در یک حوزه آبخیز جنگلی، بقایای کف جنگل شامل لاشبرگ ها بوده و نقش محیط متخلخل قبل از خاک معدنی را بازی می کند. خصوصیات هیدرولیکی بقایای کف جنگل تا حدودی ناشناخته بوده و نمی توان با روش های متداول برای خاک، آنها را اندازه گیری نمود. هدف از این تحقیق برآورد خصوصیات هیدرولیکی بقایای کف جنگل با استفاده از روش معکوس می باشد. روش معکوس استفاده شده در این تحقیق، بر اساس الگوریتم بهینه سازی لونبرگ- مارکوارت بوده و برای تخمین ویژگی های هیدرولیکی لاشبرگ های کف جنگل، همراه با مدل پیشرو هایدروژئوسفر، بعنوان کد عددی استفاده گردید. توابع هیدورلیکی مورد استفاده در کد هایدروژئوسفر، معادلات ارائه شده توسط وان گنوختن (1980) و بروکز و کوری (1964) می باشد. نمونه ها ی دست نخورده از لاشبرگ ها با استفاده از استوانه های پلی اتیلن (1/18 سانتیمتر قطر داخلی و 84/5 سانتیمتر ارتفاع) به صورت سه تیمار لاشبرگ پهن برگ، مخلوط و سوزنی برگ و سه تکرار به صورت تصادفی از جنگل های غرب استان گیلان برداشت شدند. برای افزایش ظرفیت نگهداری آب در نمونه لاشبرگ و کاهش خطا در اندازه گیری، نمونه های لاشبرگ روی یکدیگر متصل شده و ستونی از لاشبرگ به ارتفاع 88/40 سانتی متر تشکیل گردید. مدل معکوس برای تخمین هدایت هیدرولیکی اشباع ( )، رطوبت اشباع ( ) و پارامتر های منحنی مشخصه آب خاک وان گنوختن و بروکز و کوری ( ، و ) که پارامتر های مجهول در محیط متخلخل غیراشباع می باشند، استفاده گردید (مرحله واسنجی). همبستگی، حساسیت و خطای استاندارد پارامتر ها، برای ارزیابی عدم اطمینان پارامتر های تخمینی بدست آمد. در مرحله اعتبارسنجی، به منظور سنجش اعتبار مدل، کد هایدروژئوسفر بدون استفاده از مدل معکوس، با بکارگیری مشخصات هیدرولیکی تخمین زده شده در مرحله واسنجی، اجرا شد. نتایج نشان داد که حل معکوس، روش موثری برای مدل کردن حرکت آب در لاشبرگ کف جنگل می باشد. محک های آماری نشان دادند، در شرایط زهکشی آزاد مشابه، معادله ریچاردز همراه با معادلات منحنی مشخصه آب خاک و هدایت هیدرولیکی غیر اشباع وان گنوختن نسبت به بروکز و کوری، برای مدل کردن حرکت آب در لاشبرگ ها کارآمدتر می باشد.

یکی از مشکلات موجود در مخازن سدها ورود رسوبات بالادست از طریق جریان های سطحی به این مخازن می باشد. تجمع این رسوبات یکی از عوامل عمده کاهش عمر مفید سدهای مخزنی می باشد. رسوبات ناشی از فرسایش حوضه های آبخیزمعمولا پس از بارندگی ها به رودخانه رسیده و با رسوبات ناشی از فرسایش دیواره و بستر رودخانه همراه می شوند و تاسیسات آبی موجود در مسیر رودخانه ها را تحت تاثیر قرار داده و عمر مفید مخازن سدها را کاهش می دهند. از این رو مطالعه کمی و کیفی رسوبات جهت برنامه ریزی دراز مدت سازه های آبی امری ضروری است.در این تحقیق با توجه به اهمیت استراتژیک سد یامچی در اقتصاد و کشاورزی دشت اردبیل، کیفیت و کمیت فرسایش و رسوب در حوضه بالادست سد یامچی با استفاده مدل epm در محیط arc map سامانه اطلاعات جغرافیای مدل سازی و مورد ارزیابی قرار گرفته است. در این راستا پس از گرد آوری ، آماده سازی و ورود لایه های اطلاعاتی به محیط gis و تلفیق این لایه ها حوضه مورد مطالعه از نظر فرسایش در 5 کلاس فرسایشی پهنه بندی شد و کل حوضه از نظر شدت فرسایش در کلاس فرسایشی کم قرارگرفت. دبی رسوب ویژه حوضه3/1467 متر مکعب در کیلومتر مربع در سال و دبی رسوب کل در حوضه 7/1054988 متر مکعب در سال محاسبه گردید. نتایج این مطالعات مشخص نمود که بخش های شرقی حوضه از حساسیت بیشتری نسبت به فرسایش برخورداراست. دلایل عمده آن نوع سازندهای سطحی موجود در این منطقه و دخالت بی رویه و بهره برداری مفرط و غیر اصولی انسانها منجر به فرسایش تشدید شونده یاآنتروپوژنیک در این محدوده از حوضه شده است. در فاز دیگر این تحقیق مسائل مربوط به هیدروژئومورفولوژی حوضه مورد مطالعه قرار گرفت و از سامانه اطلاعات جغرافیایی برای تعیین محدوده حوضه، مساحت، محیط حوضه و هر یک از زیر حوضه ها، تهیه نقشه های طبقات ارتفاعی، شیب زمین، رده بندی آبراهه ها ، تیپ خاک، زمین شناسی، پهنه بندی سیلاب و از داده های هواشناسی جهت تهیه نقشه های همدما و همباران حوضه استفاده گردید. بررسی های بعمل آمده مشخص نمود که زیر حوضه های واقع در شمال و شمالغرب حوضه از لحاظ تکتونیک بسیار فعال است. بر عکس در زیر حوضه های واقع در قسمت های جنوبی حوضه فعالیتهای تکتونیکی ضعیف می باشد.

