today the image of a permanent skeletal space of cities affected by some forces or mechanisms is put in time with social-economic development and while imposes a new face and perspective to physical anatomy of cities, and prepares field to changes in content and social- economic structures of cities too. simultaneously with quitting villages in order to settle in cities by villagers, the phenomenon of urban growth happens. following this phenomenon, vast changes in usage of farming lands and arid regions in urban suburbs will be done and instead of helping economic sectors of the country, the land become usage of the city and are thus in most of the cities of the country demand level services exceed the level of supply, and has outdistanced the directors and planners with severe bottlenecks faced in this regard. in a way that many of the urban issues such as lack of balance control, lack of services and fundamental constructions, illegal constructions, and ecological issues are subsequent to this process. the aim of this study is to understand the effective factors in the trend of development areas on the sidelines of pars abad. so skeletal concepts of cities into urban development and usage is the aim of this investigation. the methodology of research is a combination of historical based method, descriptive, correlation, causative, and comparative study. factors on each of the usage of the land in the margins of pars abad literature based on a theme, observations and field studies and an interview with the officials and local planners identified and by using the quantitative model of little clue-s predicted the upcoming usage patterns

در جوامع شهرنشین امروزی بلا استفاده ماندن اراضی شهری، مشکلات شهرسازی را دو چندان نموده است. در این میان نقش اراضی بلا استفاده موجود در عمران و توسعه شهری و پتانسیلهای آنها از اهمیت بسزایی برخوردار است. این اراضی شامل اراضی خالی، بایر و رها شده در سطح شهر می باشند. این تحقیق با هدف تعیین وضعیت اراضی خالی موجود در سطح شهر مشهد جهت پروژه های شهرسازی صورت گرفته است. در جهت نیل به هدف اصلی تحقیق اهداف فرعی از جمله، قابلیتهای اراضی خالی در سطح شهر مشهد جهت توسعه درونی شهر مشهد، ارائه راهکارهایی جهت جلوگیری از گسترش افقی و بدون برنامه شهر، تعیین نقش بافت های خالی در توسعه فیزیکی- کالبدی شهر مشهد و... مد نظر قرار گرفته اند. روش تحقیق حاضر، روش ترکیبی متکی بر روشهای تاریخی، توصیفی و همبستگی علّی- تطبیقی می باشد، لذا از هر دو روش اسنادی و میدانی استفاده شده است. در فصول اولیه و چارچوب نظری، مراجعه به کتابخانه و مطالعه و جمع آوری اطلاعات از طریق فیش برداری صورت پذیرفته است. برای تجزیه و تحلیل داده ها و اطلاعات نیز از نرم افزارهایی نظیر arcview gis 3.3 ، arcgis 9.3 و excel بهره گرفته شده است. نتایج این تحقیق حاکی از اینست که طی سال های 1368 تا 1388 کاربری های مرتبط با اراضی خالی شهر مشهد شامل زمین های بایر، اراضی زراعی و باغات و اراضی نظامی مجموعاً 836/2827 هکتار کاهش پیدا کرده و تغییر کاربری یافته اند و در وضع موجود «سال 1388» اراضی خالی و بایر با 941/2977 هکتار و 36/48 درصد بیشترین سهم از اراضی خالی را به خود اختصاص داده اند و در این راستا طرح جامع پیشنهادی ثانویه «1395-1370» شهر مشهد نیز در رابطه با کاربری های مرتبط با اراضی خالی در سال 1388 تحقق کامل نیافته است.

