سوره، به عنوان حصار پیرامونی، مجموعه ای از آیات را دربردارد که در پی هدف و غرض معینی در کنار یکدیگر قرار گرفته اند. ماحصل مبانی تحریف ناپذیری قرآن و توقیفی بودن چینش آیات در هر سوره (اعجاز ساختاری)، سه اصل وحدت، تنوع و هماهنگی می باشد که با تأکید بر این اصول و مبانی، ساختار هر سوره را می توان در چهار وجه تبیین نمود: صورت در سطح واژگانی ، جوهر در سطح واژگانی، صورت در سطح مضمونی و جوهر در سطح مضمونی. هر یک از سوره های قرآن، پیام است .سوره کهف از جمله پیام های قرآنی است که صورت در سطح واژگانی آن،جنبه های موسیقایی این سوره است. شخصیت نگاری، گفتگو، زاویه نگرش به داستان و ظرف زمانی و مکانی در داستان های سوره کهف، جوهر در سطح واژگانی سوره راشکل می دهند ودر سطح مضمونی این سوره نیز،با توجه به موضوع کلی سوره، داستان های متنوعی، ساختار هندسی معنایی سوره راتدوین می کنند. چگونگی ارائه پیام، با توجه به صورت وجوهر در دو سطح واژگانی و مضمونی و پیشروی این پارامترها در سازه سوره به موازات یکدیگر به معنای مهندسی پیام سوره خواهد بود. این شیوه پیام رسانی قرآن در حوزه ابلاغ،به منظور اثرگذاری هر چه بیشتر بر مخاطب انتخاب شده است.پیام های صریح سطح فهم تعبیری اورا محک می زنند تا در او شناخت ایجاد کنند و پیام های ادبی مملو از استعاره، تشبیه، کنایه و تمثیل سطح فهم تأویلی مخاطب رابا هدف تغییر در او ، نشانه می رود؛اگر چه در برخی موارد اثر پیام محدود است .قرآن مخاطب محور است وبا هدف اثرگذاری هر چه بیشتر بر مخاطب، پیام های آن در سطح فرم و محتوی با توجه به اصولی معین برجسته می شوند. کلید واژه ها: مهندسی پیام ،ساختار چندوجهی سوره ،سطح واژگانی، سطح مضمونی،سطح فهم مخاطب،برجسته سازی،سوره کهف.

چکیده: موضوع حاکمیت و امامت جامعه اسلامی و نیز مباحث سیاسی و اجتماعی در آموزه های اسلامی به طور مبسوط و کامل بیان شده است. اما با توجه به نیاز جهان اسلام به نظریه های نو در ساحت اندیشه سیاسی که منطبق بر دو عنصر زمان و مکان باشد، استخراج و ارائه این نظریه ها امری ضروری به نظر می رسد. آنچه در این پژوهش بدان پرداخته شده است پیگیری و بررسی موضوع ولایت فقیه در فقه شافعی می باشد. تأکید فقه سیاسی شافعی بر عناصر اساسی در مورد امام و حاکم جامعه اسلامی از قبیل اجتهاد، عدالت و مدیریت و نیز شیوه کسب قدرت و جایگاه نخبگان سیاسی و دینی و نیز نقش مردم در این مکتب فقهی قرابت ها و نزدیکی فراوان با نظریه ولایت فقیه در فقه امامیه دارد. بنابراین آنچه قابل اثبات می باشد در این زمینه همراهی و تطابق فراوان این دو نظریه در هر دو مکتب فقهی می باشد. لذا می توان گفت سرچشمه هر دو ساختار و نظریه، منابع غنی قران و سنت می باشد. هرچند در شکل و شیوه تحقق متفاوت می باشند اما هر دو از یک سرشت و ماهیت مشترک برخوردار می باشند. بنابراین می توان مدعی شد که نظریه ولایت فقیه اختصاص به فقه سیاسی امامیه ندارد و این نظریه و نظام سیاسی در فقه سیاسی اهل سنت و به خصوص فقه سیاسی امام شافعی وجود دارد. هر چند رسیدن به الگوهای مشترک در حوزه اندیشه سیاسی جهان اسلام که زمینه وحدت و همگرائی را در جهان اسلام ایجاد کند، نیازمند پژوهش های بنیادین و کاربردی بیشتری است اما آنچه به طور قطع می توان مطرح کرد حضور تأثیرگذار فقه و اندیشه سیاسی اسلام در سرنوشت مسلمانان و جهان بشریت در آینده خواهد بود. کلید واژه ها: ولایت فقیه، اندیشه سیاسی، امامت، عدالت، امام شافعی.

