با توجه به این که خواجوی کرمانی به عنوان شاعر و سخن سرایی توانا و برخوردار از قدرت بیان، در آثار خود از نکات بلاغی به ویژه تشبیه و استعاره، با بسامد بالایی استفاده کرده است از این رو پژوهش حاضر بر آن است تا با تعمق در مثنوی گل ونوروز (منظومه ایست درعشق شاهزاده نوروز پسر پیروز پادشاه ایران با گل دخترقیصر پادشاه روم) به بررسی تشبیه، انواع و بسامد آن بپردازد. نتایجی که از فیش برداری ابیات و نمودارها حاصل شده نشان می دهد که خواجو تصاویر و تخیلاتش درتشبیهات را از طبیعت و مناظر اطرافش همچون بلبل، خورشید، شمع، چراغ و زندگی اجتماعی و فرهنگی و سنن و رسوم آن زمان الهام گرفته است و در ابتدای مثنوی درتوحید و نعت و منصب معصومین سخن گفته و سپس در زهد و پند و مسائل اجتماعی و انتقادی پرداخته است و دیدگاه انتقادی او نسبت به فلسفه -هستی و بی ثباتی دنیا در اشعارش جلب نظر می کند.

«امر به معروف و نهی از منکر» در ادبیات ما بس از جایگاه ویژه ای برخوردار است و بیشتر شاعران و نویسندگان پارسی زبان به این موضوع توجه داشته اند؛ از جمله شاعر بلند آوازه قرن هفتم مصلح الدین سعدی شیرازی که اوج آثار وی بوستان و گلستان بوده است. اساس این تحقیق بر تحقیقات کتابخانه ای و فردی صورت گرفته است، در فصل اول چند سطر هر چند کوتاه در تعریف از سعدی شاعر عبرت آموز گفته شده است سپس در فصل دوم به کاربرد و معانی دو واژه «امر» و «نهی» پرداخته شده است. در فصل سوم ابیاتی که مستقیماً به صورت امر و نهی یا غیر مستقیم به صورت پند و اندرز و نصیحت به مقوله دعوت و تشویق به پسندها تفکیک گردیده و به صورت موضوعی دسته بندی می شود و در این راستا به امر به معروف و نهی از منکر اشاره می شود. در فصل چهارم همانند فصل سوم اما در این فصل به صورت موضوعی و دسته بندی به مقوله نهی از منکر و تحذیر از بدی ها و نا پسندها پرداخته شده است. در فصل پنجم ابتدا تمامی ابیات بوستان و گلستان مورد بازخوانی قرار گرفته و براساس تقدم و تأخر زمانی بیت به بیت، صفحه به صفحه، باب به باب ادامه یافته است یعنی کلیه ی ابیات امر به معروف و نهی از منکر در 10 باب بوستان و 8 باب گلستان مورد بررسی قرار گرفته شده است. در انتها تمامی منابع و مأخذ ذکر شده است.

با در نظر گرفتن موضوع پایان نامه ، منبع اصلی مورد مطالعه ، دیوان اشعار پژمان بختیاری می باشد البته به موازات آن از منابع معتبر شعر و ادبیات وهمچنین از نظرات استادان و صاحب نظران نیز استفاده شده است. به جهت اینکه تصویر آفرینی کلام ادبی در شعر متجلّی می شود ابتدا به تعریف شعر و تشبیه از دیدگاه برخی از اندیشمندان اشاره شده است سپس بیش از پانصد و چهل بیت از اشعاری که دارای تشبیه بوده اند استخراج گردیده و فرهنگ تشبیه از جهات گوناگون اعم از شکل و مفهوم و محتوا و اقسام آن مورد بحث قرار گرفته است. شاعر از اغلب قالب ها و ظرفیت های شعر سنتی به عنوان محمل و بستری مناسب برای بیان مقصود و عواطف و مکنونات قلبی خویش بهره برده است و تشبیه را به طرز ماهرانه ای در اشعار خود به کاربرده است . تشبیهات او ساده و بیشتر از نوع حسی به حسی است و جنبه های دیگر صورخیال همچون مجاز ، استعاره و کنایه نیز در شعر او وجود دارد. از پژوهش و تحقیق در اشعار شاعر مورد بحث استنباط می شود که وی از روحی حساس و ذهنی وقّاد برخوردار بوده است و مسائل گوناگون جامعه اعم از تاریخی ،مذهبی، سیاسی و اجتماعی در شعرش انعکاس یافته است . حسین(پژمان)بختیاری در کمال تواضع و فروتنی و با ظرافتی خاص ، مضامین شاعران متقدّم را در اشعار خویش به کار برده است.