ابعاد و اندازه ی شهرهای امروز چه از نظر جمعیت ساکن و چه از حیث وسعت بی سابقه است. تغییرات عمده ای در ابعاد شهرها، نحوه استفاده از زمین و منابع آن و به دنبال آن اثرات نامطلوب محیطی ناشی از این تغییرات آشکار شده است. برنامه ریزی کاربری اراضی شهری به عنوان هسته ی اصلی برنامه ریزی شهری نقش مهمی در ساماندهی فضایی- مکانی شهرها ایفا می کند و در واقع این مقوله مجموعه فعالیت های است که محیط انسانی را مطابق خواسته ها و نیازهای جامعه شهری سامان می بخشد و به جهت کمک در ارتقاء کیفی شهرنشینی از اهمیت بالایی برخوردار است. در واقع با بررسی سطوح کمی و کیفی کاربری ها در وضع موجود، چگونگی استقرار و توزیع آنها در گذشته و شبیه سازی این کاربری ها در آینده مطمئنا" گامی موثر برای مدیران و مسئولین شهری در برنامه ریزی های آتی خواهد بود. در این پژوهش سعی خواهد شد تا الگوی آتی کاربری اراضی شهرستان اهر مدلسازی شود. روش تحقیق در این مقاله روش ترکیبی متکی بر روشهای تاریخی، توصیفی، همبستگی، علّی- تطبیقی می باشد. تخصیص زمین برای هر کاربری در مدل کلو با توجه به یکسری عوامل صورت خواهد گرفت، در این میان این عوامل موثر بر توسعه هر کدام بر اساس ادبیّات موضوعی، مشاهدات و مطالعات میدانی و نیز مصاحبه با مقامات و برنامه ریزان محلّی مورد شناسایی قرار گرفته است. تجزیه و تحلیل داده ها از طریق gis و تبیین علل ایجاد تغییرات کاربری اراضی و آزمون فرضیه ها از تحلیلی رگرسیون لوجستیک در محیط spss صورت گرفته است و در نهایت با استفاده از مدل کمّی کلو به پیش بینی الگوهای آتی کاربری اراضی در قالب 2 سناریوی تغییرات آهسته و زیاد پرداخته شده است که نتایج بصورت آلترناتیوهای بصری ارائه شده است.

چکیده: در این تحقیق که به تغییرات کاربری اراضی در سنندج اختصاص دارد به بررسی این تغییرات در چند سال گذشته و شبیه سازی و مدل سازی آن در افق سال 1405 می پردازیم. مدل بکار برده شده در این کار مدل کلو- اس می باشد که در زمینه تغییرات کاربری اراضی در دنیا کاربرد دارد. در این کار ابتدا داده های مربوط به فرایند مدل سازی جمع آوری شده، سپس به یک حالت مشخص و یکسان در قالب فایل های برداری تبدیل می شوند و پس از آن فایل های موجود به فایل های رستری تغییر شکل یافته و نهایتاً بصورت فایل های اسکی وارد مدل خواهند شد. تحلیل آماری، تعریف ماتریس تغییرات، تنظیمات مربوط به پارامترهای اصلی از دیگر روش های مورد استفاده در این تحقیق خواهند بود. نتایج مدل سازی بصورت فایل های ascii در محل نصب مدل کلو- اس دخیره خواهند شد که قابلیت import کردن در محیط gis را پیدا می کنند. نتایج تحقیق نشان می دهند که این مدل ابزار مناسبی برای درک فرآیندهای موثر بر توسعه و رشد شهری و تغییرات کاربری اراضی در شهرها می باشد، استقرار کاربری ها در مکان مشخص ناشی از شاخص مطلوبیت مکانی می باشد، عوامل انسانی بیش از عوامل طبیعی در تغییرات کاربری اراضی شهر سنندج دخالت دارند. بدین ترتیب که انسان با بکارگیری تکنولوژی و ابزار مناسب نقش بسیاری از عوامل طبیعی راکاهش داده و شاید هم حذف کرده است و موثرترین عامل تأثیرگذار بر بسیاری از کاربری ها، عامل تراکم جمعیتی می باشد که با توجه به نتایج تحلیل رگرسیون لجستیک تمام کاربر ی ها را تحت تأثیر قرار داده است.