دراین قسمت به خلاصهً مطالبی که به عنوان مبانی کلامی مطرح است ونظام جمهوری اسلامی ایران ازآنها تأثیرمی پذیرد،می پردازیم: مراد از مبنای یک علم، نیروی حمایت کننده علمی و قدرت تأمین کننده زیربنای فنی آن علم است. بنابراین، آن اصول علمیی را که توجیه کننده فنی همه قوانین یک علم باشد، مبنای آن علم گویند پیدایش : اسم مصدر از پیدا شدن به معنای به وجود آمدن وشروع شدن می باشد منظوراز پیدایش نظام جمهوری اسلامی دراین تحقیق یعنی اموری که مقدمه شکل گیری نظام جمهوری اسلامی شد استقرار: به معنای قرار و ثبات است و منظوراز استقرار نظام جمهوری اسلامی ، شکل گیری وتثبیت آن استکه پس ازپیروزی انقلاب وتعیین نوع حکومت وتـدوین قانون اساسی ومشخص شدنارکان نظام این شکل گیری صورت پذیرفت جمهوری اسلامی ، نظامی است برپایه ایمان به : 1 ـ خدای یکتا (لااله الاالله) و اختصاص حاکمیت و تشریع به او و لزوم تسلیم در برابر امر او. 2 ـ وحی الهی و نقش بنیادی آن در بیان قوانین . 3 ـ معاد و نقش سازنده آن در سیر تکاملی انسان به سوی خدا. 4 ـ عدل خدا در خلقت و تشریع . 5 ـ امامت و رهبری مستمر و نقش اساسی آن در تداوم انقلاب اسلام . 6 ـ کرامت و ارزش والای انسان و آزادی توام با مسوولیت او دربرابر خدا نظام جمهوری اسلامی ایران دارای مبانی چون معرفت شناسی وهستی شناسی الهی،انسانشناسی،خدا شناسی، دین شناسی (عینیت دیانت وسیاست) وراهنما شناسی(نبوت وامامت) وهمچنین تئوری ولایت فقیه می باشد معرفت شناسی: معرفت شناسی علمی است که درباره شناخت های انسان و ارزشیابی انواع آن ها و تعیین ملاک صحت و خطای آنها بحث میکند معرفت دارای ارکانی است که عبارتند از:علم، معلوم، عالم و معلّم .معرفت و شناخت دارای ابزاروراه های است که راههای آن عبارتند از: راه حس،راه عقل،راه تهذیب و تزکیه،راه وحی وابزارآن عبارتنداز: حس، خیال ، وهم، عقل وقلب تأثیرمعرفت شناسی برنظام جمهوری اسلامی ایران:بحث ازمعرفت شناسی تأثیرمهمی برمولفه های نظام اسلامی دارد که از آن جمله تأثیر آن بر قوانین و مردم در نظام اسلامی است. در بعد معرفتی نظام اسلامی سعی بر این است که تمام ابعاد اسلام شناخته شود و سپس در عرصه های مختلف حکومتی: اعم از فرهنگی، حقوقی، سیاسی، نظامی و غیره به کار گرفته شود تنها قانونی که هدف اصیل قانون گذاری را تأمین می کند همان قانون الهی است که از رهگذر وحی بر پیامبران فرود آمد دراصل چهارم قانون اساسی جمهوری اسلامی تصریح شده که : کلیه قوانین و مقررات مدنی، جزایی، مالی، اقتصادی، اداری، فرهنگی ، نظامی، سیاسی، و غیر اینها باید بر اساس موازین اسلامی باشد جمهوری بودن نظام در مقام اثبات و مردمی بودن آن در مقام تحقق و عینیت، از متن اسلام استفاده می شود.و نهضت سیاسی و دینی امام خمینی را می توان نهضت بازگشت به قرآن دانست؛ نهضتی که هم از قرآن تغذیه می شد و هم در صدد عمل به آموزه های قرآنی در صحنه سیاست و اجتماع بود. امام خمینی قرآن مجید را سرچشمه تمامی دانش های انسان می دانست و توصیه می کرد تا علمای اسلام نیز قرآن را چنین ببینند و مطرح کنند. آنچه تجربه 34ساله نظام جمهوری اسلامی ایران وسالهای دوران انقلاب نشان داد هدایت ورهبری جامعه توسط امام راحل عظیم الشان ورهبرمعظم انقلاب براساس علم وعقل بود که هیچ گاه نظرشخصی خودرابرمردم تحمیل نکردند و دردوره های مختلف این مردم بودند که آزادانه وبدون تحمیل حاکمیت درانتخابات مختلف وصحنه های حضورمردمی نظرخودراابرازکردند وازحق الاهی خوددرحاکمیت براساس علم وعقل غافل نبودند.وموفقیتهای نظام اسلامی مرهون آگاهی و شناخت مردم ازمسائل می باشد. هستی شناسی: عبارت است از هر نوع معرفت و آگاهی که به شناخت هستی منتهی گردد، هدف ازخلقت، عبادت ومعرفه الله است وبالاترین ارزش نیزهمین معرفت است.امابراساس جهان بینی مادی هیچ غایتی غیرازهدفهای مادی وغرض دنیایی وجودندارد. دراصل دوم قانون اساسی تاکید شده که جمهوری اسلامی ، نظامی است برپایه ایمان به :.1- .و2-...