هدف و غایت نقد و تصحیح متون ادبی آن است که از روی نسخ خطی موجود نسخه اصلی یا قریب به اصل یک اثر را احیاء و مرتّب و مدّون کنند و آن را به صورتی عرضه دارند که خواننده تحقیق بتواند یقین و اطمینان حاصل کند که اگر اصل یک اثر را در دست ندارد نسخه ای از آن را دارد که به صورت اصلی و شکلی که مصنّف و مولّف اصلی نوشته است به نهایت درجه نزدیک است.هر منتقد ومصحّح در این کار احتیاط ودقت به کار ببرد و رسم وراه کار را بهتر ودقیق تر بداند البته بهتر وبیشتر موفق می شود.بنابراین شرط اول برای کسی که به کار نقد وتصحیح متون می پردازد آن است که فقط متکی به قواعد و رموز و به اصطلاح فقط متکی به تکنیک نباشد. بلکه باید ذوق و قریح? نقادی داشته باشد. نقد متون در حقیقت عبارت از این است که منتقد از طریق علم ببیند و تحقیق کند که صورت و شکل اصلی و واقعی هر کلمه و هر عبارت در کتاب چه بوده است نه اینکه فقط صورتی را که صحیح و قابل قبول است پیدا کند. تحقیق مورد نظر تصحیح انتقادی نسخه خطی مثنوی گلشن آرا است که عبدالوهاب ایرانپور آن را سروده است. این تحقیق به صورت کتابخانه ای و روش تحلیل محتوی انجام گرفته است.این مثنوی که نظم کلیله و دمنه است دارای 17700 بیت در وزن حدیقه سنایی و جام جم اوحدی مراغه ای می باشد. که از این مقدار حدود 2000 بیت تصحیح شده است. در این پایان نامه علاوه بر تصحیح متن که به روش قیاسی انجام شد ه است، سعی شده است افکار و عقاید نویسنده، ویژگی های سبکی و دستوری متن و مضمون و محتوی آن مورد بررسی قرار گیرد و در تصحیح متن سعی شده است معنی لغات دشوار و عبارات مبهم و مطالب پیرامون آیات و احادیث و اعلام تا جایی که ممکن بوده است به صورت توضیحات و اشارات و نکاتی در پاورقی آورده شود که به خواندن و درک مفاهیم بیت ها و مصراع ها کمک می کند. ولی با وجود این هنوز جای بحث دارد. در این تحقیق قبل از پرداختن به متن اصلی ابتدا مقدمه ای آورده شده است و سپس به شرح زندگانی، افکار، عقاید و معرفی آثار شاعر و همچنین شیوه تصحیح و نسخه یابی و توضیحاتی در مورد شکل ظاهری اثر، خصوصیات رسم الخطّی و املایی، سبک اثر و ویژگی های این مثنوی پرداخته ایم.

ادبیات هر ملت بهترین آیینه برای تجلی گذشته یک قوم و نشان دهنده باورها و آداب و رسوم مردمان آن سرزمین می باشد؛ جامعه خاستگاه ادبیات است و رابطه ادبیات با جامعه نوعی رابطه علت و معلولی است به همین دلیل مهمترین مآخذ برای دستیابی به دیدگاه ها و آداب و رسوم ایرانیان در خصوص مسائل اجتماع ، متون ادبی آن دوره می باشد. هدف پژوهش حاضر آن است تا مفهوم آداب و رسوم عامیانه را آشکار نموده، جایگاه آنرا در ادبیات فارسی بیان نماید و به جز این توجه دقیق و بهتری به نقش آداب و رسوم عامیانه در شکل گیری گلستان سعدی و فیه ما فیه مولوی داشته باشد مولف پس از مطالعه منابع مورد نظر برای هر قسم از مواد فولکلوری شواهدی را که مجموعا به بیش از1150 مورد رسیده،از دو کتاب مذکور یافته است و نتیجه می گیرد که مراد از آداب و رسوم عامیانه همان آیین ها، امثال و حکم و حکایاتی است که در میان همه مردمان چه آنها که اهل سواد هستند و فرهیخته و چه کسانی که فاقد دانشهای آکادمیک می باشند، رایج است و نیز مشخص می نماید که آداب و رسوم عامیانه در شکل گیری فیه ما فیه و گلستان نقش به سزایی داشته است. به طوریکه نویسندگان کتابهای یاد شده، برای بیان مقصود و مفهوم سخن خویش به آداب و رسوم عامیانه توسل جسته اند.

ادعای همانندی بین دو چیز ، که یکی از مهمترین مباحث علم بیان است ، تشبیه نامیده میشودو با تدوین فرهنگ تشبیه که یک فرهنگ کاربردی است می توان تشبیه های موجود در منبع اصلی را مشاهده نموده و به وسیله فهرست الفبایی ، به آسانی به مشبه و مشبه به مورد نظر دسترسی یافت. منبع اصلی این تحقیق غزلیات هوشنگ ابتهاج است که در کتاب سیاه مشق توسز انتشارات نشر کارنامه منتشر شده است.نکته ای که بیش از همه در این تحقیق جلب نظر میکند کثرت استفاده از تشبیه مجمل نسبت به سایر تشبیهات است. همچنین استفاده از مشبه به های حسی نسبت به مشبه به های تری قابل توجهی دارد که نشان از این دارد که شاعر بیشتر به طبیعت و اجسام اطراف خود توجه داشته تا ذهنیات انتزاعی