هدف پژوهش حاضر تعیین سهم بازارچه مرزی و مبادلات غیررسمی در توسعه کالبدی و فضایی شهر بانه می باشد. جامعه آماری این تحقیق شامل شاغلان در بخش تجاری شهر، مردم ساکن شهر بانه و مسئولان و متولیان امور شهری می باشد. روش این مطالعه از نوع مطالعات کاربردی – توصیفی است. نمونه گیری این پژوهش به روش کوکران می باشد. برای جمع آوری داده ها از آرشیو سازمانها و ادارت شهر بانه و استان کردستان و مشاهدات میدانی برای داده های شهری و پرسشنامه استفاده شده است. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون آماری علامت، آزمون t تک متغیره و توزیع دو جمله ای استفاده شده است. یافته ها نشان داد که تأثیر مبادلات غیررسمی از بازارچه مرزی در توسعه کالبدی و فضایی شهر بانه بیشتر است. به گونه ای که تأثیر مبادلات تجاری غیررسمی بر توسعه فیزیکی شهر و رونق فضای کسب و کار در آن و در نهایت جمعیت پذیری شهر بانه با توجه به نتایج آزمونهای آماری مورد استفاده بسیار پررنگ بوده و دارای رابطه معناداری بوده است. در حالیکه بازارچه مرزی سیرانبند بانه فقط در امر جمعیت پذیری شهر بانه توانسته است که نقش ارزنده ای را ایفا کند و رابطه معناداری با دو مولفه دیگر یعنی توسعه فیزیکی شهر و رونق فضای کسب و کار مشاهده نشد.

بشر در طول زندگی برای رفع انواع نیازهای خود، از مواد و منابع موجود در طبیعت به اشکال گوناگون استفاده می کند. در استفاده از مواد همواره بخشی از آن قابل استفاده نیستند که به این قسمت های غیر قابل استفاده پسماند گفته می شود و عموم مردم به آن به عنوان یک ماده دوریز می نگرند که بایستی از محیط زندگی آنها دور و دفن گردد. در دهه های اخیر با رشد جمعیت و آگاهی های علمی از روند رو به کاهش منابع و آلودگی های زیستی محیطی به دنبال رها شدن پسماندها در طبیعت، کارشناسان را به لزوم توجه بیشتر به مسئله بازیافت و دفن بهداشتی پسماند به عنوان دو راهکار اساسی در سیستم مدیریت پسماند واداشت. این تحقیق با هدف تعیین مکان های مناسب برای دفن پسماندهای شهری (با انتخاب محدوده 35 کیلومتری شیراز) و استقرار واحدهایی چون واحدهای تولید کمپوست و واحدهای بازیافت کاغذ و پلاستیک (در محدوده استان فارس) با استفاده از مدل ها و فنون تحلیل چند معیاری (mcdm) در محیط سامانه های اطلاعات جغرافیایی، صورت گرفته است. چارچوب کلی این تحقیق براساس تهیه لایه های اطلاعاتی مختلف (توپوگرافی، کاربری اراضی، زمین شناسی، عمق آب زیرزمینی، فاصله از مراکز مسکونی، وزنه های تولیدی اجزای زباله، وزنه های جمعیتی و غیره) به عنوان معیار و قید محدودیت، استانداردسازی آنها براساس تابع عضویت فازی و آزمون شفایی و عملیاتی دو روش topsis و wlc در طرح و اولویت بندی تناسب اراضی و مقایسه خروجی های حاصل از این دو روش می باشد. طبق نتایج حاصل از این تحقیق، استفاده از فنون تحلیل چند معیاری علاوه بر افزایش دقت، سبب افزایش سرعت انجام کار، تنوع و کیفیت بهتر ارائه نتایج می گردد. همچنین این تحقیق سبب تعیین سطح تناسب اراضی برای اختصاص به محل دفن زباله و استقرار واحدهای بازیافت و کمپوست در محدوه های مورد مطالعه گردید.