و3 ـ معاد و نقش سازنده آن در سیر تکاملی انسان به سوی خدا. و..... در نظامی که قوانین آن براساس قانون اساسی از ماورای طبیعت و از ناحیه خدای سبحان دریافت می شود و تمام ابعاد آن نظام براساس جهان بینی الهی است، چون همه امور آن تحت نظارت شرع اداره می شود، جنبه الهی و صبغه ربوبی داشته، از امور مقدس حساب می شود انسان شناسی: بر پایه قرآن کریم انسان چندین لایه دارد؛ همان گونه که جهان هستی، از ملک تا ملکوت دارای عوالم ماده، مثال، عقل و اله است، وجود انسان نیز دارای مراتب مادی، مثالی، عقلی و الهی است. دراصل دوم قانون اساسی تاکید شده که جمهوری اسلامی ، نظامی است برپایه ایمان به : 1- ..و6 ـ کرامت و ارزش والای انسان و آزادی توام با مسوولیت او دربرابر خدا خداشناسی توحیدی : توحید به معنای یگانه شمردن و یگانه دانستن است و صبغه اثباتی دارد؛ در قبال وحدت که صبغه ثبوتی دارد. منظور از توحید در خالقیت این است که همه آفرینش فقط در خدای سبحان منحصر است و فقط اوست که همه هستی را آفریده. معنای توحید در مالکیت این است که : مالکیت حقیقی منحصراً از آن خداست و خدای سبحان به طور عموم و جامع نسبت به همه چیز مالکتی حقیقی دارد.منظورازتوحید در ولایت این است که :فقط خداوند متعال است که هم ولایت تکوینی داردوهم ولایت تشریعی .معنای توحید در ربوبیت این است که: ربوبیت در همه ابعاد تکوین و تشریع از آن خداست و اداره همه امور کلی و جزئی عالم مستقیماً بدست خداست.منظور از توحید در قدرت این است که قدرت خدای سبحان نامتناهی است واگردیگران بهره ای از قدرت دارند به سبب افاضه خدای سبحان است. معنای توحید درعزت این است که :فقط عزت خداست که حقیقی وبالاصاله است وعزت دیگران مجازی وبالعرض است. تأثیرمبانی خداشناسی برپیدایش واستقرار نظام جمهوری اسلامی ایران: اعتقاد به خداشناسی توحیدی با همه انواع آن، نظامی را در پی آرد که قوانین آن از طرف ذات اقدس الهی است و حاکمان آن فقط مجریان قوانینی اند که خداوند برای بشر ارسال داشته است و مردم آن فقط پذیرای آن قوانینی اند که خداوند دستور فرموده است. درنظام جمهوری اسلامی براساس هدایت های امام راحل ازابتدا شعاراصلی مردم شعارتوحید بود وقانون اساسی تنها قانون الهی رابه رسمیت شناخته وارکان نظام ازرهبری تا آحاد مردم مجریان قوانین الهی واحکام اومیباشند. مقام معظم رهبری حضرت آیه الله العظمی امام خامنه ای(مدظله العالی)درخصوص ملازمه پذیرش توحید وتشکیل حکومت اسلامی میفرمایند: «هرجایی،هرملتی وهرگونه مردمی که معتقدبه اسلام هستند و زندگی میکنند ناگزیر ادعای حکومت اسلامی را باید داشته باشند;یعنی اگرنداشته باشند، اعتقادبه توحیدندارندیااعتقادبه توحیدرا بدفهمیده اند معنی نداردما یک عده آدم را فرض کنیم که اینها معتقد به توحید و قیامت و قرآن هستند اما معتقد به حکومت اسلامی نیستند این بلای بزرگ است که در جوامع اسلامی وجود دارد بلای غفلت از این ملازمه.» رهبران الهی رکن تکوینی توحید در مقام فعل هستند؛ یعنی اگر آنها نمی بودند، یکتایی و یگانگی او جلوه ای نمی داشت .ولایت رهبر الهی در تکمیل توحید جایگاه بخصوصی دارد.توحید بی ولایت، توحید نیست.واطاعت رهبر الهی به اذن خداست ودعوت آنان دعوت توحیدی است وتوحیدبهترین ارمغان رهبران الهی وموحدان است. خداشناسی بر محور توحید، برمردم در نظام اسلامی نیز تأثیر اساسی دارد. و مردم در نظام اسلامی را ملزم می کند به اینکه تشکل های اجتماعی واحزاب سیاسی، اطاعت از حاکم و رهبرکنند و برنامه-های زندگی اجتماعی خود را براساس توحید و رضایت الهی و تقرب به او تنظیم کنند.زیرا محور حق و باطل، ذات اقدس الهی است و جز او و آنچه منسوب به اوست، هرچه باشد، باطل محسوب می شود از این رو، انسان موحد باید در اقدامات فردی، سلیقه های خانوادگی، تحرکات اجتماعی و... رضایت و عدم رضایت الهی را مد نظر قرار دهد. بر این اساس، معیارهای رقابت حزبی در جامعه اسلامی با دیگر جوامع، تفاوت اساسی دارد. امامت و حکومت : بنا به عقیده شیعه ولایت و حکومت پس از پیامبر اکرم(ص) حق ائمه اطهار(ع) است. امامت در امتداد نبوت قرار داشته و امام به جز وحی، همه شئون و وظایف پیامبر را دارا است؛ در زمان غیبت کبری فرد خاصی به عنوان نایب امام زمان فرج الله تعیین نشده است.