چکیده: شناسایی عوامل موثر در وقوع زمین لغزش های موجود در یک حوضه و پهنه بندی خطر آن یکی از ابزارهای اساسی جهت دست یابی به راهکارهای کنترل این پدیده و انتخاب مناسب ترین و کاربردی ترین گزینه موثر می باشد. این تحقیق به منظور ارزیابی عوامل موثر در وقوع زمین لغزش و پهنه بندی این پدیده بر اساس عوامل اثر گذار با مدل lim انجام گرفت. روش کار بدین صورت انجام گرفت که ابتدا 11 عامل موثر در وقوع زمین لغزشها با انجام مطالعات و بررسی های میدانی، شناسایی و با استفاده از مدل « روش شاخص زمین لغزش» (lim) ارزیابی و بر اساس وزن هر یک از عوامل در مدل، پهنه بندی خطر زمین لغزش صورت گرفت. سپس از طریق تطابق نقشه پراکنش زمین لغزش ها با نقشه پهنه بندی خطر زمین لغزش حوضه، کارایی این مدل در پهنه بندی مورد ارزیابی قرار گرفت. بررسی و تحلیل نتایج 11 نقشه رستری عوامل موثر در زمین لغزش های حوضه گیوی چای با استفاده از مدل lim نشان داد که طبقات بارشی 405-375 میلی متر در سال، طبقات ارتفاعی بین 1927-1512 متر از سطح دریا، مناطق با پوشش گیاهی کم حوضه، مناطق با نفوذذیری زیاد خاک، دامنه های رو به شرق و شمال شرق حوضه، به ترتیب بیشترین تاثیر را در وقوع زمین لغزش های منطقه داشتند. پس از بدست آورن وزن هر یک از نقشه های عاملی و ستون وزن نهایی هر یک از واحد ها با استفاده از مدل lim از جمع جبری 11 لایه عاملی، نقشه وزن نهایی بدست آمد. به منظور ارزیابی کارایی مدل lim نقشه پهنه بندی با نقشه پراکنش زمین لغزش ت داده شد که حدود 8/87 درصد از زمین لغزش ها در مناطق با خطر خیلی زیاد و زیاد قرار گرفت که بیانگر دقت بالای مدل lim در پهنه بندی زمین لغزش است

فرسایش آبی به عنوان یکی از مسائل مهم در کشاورزی و آبخیزداری مطرح است. به منظور ارزیابی کمّی خطرات فرسایش آبی حوزه های آبخیز فاقد آمار و اطلاعات، استفاده از مدل های تجربی منطقه ای اجتناب ناپذیر است. در این تحقیق، با به کارگیری مدل epm که یکی از روشهای متداول برآورد کمّی فرسایش در ایران میباشد، ابتدا اقدام به برآورد مقادیر فرسایش آبی در سطح زیرحوزه ها شد. در مرحله بعد عوامل تشدید فرسایش در منطقه انتخاب و نقشه های وابسته شامل شاخص پوشش گیاهی (ndvi)، ارتفاع متوسط رواناب سالانه، دبی پیک، دبی پیک ویژه، متوسط ارتفاع از سطح دریا، درصد انواع استفاده از اراضی، مساحت، ضریب شکل، طول و متوسط امتیاز فرسایش پذیری سازندهای زمین شناسی مربوط به هر یک از زیرحوزه ها با استفاده از gis تهیه شدند. بررسی رابطه بین عوامل انتخابی با مقادیر برآورد شده ی فرسایش خاک در زیرحوزه ها از طریق مدل سازی آماری در محیط نرم افزار arcgis9.3 به انجام رسید. سپس با تعیین متغیرهای مستقل (شامل عوامل انتخابی) و متغیر وابسته (میزان فرسایش زیرحوزه ها) مراحل انجام آزمون به صورت تجزیه و تحلیل انتزاعی، آزمون چند متغیره و انجام تجزیه مسیر به منظور مشخص کردن اثر های مستقیم و غیرمستقیم متغیرها در محیط نرم افزار spss16، مهمترین عوامل موثر در ایجاد فرسایش آبی به دست آمد. در نهایت مدل منطقه ای فرسایش آبی در تطبیق با ویژگی های حوزه آبخیز مورد مطالعه به صورت رگرسیون چند متغیره تبیین و ارایه شد که بر اساس آن ارزیابی شدت فرسایش آبی در حوزه آبخیز خلخال استان اردبیل به انجام رسید.