در این تحقیق که به تحلیل امکانات و تنگناهای محیط طبیعی در توسعه فیزیکی مشکین شهر اختصاص دارد به بررسی عوامل محیط طبیعی در مکان گزینی، گسترش و توسعه فیزیکی و مورفولوژی شهری پرداخته شد. هدف اصلی این پایان نامه، شناسایی فرصت ها و محدودیت های طبیعی و پیشنهاد مکان های مناسب جهت تعیین سمت توسعه ی فیزیکی مشکین شهر می باشد. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی – تحلیلی بوده است، لذا از هر دو روش اسنادی و میدانی استفاده شده است. در فصول اولیه و چارچوب نظری، مراجعه به کتابخانه و مطالعه و جمع آوری اطلاعات از طریق فیش برداری صورت پذیرفته است. برای تجزیه و تحلیل داده ها و اطلاعات نیز از نقشه های توپوگرافی، زمین شناسی، کاربری اراضی، داده های هواشناسی بهره گرفته شده است. سپس از طریق نرم افزار arcgis 9.3 به رقومی سازی نقشه ها، خطا گیری و تهیه ی توپولوژی پرداخته شد و از طریق سامانه ی اطلاعات جغرافیایی(gis)، پایگاه اطلاعاتی نقشه ها تهیه گردید. طی این فرایند ابتدا فاکتورهای مورد نیاز و تأثیر گذار در قالب 9 شاخص( ارتفاع، شیب، جهت شیب، زمین شناسی، قابلیت خاک، کاربری اراضی، مقاومت سازندها، گسل، زمین لغزش، رود) شناسایی، تهیه و ویرایش شدند. سپس با استفاده از مدل ها و توابع تحلیلی سیستم اطلاعات جغرافیایی( همسایگی، حریم، هم-پوشانی)، محدوده ی مورد مطالعه در هر یک از معیارها و شاخص ها ایجاد و نقشه ی جهات بهینه ی گسترش فیزیکی در هر لایه، تعیین گردید. پس از این مرحله، عملیات استاندارد سازی و تلفیق لایه ها با استفاده از روش های هم پوشانی و ترکیب نقشه ای و وزن دهی به روش رتبه ای انجام شد. در نهایت پس از تلفیق نقشه های به دست آمده، نقشه ی نهایی و پیشنهادی جهات مناسب گسترش آتی مشکین شهر بهینه گزینی و ارائه شد.

روند رشد شتابان شهرنشینی در کلان شهرها توأم با افزایش جمعیت در این شهرها، باعث افزایش تقاضای سفر در ساعات اوج شده است که این موضوع، مشکلات متعددی را مانند ازدحام ترافیکی، آلودگی هوا و اختلال در سیستم حمل و نقل درون شهری به وجود آورده است. راه حل اساسی برای رفع این مشکلات، استفاده از سیستم های حمل و نقل عمومی نوین همچون سیستم اتوبوس های تندرو (بی.آر.تی) می باشد. در این پژوهش ضمن معرفی و بررسی ساختار تجهیزات، معیارها و استانداردهای سیستم بی.آر.تی، به بررسی مشکلات و نارسایی ها موجود در سیستم بی.آر.تی تبریز از جمله بررسی رابطه بین درآمدها و هزینه های سیستم و تأثیر منفی سیستم بر روی کاربری های مجاور پرداخته شد. روش اجرای پژوهش به صورت اسنادی، کتابخانه ای و پژوهش میدانی است و عمده ترین منابع مورد استفاده کتاب ها، طرح های پژوهشی مرتبط با موضوع و استفاده از اینترنت می باشد. روش پرسشنامه ای روش محوری مورد استفاده در گردآوری اطلاعات است که در غالب دو نوع پرسشنامه شهروندان و کارشناسان طراحی شد. روش تجزیه و تحلیل داده های مربوط به این پژوهش، روش های آماری توصیفی و استنباطی می باشد. بدین صورت که با استفاده از آمار توصیفی به طبقه بندی، توصیف اطلاعات جمع آوری شده پرداخته و سپس با استفاده از آزمون آماری همبستگی اسپیرمن به بیان رابطه و همبستگی بین متغیرهای هزینه و درآمد و با استفاده از آزمون آماری t-test به ارزیابی تأثیر سیستم بی.آر.تی بر روی کاربری اراضی شهری پرداخته ایم. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد که از نگاه کارشناسان بین درآمد و دهزینه های سیستم بی.آر.تی رابطه معنی داری وجود ندارد. بنابراین فرضیه اول از دیدگاه کارشناسان مورد تأیید قرار می گیرد. اما نتایج بدست آمده از آزمون همبستگی اسپیرمن نشان می دهد که از دیدگاه شهروندان بین درآمد و هزینه های سیستم بی.آر.تی رابطه معنی داری وجود دارد. نتایج بدست آمده از آزمون t-test نیز نشان می دهد که هم از نگاه کارشناسان و هم از نگاه شهروندان، سیستم بی.آر.تی تأثیر منفی بر کاربری های مجاور خود داشته است.