اما با توجه به توقیع ونامه ای از خود حضرت، شیعیان مکلف اند از نواب عام امامان معصوم علیها السلام که همان فقهای واجد شرائط اند، پیروی کنند. ولایت فقیه نتیجه طبیعی اجرا و اعمال اسلام در عرصه اجتماع و سیاست است برای اثبات ولایت فقیه می توان به دو دسته ادله عقلی و نقلی استناد جست. . امامت و ولایت یکی از مبانی محوری در پیدایش و استقرار نظام جمهوری اسلامی ایران: در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران درباره رهبری آمده است: در زمان غیبت حضرت ولی عصر« عجل الله تعالی فرجه» درجمهوری اسلامی ایران، ولایت امر وامامت امت بر عهده فقیه عادل و با تقوا آگاه به زمان، شجاع، مدیر ومدبر است که طبق اصل یکصد و هفتم، عهده دار آن می گردد. دراین زمینه مقام معظم رهبری (مدظله العالی) درخصوص شاخصهای مکتب سیاسی حضرت امام (ره)میفرمایند: شاخص مهم دیگر مکتب سیاسی امام بزرگوار ما پاسداری از ارزش هاست، که مظهر آن را امام بزرگوار در تبیین مسئله ولایت فقیه روشن کردند. عده ای سعی می کنند ولایت فقیه را به معنای حکومت مطلقه فردی معرفی کنند؛ این دروغ است... . نقش ولایت فقیه این است که در این مجموعه پیچیده ودر هم تنیده با تلاش های گوناگون، نباید حرکت نظام، انحراف از هدف ها و ارزش ها یابد؛ پاسداری و دیده بانی حرکت کلی نظام به سمت هدف های آرمانی و عالی-اش، مهم ترین و اساسی ترین نقش ولایت فقیه است. امام بزرگوار این نقش را از متن فقه سیاسی اسلام و از متن دین فهمید و استنباط کرد دین شناسی و عینیت دیانت و سیاست از مبانی پیدایش و استقرار نظام جمهوری اسلامی ایران: دین عبارت است از:«مجموعه معارفی که مبتنی بر هست و نیست ها و بایدها و نبایدها است که از ناحیه خدای متعال به پیامبران ارسال شده است». دین در یک تقسیم بندی و براساس تعریف پیشین به دو قسم تقسیم می شود: دین بشری و دین الهی.در قرآن کریم از دین الهی با عنوان اسلام یاد شده و درباره ثبات و دوام آن براهینی اقامه شده است . از منظر متفکران اسلامی، سیاست عبارت است از: «تدبیر جامعه بر اساس مصالح مادی و معنوی» در تاریخ معاصر تبیین موضوع پیوند دین و سیاست امری بود که امام خمینی در حوزه علمیه نجف و در ضمن تدریس علوم دینی بر آن اصرار ورزیدند و سکوت بیش از نیم قرن را در هم شکست. با توجه به قلمرو اسلام، عینیت دیانت و سیاست را می توان در بستر تاریخ اسلام نشان داد. سیره پیامبر اسلام(ص) ائمه اطهار(ع) و نیز تلاش های عالمان دینی در عصر غیبت، گواهی آشکار بر این همبستگی است.با تأمل در سیره پیامبر اسلام(ص) روشن می شود که آن حضرت، از اوان بعثت، به اداره جامعه و مسائل سیاسی توجه داشتند حضرت امام خمینی(ره) در این باره می فرمایند: اگر تابع ائمه هدی هستیم، ببینیم که این ها در ایام حیاتشان چه کردند، نشسته اند و مسأله گفتند؟ اگر چنان چه مسأله گو بودند که چه کار داشتند به آنها این ظالمین و این ستمگران که آنها را بکشند، حبس کنند و تبعید کنند و ببرند. امیرالمومنین هم که حکومت داشت. با مراجعه به نصوص و منابع دینی می توان خطوط کلی اندیشه سیاسی اسلام را دریافت. برخی از این محورها در منابع اسلامی، عبارتند از: لزوم حاکمیت الهی، نشأت گرفتن قدرت از خداوند، لزوم قانون و قانونمندی در جامعه، اهتمام به امور مسلمانان، اقامه قسط و عدالت اجتماعی، امر به معروف و نهی از منکر، حق مداری، استقلال و نفی سلطه و بیگانگان، ازادی های مشروع، استقرار امنیت، ظلم ستیزی، عزت طلبی، تولی و تبری و... با پیروزی انقلاب در سال (1357) الگویی از فلسفه سیاسی، ساختار و عملکرد سیاسی ارائه شدکه تفاوت اساسی با عرف رایج در جهان داشت.در تاریخ معاصر حاکمیت دینی در ایران نخستین تجربه حکومت دینی بر پایه اندیشه شیعی بود که به وقوع پیوست. امام خمینی (ره)درخصوص ارتباط دین وسیاست میفرمایند: اسلام احکام اخلاقی اش هم سیاسی است، همین حکمی که در قرآن هست که مومنین برادر هستند، این یک حکم اخلاقی است، یک حکم اجتماعی است، یک حکم سیاسی است. انکار شدید اجتماعی ظاهراً باعث شد تا امام سوگند بخورند که اسلام دینی سیاسی است: والله اسلام تمامش سیاست است. اسلام را بد معرفی کردند، سیاست مدن از اسلام سرچشمه می گیرد. نهضت سیاسی، فرهنگی امام خمینی که در سال 1342 آغاز شد و هم چنین انتشار کتاب کشف الاسرار در دهه بیست با افشای سیاست اسلام زدایی در ایران و تبیین اسلام جامع نگر و مقابله با اسلام گزینش گر و کفر خواندن اعانت بر دولت ظلم و ارایه اندیشه سیاسی اسلام و تأکید بر حکومت اسلامی نیز برخاسته از پیوند وثیق دین و سیاست می باشد ازمباحث مطرح شده دراین تحقیق به این نتیجه میرسیم که : مبانی کلامی پیدایش انقلاب واستقرارنظام جمهوری اسلامی همان مبانی کلامی مورد نظر اسلام ناب درحوزه های معرفت شناسی ، هستی شناسی، توحیدربوبی وانسان شناسی میباشد وتوحیددرحاکمیت و همچنین ولایت وامامت ازمبانی کلامی و بنیادی پیدایش واستقرارنظام جمهوری اسلامی می باشد