هدف از این تحقیق ارزیابی حاصلخیزی خاک بر اساس برخی ویژگی های شیمیایی در دشت اردبیل با ??? نقطه ی مطالعاتی می باشد که بدین منظور در محیط نرم افزار arcgis9.3، درون یابی با کریجینگ بین نقاط صورت گرفت و نقشه ی اولیه ی هر یک از پارامترها شامل فسفر، پتاسیم، نیتروژن، درصد اشباع بازی، کربن آلی، ph و ec تهیه و گروه بندی شدند. سپس از تکنیک تحلیل سلسله مراتبی (ahp) برای وزن دهی پارامترها استفاده شد. از ترکیب نقشه ی این پارامترها از طریق امتیازدهی فاکتوریل، نقشه ها ی نهایی حاصلخیزی برای گیاه گندم و سیب زمینی تهیه و طبقه بندی شدند. نتایج نشان داد که به ترتیب 3/13، 7/49 و 37 درصد از منطقه ی مورد مطالعه در تناسب ضعیف، متوسط و خوب از لحاظ حاصلخیزی خاک جهت کشت گندم است. در حالی که نتایج برای سیب زمینی در مقایسه با گندم نشان داد که به ترتیب 39/2، 73/13 و 40 درصد از منطقه ی مورد مطالعه در تناسب ضعیف، متوسط و خوب قرار می گیرد. بنابراین می توان نتیجه گرفت که تهیه ی نقشه ی حاصلخیزی خاک برای محصولات مختلف به شکلی که بیان شد می تواند ما را در مدیریت مناسب اراضی و کوددهی ها کمک نماید.

در این تحقیق نخست با استفاده از نقشه های پایه (توپوگرافی و dem، محدوده سازندهای زمین شناسی، خاک و پوشش گیاهی) و تصاویر ماهواره ای، نقشه مقدماتی سیمای فرسایش آبی تهیه شد. سپس نقشه های شاخص پوشش گیاهی (ndvi)، تراکم آبراهه ها و کاربری اراضی بر اساس تصاویر ماهواره ای و dem، از طریق فنون دور سنجی و دانش بارزسازی آنها در محیط arcgis9.3 تهیه شد. در مرحله دوم با انجام اقدامات میدانی و مطالعات تفصیلی نقشه های حاصله به صورت عوامل ثابت (توپوگرافی، محدوده سازند های زمین شناسی و خاک) و عوامل متغیر (شبکه آبراهه ها، شاخص پوشش گیاهی، کاربری اراضی، و سیمای فرسایش آبی) طبقه بندی شده و رابطه همبستگی بین آنها بررسی گردید. در مرحله سوم با تهیه نقشه همفرسا و نقشه فرسایش پذیری خاک، رابطه ی بین عوامل انتخابی با انواع رخساره های فرسایش آبی در محیط نرم افزار9.3 arcgis مورد بررسی قرارگرفت. در نهایت با تعیین متغیرهای مستقل (شامل عوامل انتخابی) و متغیر وابسته (مساحت هر یک از رخساره های فرسایش آبی) و ایجاد همبستگی بین آن ها، مراحل انجام آزمون به صورت تجزیه و تحلیل انتزاعی، آزمون چند متغیره و انجام تجزیه مسیر به منظور مشخص کردن اثرهای مستقیم و غیر مستقیم متغیرها در محیط نرم افزار16 spss، مهم ترین عوامل موثر در توسعه ی انواع فرسایش آبی به دست آمد. در نهایت مدل منطقه ای توسعه ی فرسایش آبی متناسب با ویژگی های حوزه آبخیز مورد مطالعه به صورت رگرسیون چند متغیره ارائه گردید. که بر اساس آن ارزیابی شدت فرسایش آبی در حوزه آبخیز قوری چای استان اردبیل به انجام رسید.