: بعد از جنگ جهانی دوم یکی از مهم ترین مسائل اجتماعی کشورهای در حال توسعه، رشد و توسعه شتابان و ناهمگون شهرنشینی بوده است. به طوری که طی فرایندی مداوم محدوده های فیزیکی و فضاهای کالبدی شهر در جهات عمودی و افقی به لحاظ کمی و کیفی رشد کرده و اگر این روند، سریع و بی برنامه باشد به ترکیبی نامتناسب از فضاهای شهری مشکل زا خواهد انجامید؛ به گونه ای که گسترش و تکثیر زیستگاه های غیر رسمی به یکی از نشانه های بارز و شاخصه های اصلی شهرنشینی در این عصر تبدیل می شود. اسکان غیر رسمی پدیده ای است که نه تنها در شهرهای بزرگ بلکه در شهرهای متوسط و کوچک نیز مشاهده می شود و شهر پارس آباد از جمله این شهرها می باشد. پژوهش حاضر در راستای کمک به حل یا کاسته شدن معضل سکونتگاه های غیر رسمی شهر پارس آباد جهت گیری شده است. روش تحقیق حاضر تاریخی، توصیفی و تحلیلی می باشد؛ لذا از هر دو روش اسنادی و میدانی استفاده گردیده است. در این پژوهش جهت گردآوری اطلاعات مورد نیاز فصول اولیه به مطالعه کتب، پایان نامه ها، مقالات، طرح ها و ... به زبان فارسی و لاتین پرداخته و از مطالب مرتبط با موضوع تحقیق فیش برداری به عمل آمد. هم چنین از روش های میدانی به صورت استفاده از پرسشنامه (به طور مستقیم)، مشاهده، عکسبردای و مصاحبه با مسئولین و ساکنین محلات استفاده گردید و در نهایت جهت ارزیابی فرضیات پژوهش و تجزیه و تحلیل استنباطی داده های حاصل از پرسشنامه از ضریب همبستگی پیرسون در نرم افزار spss 19 استفاده شد. نتایج تحقیق حاکی از آن است که سکونتگاه های غیر رسمی شهر پارس آباد نسبت به اسکان غیر رسمی در کشورهای دیگر و حتی نسبت به سایر شهرهای کشورمان از وضعیت به مراتب بهتری برخوردار است و میزان درآمد خانوارها و مهاجرت های روستاشهری از مهم ترین عوامل موثر در ایجاد و گسترش سکونتگاه های غیر رسمی شهر پارس آباد است.