اصلاحات عمیق اجتماعی از مهمترین اهداف فریضه امر و نهی دینی می باشد. در فصل اول پژوهش حاضر، مفاهیم و معانی موضوع در لغت و در عرف آیات و روایات، به تفصیل مورد بررسی قرار گرفت و در ادامه تغییر و تحول اجتماعی از منظر اسلام بیان شد. فصل دوم با بررسی ابعاد مختلف اصلاحات آغاز شد. تحول و اصلاح جامعه، طبق ادله شرعی تنها با مراعات اوامر و نواهی دینی امکان پذیر است. اصلاح نفس، خانواده، عالمان و حاکمان جامعه، در جهت دگرگونی های اجتماعی، با اهمیت و حساسیت فراوان در روایات پی گیری شد. رعایت شرایط و چارچوب های بنیادین اصلاحات در اسلام، در تحول و هدایت اجتماع به سوی خیرو صلاح، ضروری است. زوایای اصلاح جامعه در ابعاد مختلف فرهنگی، معنوی، سیاسی، حقوقی، قوانین و ساختارها، قابل پی گیری است. از منظر اسلام امر به معروف و نهی از منکر، عالی ترین ابزار اجرایی جهت اصلاح و دگرگونی در جامعه، در حوزه های پیش گفته است. بدین روی شناخت جایگاه امر و نهی در اسلام، آشنایی با معروفات و منکرات، شناخت شرایط اجرای فریضه و اصول حاکم بر آن و شناسایی عوامل موفقیت و تحلیل ریشه های شکست در این فریضه، امری ضروری است. در فصل ششم، لزوم توجه به شیوه های متفاوت اجرای اصلاحات و تغییرات اجتماعی، واسطه فریضه امر و نهی تبیین شد. روش هایی که آگاهی از آنها، مطمیناً هدف تحول و دگرگونی و اصلاح را قرین توفیق می نماید. همچنین شناخت مولفه های پراهمیت در اصلاح و تغییرات اجتماعی در ادامه مورد بررسی قرار گرفت. شناخت ارکان پراهمیتی مانند حکومت، استعدادهای ملی و مردمی و رسانه های جمعی و آسیب شناسی آنها و استفاده صحیح از ظرفیت های این استعدادهای طبیعی و غیرطبیعی، روند تسریع اصلاح و دگرگونی در جامعه را در پی دارد. در فصل پایانی ضمن نتیجه گیری و ارایه برخی پیشنهادها حول محورهای نو اصلاح و تحول از طریق امر و نهی، ارایه راهکارهای کاربردی و جدید جهت پی گیری عمیق تر اصلاح و دگرگونی اجتماعی، از رهگذر فریضه امر و نهی عرضه شد.

در سده أخیر، موج اصلاح گری و نواندیشی دینی با رویکرد بازگشت به قرآن، فصل جدیدی در مطالعات قرآنی و تفسیر قرآن کریم باز کرده است. آن چه این دوره را متمایز می کند ظهور رویکردهای نوین به تفسیر از قبیل: رویکرد علمی متأثر از پیشرفت علوم تجربی، رویکرد اجتماعی به ویژه با وجهه سوسیالیستی - مارکسیستی، رویکرد عقلی - فلسفی متأثر از جریان فلسفی غرب و رویکرد ناسیونالیستی است. در این میان جریان «التقاط» به ویژه در ایران تأثیر به سزایی در اندیشه دینی، تفسیر و مطالعات قرآنی داشته است. در این رساله با پایه گذاری ادبیات علمی در موضوع «جریان التقاط»، تعریف روشنی از «التقاط» عرضه شده؛ با اشاره به رخنه گاه های التقاط و تبیین منطق تفسیر قرآن، معیار قابل اعتمادی برای نوآوری روش مند در مطالعات تفسیری ارائه شده؛ آنگاه با تبیین بسترهای ظهور جریان ها ی مطالعات تفسیری معاصر و بررسی جریان ها ی اصلی تفسیر معاصر ایران و گونه شناسی التقاط، جریان اصلی التقاط در سه جریان: التقاط علمی ـ تجربی، التقاط انقلابی ـ مارکسیستی و التقاط فلسفی ـ لیبرالیستی دسته بندی شده و با الگوی ترکیبی خاص این رساله، به جریان شناسی دو جریان اول پرداخته شده است؛ با این هدف که با نقد و بررسی جریان التقاط و نسبت آن با نوآوری روش مند، از یک سو حربه اتهام التقاط را در برابر نوآوری روش مند، ناکارآمد و از سوی دیگر به روند شتاب آمیز مطالعات قرآنی و اشتیاق روز افزون به تفسیر قرآن، کمک کند تا محققان، قرآن پژوهان و مفسران جوان در دام «التقاط های نوین و نهان» نیفتند.

