نام پژوهشگر: محمود رضا تهامی

تعیین توزیع سه بعدی دز محصول و بهره تولید در سیستم پرتو دهی الکترونی مدل200 tt – با استفاده از کد محاسباتی mcnp و دزیمتری تجربی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه اراک - دانشکده علوم پایه 1388
  وحید رضا بابایی   سعید حمیدی

در پژوهشکده کاربرد پرتو ها وابسته به پژوهشگاه علوم وفنون هسته ای سازمان انرژی اتمی ایران در یزد، از شتابدهنده رودوترون مدل tt-200 به عنوان چشمه الکترونی با حداکثر انرژی mev10 جهت پرتو دهی مواد مختلف، استفاده می شود. در پرتوفرآوری مواد با استفاده از الکترونهای پر انرژی تولید شده بوسیله شتابدهنده های الکترونی، پرتو دهی بر مبنای دز کمینه در محصول تنظیم می شود و نسبت یکنواختی دز (d_max?d_min ) پارامتر مهمی جهت تضمین یکنواختی پرتودهی به حساب می آید. با توجه به کاهش تاثیر الکترون های پراکنده شده، مقدار دز دریافت شده در لبه های محصول که در مجاورت با هوا قرار دارند، کاهش محسوسی دارد که این موضوع روی مقدار یکنواختی دز و در نتیجه کاهش آهنگ تولید در فرآیند پرتودهی که بر مبنای دز کمینه تعیین می شود اثر می گذارد. در این تحقیق با استفاده از کد mcnp، توزیع دز ایجاد شده در محصول نمونه، تحت تابش الکترون های موازی با انرژی mev10، شبیه سازی شده است. سپس با شناسایی موقعیت کمینه و بیشینه ی دز در محصول، به بررسی اثرکاهش دز جذب شده در لبه ها بر نسبت یکنواختی دز و آهنگ تولید در کالا پرداخته شده است. همچنین با جایگذاری دزیمترهای cta در نقاط مختلف محصول نمونه مورد پرتو دهی، توزیع سه بعدی دز اندازه گیری شده و با نتایج شبیه سازی مقایسه شده است. نتایج محاسباتی و تجربی به دست آمده که در توافق با یکدیگر می باشند، نشان می دهند که، در پرتودهی یک طرفه، مقدار دز کمینه در محصول در لبه ها و به خصوص گوشه ها و مقدار دز بیشینه در عمق محصول مشاهده می شود. لایه های مجاور در مسافتی حداکثر به اندازه برد الکترون های پرانرژی در آن ماده می توانند در مقدار دز جذب شده در یک مکان اثر بگذارند. در پرتو دهی یک طرفه، بهترین ضخامت جرمی محصول جهت بیشترین کارایی و در عین حال داشتن بهترین نسبت یکنواختی، عمق بهینه است. کاهش دز در لبه های محصول مورد مطالعه در این تحقیق باعث کاهش دز کمینه و کاهش کارائی از مقدار 70/0 به 48/0 و افزایش نسبت یکنواختی دز از 38/1 به 00/2 و در نتیجه کاهش آهنگ تولید به مقدار 46 درصد در پرتو فرآوری الکترونی می شود. از نتایج به دست آمده می توان در بهینه سازی پرتو فرآوری با استفاده از سیستم پرتودهنده الکترونی موجود، استفاده نمود.