گندم بومی ایرانی با بیشترین میزان هتروزیگوسیتی دارای بیشترین فاصله ژنتیکی با سایر گروه ها بود . در تجزیه واریانس مولکولی واریانس داخل گروه ها معنی دار شد. نتایج حاصل از الکتروفورز پروتئین ها ارقام گندم را به سه گروه تقسیم کرد که از نظر گروه سوم با گروه پنجم ارقام ایرانی تفکیک مشابهی به دست آمد. دقت بالای نشانگرهای ریزماهواره ای مبتنی بر est توانست در این تحقیق ارقام را به خوبی تفکیک کند. با توجه به نتایج می توان به پتانسیل بالای تنوع در ارقام ایرانی از نظر پروتئین-های گلیادین پی برد و به عنوان منبع تنوع ژنی در برنامه های اصلاحی جهت اصلاح کیفیت نانوایی این ارقام را مورد استفاده قرار داد. واژگان کلیدی: پلی مورفیسم، گلیادین، گندم ایرانی ، نشانگر est-ssr.

چکیده بابونه با نام علمی (. matricaria chamomilla l) از گیاهان دارویی علفی یک ساله و ازخانواده گیاهی کمپوزیته است. علی رغم نیاز روز افزون برای تکثیر انبوه این گیاه اطلاعات کمی در مورد روش های ازدیاد آن وجود دارد. این تحقیق به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار در آزمایشگاه بیو تکنولوژی دانشگاه زنجان انجام گردید. بررسی امکان ریز ازدیادی در گیاه بابونه با استفاده از سه ژنوتیپ ( tripleurospermum sevanese، disciforme tripleurospermum، matricaria recutita) نشان داد که ریز ازدیادی با دو ژنوتیپ ( tripleurospermum sevanese، tripleurospermum disciforme) تفاوت چندانی با هم ندارند و با افزایش غلظت هورمون ga3 از 2 میلی گرم در لیتر به 4 میلی گرم در لیتر افزایش در تعداد شاخه مشاهده شد و در مورد ارتفاع گیاه سطح هورمونی 3 میلی گرم در لیتر هورمون ga3 دارای بیشترین ارتفاع بود و نیز سطح هورمونی 4 میلی گرم در لیتر هورمون ga3 دارای بیشترین تعداد شاخه بود. و همچنین ریز نمونه جوانه جانبی بهترین ریز نمونه برای ریزازدیادی و سطوح هورمونی 3 و 4 میلی گرم ازهورمون ga3 بهترین سطوح هورمونی برای ریز ازدیادی گیاه بابونه می باشند. در تحقیقی که برای باززایی در سه ژنوتیپ (tripleurospermum sevanese، disciforme tripleurospermum، matricaria recutita ( صورت گرفت فقط ژنوتیپ ( disciforme tripleurospermum ) به باززایی جواب داد. با توجه به بررسی های انجام شده بهترین پروتکل برای باززایی در گیاه بابونه ( disciforme tripleurospermum ) استفاده از سطوح هورمونی 2 میلی گرم در لیتر naa و 4 میلی گرم در لیتر هورمون ba است.