امروزه موضوع «حریم خصوصی و نظارت اجتماعی» از موضوعاتی است که ضرورت بحث وبررسی ازآن بر اندیشمندان پوشیده نیست. زیرا حفظ حریم خصوصی افراد وایجاد امنیت برای آن (ومانع شدن از تعرض و دخالت دیگران در این حریم)، از مطالبات بنیادی واصلی آنان بوده و امری است که حکومت اسلامی موظف به پاسداری از آن می‏باشد. از سویی، تحقق ارزش‏های دینی وانقلابی و مقابله با اشخاص و گروه‏های هنجار شکن نیز نیازمند نظارتی فراگیر از دولت وملت است. بنابراین جای این پرسش‏ها وجود دارد که آیا می‏توان محدوده هریک از «حریم خصوصی» و «نظارت اجتماعی» را شناخت؟ ودرمقام تزاحم این دو با یکدیگر کدام را باید مقدم داشت؟ این پژوهش با عنوان «حریم خصوصی و نظارت اجتماعی ازمنظر قرآن و نهج البلاغه» به این پرسش‏ها پاسخ داده ودرآن آمده است ، که درصورت تزاحم بین این دوحوزه ، درهرطرف ملاک وجود مصلحت ومنفعت بیشترباشد ، مقدم خواهد بود . ملاکهای تقدم عبارتند از : وجود ضرر یا اضرار ، عسر وحرج ،امنیت ملی وعمومی ، پیشرفت جامعه ، عدالت اجتماعی ورضایت مندی عمومی . با نوآوریهایی که در این رساله وجود دارد، شاید درآمد ودست مایه‏ای برای علاقمندان به این مباحث و زمینه‏ای برای نوآوری‏های بیشتر در این عرصه گردد.

معنویت در سازمان موضوعی است که در سال های اخیر در ادبیات مدیریت، سطحی جهانی یافته است. معنویت محصول فرهنگ سازمانی است که دارای ابعاد رفتاری، گفتاری و اعتقادی است به گونه ای که به یک تلقی مشترک بین کارکنان سازمان تبدیل شود. پژوهش حاضر تلاش برای تبیین معنویت با ساختار قدسی و وحیانی آن است که با هدف تبیین چیستی، کارکرد و ارایه مدل تعالی بخش معنویت قدسی در سازمان سامان یافته است. در این پژوهش با ارایه ی نظریه امر جامع در معرفی سازمان الاهی نشان داده ایم که معنویت باید در همه عرصه های سازمان اعم از برنامه ریزی، رهبری و اعضای آن در شکل های فردی و جمعی جریان داشته باشد. بی تردید فضای قدسی سازمان در تعالی و تکامل اعضا و آرمانهای آن به نفع جامعه بشری در مسیر تحصیل سعادت دنیوی و اخروی (که محوری ترین هدف سازمان از نگاه قرآن است) بسیار موثر است. این رویکرد اندیشه و رفتار فرد را در چهار ارتباط فرافردی، درون فردی، میان فردی و برون فردی(ارتباط فرد با طبیعت) متعالی و متناسب با ساختار واقعی انسان و نظام هستی می گرداند. همچنین از نتایج آن شکل گیری انسانی توحیدمدار، آشنا به داشته ها و استعدادهای خود و نوع دوست است که از روی محبت و اخلاص برای ارتقای کیفیت و ماندگاری سازمان به فعالیت سازمانی خود اقدام می کند. در این پژوهش ضمن اثبات ناکارآمدی رویکردهای غیر قدسی معنویت، به ارایه مبانی، ارکان و آثار معنویت قدسی و در پایان مدل متناسب با این رویکرد معنوی اقدام شده است. این فرایند با محوریت قرآن کریم بوده و در گردآوری اطلاعات نیز از روش کتابخانه ای و در پژوهش با روش میان رشته ای به بررسی تفاسیر مهم و دیدگاه های دانشمندان پرداخته، همچنین در تحلیل داده ها از روش تفسیری قرآن به قرآن بهره جسته است تا پاسخی مناسب به سوال اصلی پژوهش؛ نقش و جایگاه معنویت قدسی در مدیریت سازمانی از نگاه قرآن چیست؟؛ ارایه گردد.

چکیده مطالب آرامش روحی و بهداشت روانی و دوری از نگرانی ها و اضطراب ها، نیاز اساسی امروز بشر است. انسانها برای رفع این نیاز راههای گوناگونی را پیموده اند ولی در بسیاری از موارد به بیراهه رفته و به هدف خود نرسیده اند. در این میان توجه دادن انسانها به علل ماورای ماده و از آن جمله باور و اعتقاد به توحید و عمل براساس این اعتقاد آیا می تواند انسانها را به این گمشده شان برساند؟ ما در این تحقیق اثرات اعتقاد به توحید ربوبی الهی را در ایجاد بهداشت و آرامش روانی از دیدگاه آیات الهی مورد بررسی قرار دادیم. این همان مطلبی است که شاید از نظر بشر امروزی مورد غفلت قرار گرفته است؛ با توجه به این مطلب که ما این موضوع را از منظر قرآن کریم مورد کنکاش قرار داده ایم؛ زیرا که خداوند متعال خالق و مالک و آگاه به زوایای وجودی مخلوقین خود است.این پژوهش که از نوع تحقیقات توصیفی و همچنین میان رشته ای و تطبیقی می باشد، هدفش ایجاد معرفت دقیقی از توحید ربوبی و عمق بخشیدن به این معرفت در وجود خود و عمل برطبق تعالیم الهی است، تا بتوان با بوجود آمدن شناخت و طرز تفکری صحیح و ایجاد افق فکری وسیع تر نسبت به مسائل دنیوی از گرفتاری و ناراحتی های روحی و روانی، رهایی یافت و به آرامش رسید. نتیجه این تحقیق و پیاده نمودن آن در درون خود کاربرد فراوانی در آرامش بخشی انسان خواهد داشت و می توان از نتایج و یافته های آن در مشاوره های اسلامی و بالاخص در مشورت با جوانان استفاده نمود.نتایج و یافته هایی مانند اینکه اعتقاد و باور به مفهوم توحید ربوبی می تواند در دنیا انسان را در ایجاد بینشی صحیح از زندگی، و عمق بخشیدن به آن و ایجاد مفاهیمی همچون صبر، توکل، رضا، عدم ترس از فقر و مرگ و دوری از حسادت و. .. یاری دهد و در آخرت نیز انسان را از ابرار و در نهایت از بهشتیان و بالاخره مورد رضایت خداوند متعال قرار دهد. واژه های کلیدی : قرآن، توحید، ربوبیت الهی، آرا مش، بهداشت روان، فشارهای روانی

رساله حاضر به روش ترکیبی (توصیفی، تحلیلی و نقدی) و میان رشته ای از طریق جستجو و تتبع در آثار پزشکان معروف دوره اسلامی (از قرن اول تا قرن چهاردهم هجری)، همچون علی بن ربّن طبری، رُهاوی، زکریای رازی، ابن الجزار، مجوسی اهوازی، ابن سینا، جرجانی، عقیلی خراسانی، عساف، ابن میمون و محمود اعتمادیان، اصول هشتگانه ای را در آموزه های اخلاقی آن ها شناسایی و بیان می کند که عبارت است از: اصل توکل به خدا، سود رسانی، عدم آسیب رسانی، امانت داری، عدالت، احسان، شفقت و احترام به استقلال فرد و خود مختاری. مجموعه این اصول را می توان اخلاق پزشکی تمدن اسلامی نامید که البته از میان آن ها اصل احترام به استقلال فرد یا خود مختاری، در آثار سده اخیر مطرح شده است. بررسی و تحلیل محتوایی اصول نامبرده با محوریت قرآن کریم و روایات اسلامی حاکی از آن است که اصول مذکور تحت تأثیر دو عامل در میان پزشکان دوره اسلامی معمول بوده است. نخست آراء و افکار پزشکان یونانی و دوم آموزه های اخلاقی دین مبین اسلام، که سهم آن به مراتب افزون تر از عامل نخستین است. اگرچه کلیت اصولی که در آثار پزشکی مسلمانان به آن ها اشاره شده با آموزه های اسلامی قابل انطباق است، لیکن به دلیل عدم اشاره به مستندات قرآنی و روایی و بسنده کردن به توصیه ها و دستورالعمل های کلی، ازجامعیت لازم و کافی برخوردار نیست. این اصول در مقایسه با اصول چهارگانه اخلاق زیستی غربی، چند مزیت دارد که مهم ترین آن ها جایگاه محوری خداوند و تقوای الهی است. علاوه بر آن توجه به چهار اصل دیگر یعنی اصل توکل به خدا، امانت داری، احسان و شفقت که در اخلاق زیستی غربی از آن ها غفلت شده است از مزیت های اخلاق پزشکی دوره اسلامی به شمار می رود. گرچه می توان برای اصول چهارگانه اخلاق زیستی غربی نیز در میان آیات و روایات، مستندات و شواهدی یافت، ولی با ملاحظه آیات و روایات در می یابیم که این اصول از دیدگاه اسلامی کافی نیست و اصول اخلاق پزشکی اسلامی مواردی افزون بر اصول چهارگانه دارد؛ لذا باید آن ها را در قالب هشت اصل فوق الذکر ترتیب داد. درباره نظام اخلاق اسلامی و نحوه تبیین هنجارهای اخلاقی، با ملاحظه گرایش های مختلف در اندیشه اسلامی، بهترین تحلیل این است که نظریات اخلاقی مسلمانان نظریاتی ترکیبی است که در آن ها نتیجه گرایی و فضیلت گرایی غلبه دارد.

توحید به گواهی آیات قرآن، محوری ترین پیام وحی الاهی وعترت به گواهی پیامبر اسلام (ص) مطمئن ترین مرجع فهم وتفسیر قرآن است،چه این که رسول اعظم،قرآن وعترت را دومیراث گرانسنگ خویش معرفی کرد تا امّت پس از او با تمسّک به آن دو از اختلاف وکجی بدورمانند،امّا دریغ! که کم توجّهی به عترت پس از رسول خدا، سبب گردید تا امّت اسلامی درفهم دین وتفسیر قرآن- حتی درمباحث توحیدی-گرفتار اختلاف شوند!اختلافی که برون رفت ازآن راهی جز بازگشت به قرآن وفراگیری«روش فهم وتفسیرقرآن» از عترت پیامبر ندارد. پژوهش حاضر، تلاشی است برای روش شناسی فهم وتفسیر آیات توحیدی،باتکیه بر روایات امام رضا(ع) که طی آن530 مبنا، قاعده، منبع وروش تفسیری،شناسایی شده که شامل موارد ذیل است: 61 مبنای بنیادین(شامل مبانی هستی شناختی ومعرفت شناختی)مانند: «امکان شناخت» ،«جایگاه محوری عقل در مقوله شناخت»،«اعتبارواهمیت انتخاب طبیعی انسان»،«ارزش سیره عملی عقلا»و... 266مبنای کلامی-تفسیری مانند؛ «امکان شناخت انسان از خدا»،«عقل با همه حجّیت، دارای محدودیت در شناخت کُنه ذات خدا»، «کنه وحقیقت ذات خدا،فراعقل، فرا تصّور وفرا حسّ »و... 89 قاعده(که برگرفته از مبانی کلامی- تفسیری است) مانند؛«لزوم پایبندی به ملازمات عقلی ،در مباحث توحیدی»،«ضرورت متکی بودن، ایمان واعتقاد به خدا، برعقل و مبانی عقلی»و... 44 نکته در باره منابع قابل استناد(شامل معرفی، نقد وتحلیل منابع) «عقل وادراکات عقلی، منبعی معتبربرای شناخت خدا وصفات الاهی»،«هستی شناسی تجربی، از منابع شناخت خدا»و... 70روش به کار گرفته شده از سوی امام(ع)که دارای کاربرد درتفسیر آیات کلامی است،مانند؛«اعتماد امام(ع)به عقل نظری، رفتار فطری و سیره عملی عقلا» و... بدیهی می نماید که بسیاری از موارد یاد شده، دارای تکرار وهمپوشانی است، امّا تکراری که از یکسو دارای مستنداتی متفاوت است واز سوی دیگراهمیت یک مبنا،قاعده،منبع یا روش را می رساند.

تحقق وحی در برهه ای از تاریخ و استفاده از ادبیات رایج عصر بعثت از یک سو و نقد کتابهای مقدس از سوی دیگر، این شبهه را در ذهن بعضی از مستشرقان و روشنفکران ایجاد کرده اند که قرآن، محصول و مخلوق زمان خویش است و در برهه ای از تاریخ با صبغه تاریخی، فرهنگی و جغرافیایی خاص و متناسب با آگاهیها و شرایط معین مخاطب آن تحقق یافته است و در بیان عقاید نیز به جنبه هایی از عقاید و دیدگاههای عصر خود توجه می کند و لازمه این کلام، نفی جاودانگی احکام و آموزه های قرآنی است؛ درحالی که قرآن آمده است تا فرهنگ زمانش را اصلاح و فرهنگ قرآنی را جایگزین کند. به همین جهت از یکسو متناسب با آگاهیها و شرایط معین مخاطبش از عنصرهای مختلف این فرهنگ در راستای هدفهای نزولش بهره می گیرد؛ به گونه ای که بی توجهی به فرهنگ زمانه موجب می شد که عرب جاهلی در جاهلیت خود باقی بماند و رسالت پیامبر اکرم (ص)، ناقص و ناتمام بماند و از سوی دیگر قرآن به گونه ای سخن گفته است تا پاسخگوی نیازهای همه جهانیان در همه زمانها باشد و به عنوان تنها کتاب آسمانی تحریف نایافته، گفتار و پیام خداوند را به طور مستقیم در دسترس بشریت قرار داده است؛ زیرا هدف، هدایت انسانها بوده و به گونه ای نازل نشده است تا تحت تأثیر فرهنگ و محیط جغرافیایی خاصی قرار گرفته و احکام را برای جمعیت خاصی بیان کرده باشد. لذا برای فهم صحیح قرآن باید با توجه به واقع گرایی احکام، امور ثابت و متغیر، الغاء خصوصیت و تعیین مناسبتهای مربوط به احکام، پیامهای قرآن را از لایه های زیرین معانی کشف کرده و از آنها در حل مسائل مستحدثه برای دوره های مختلف کمک گرفت. به همین جهت قرآن برخلاف سایر کتابهای مقدس از هرگونه تحریفی مصون مانده است و نقد آنها و آشکار شدن تناقضها در آنها قابل تسری به قرآن نیست. با این بیان نه تنها بین تاریخمندی قرآن و جاودانگی آن هیچ گونه تنافی وجود ندارد؛ بلکه مراعات مسائل تاریخی عصر بعثت در قرآن سبب شده است تا در ابتدا نسل اول که مخاطبان اولیه قرآن هستند، قرآن را بفهمند و نسلهای دیگر نیز از ورای آنها متحول شوند و قرآن جاودانه بماند.

در قرآن کریم از عوامل فراطبیعتی نام برده شده است که بر زندگی دنیوی انسان تأثیرگذار است. این تأثیرات گاه با دخالت مستقیم انسان است و گاه به وسیله ی امور دیگر صورت می گیرد. در پژوهش پیش رو هشت عامل ماورایی تأثیرگذار شامل: الهام، جن، چشم زخم، دعا، رویای صادقه، سحر، صدقه و ملائکه، با تأکید بر دیدگاه علامه طباطبایی? در تفسیر المیزان موردبررسی قرارگرفته است. بنابراین با جمع آوری آیاتی که به این عوامل پرداخته و نیز بهره گیری از نظرات ارزشمند علامه طباطبایی? در تفسیر المیزان و همچنین ارائه تحلیل های دیدگاه ایشان تأثیر این عوامل بر زندگی دنیوی انسان را بحث و بررسی نموده ایم.