امروزه توسعه فیزیکی بی رویه و ناموزون شهری، آثار و پیامدهای متعددی را برجای گذاشته و شهرها را با مسایل و معضلات خاصی روبرو نموده است. ساخت و سازهای غیرمجاز، همجواری های نامناسب در کاربری ها، آلودگی های زیست محیطی و به هدر رفتن زمین های کشاورزی، تخریب اکوسیستم های طبیعی و گسترش به سمت پهنه های آسیب پذیر شهری از نظر مخاطرات محیطی از قبیل دره های سیلابی، دامنه های ناپایدار، حریم رودخانه ها و... نمونه ای از این مشکلات می باشد که امروزه شاهد آنیم. شهرستان گرمی نیز به دلیل موقعیت جغرافیایی خود و قرارگیری بر روی پهنه های پرشیب و کوهستانی دارای محدودیت های متعددی است. بنابراین بررسی و تجزیه و تحلیل پدیده های مختلف طبیعی و عوامل انسانی منطقه و در نهایت ارائه راهکارهای کنترل و برخورد منطقی با این فرآیندها و محدودیت های حاصل از آن ها ضروری است. در همین راستا تحقیق حاضر با علم به اهمیت موضوع و با هدف بررسی مناطق مستعد جهت توسعه شهری با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (gis)تدوین گردیده است. جهت تجزیه و تحلیل فضایی و ارزیابی چند معیاری از نرم افزار edrisi، و برای استاندارد سازی ارزش ها (مقادیر) و یکسان سازی مقیاس ها در لایه های نقشه ای، از روش استانداردسازی بر مبنای درجه عضویت در تابع فازی استفاده گردید. برای وزن دهی به معیارها نیز روش critic انتخاب شده و در تحلیل نهایی ارزیابی چند معیاری (برای مکان های مناسب توسعه شهر)، تکنیکtopsis مورد استفاده قرار گرفته و جهات مطلوب توسعه شهری تعیین شده است. نتایج نشان می دهد که توسعه شهر به سمت شمال شرق به علت برخورد با زمین های مرغوب کشاورزی، بالا بودن سطح آب های زیرزمینی و نزدیکی به خطوط گسل محدودیت داشته و جهت توسعه آن مناسب نیست و با توجه به سایر عوامل متناسب با شاخص های توسعه، بخش های شرقی و جنوبی شهر، بهترین جهات توسعه و گسترش شهری گرمی به حساب می آید.

در دهه های اخیر رشد فزاینده شهرها و تحت تأثیر قرار گرفتن محیط زیست آن ها، باعث بروز مشکلات و معضلاتی شده است که برنامه ریزان و مسئولان را بر آن داشته تا به فکر چاره جویی در برقراری ثبات آرامش، سلامت و پایداری توسعه سالم برآیند. یکی از تدابیر در نظر گرفته شده، برنامه ریزی در قالب شهر سالم و بهداشت عمومی است. ماهیت توجه به ایده شهر سالم، ارتقای کیفیت زندگی در قالب افزایش میزان تأثیر گذاری طرح ها و برنامه های شهری و تدوین چگونگی آن ها با دخالت شهروندان است. از طرفی شرایط لازم برای برقراری شهر سالم، توجه همه جانبه به نیروهای تأثیرگذار در روند ایجاد زندگی شهری سالم است. در پژوهش حاضر سعی شده است تا ضمن بیان تعریف، ضرورت وجودی و هدف از هماهنگی بین سازمان های متولی مسائل مربوط به مدیریت و سلامت شهری، بر اساس مرور مستندات مربوط به ادبیات موضوعی مربوطه، مدلی به منظور ایجاد هماهنگی بین دو یا چند سازمان متولی مسائل مربوط به مدیریت شهری ارائه گردد تا به عنوان مبنایی برای ایجاد هماهنگی بین سازمان های موجود در دنیای واقعی باشد. روش تحقیق بدین صورت است که ابتدا با شناسایی افراد ذی نفع و نخبگان موجود در حوزه مدیریت و برنامه ریزی شهری، چگونگی همکاری بین بخشی در شهر اردبیل شناسایی شود و طبق آن و با استفاده از نظرات و دیدگاه های افراد مذکور با در نظر گرفتن اهداف راهبردی شهر سالم در قالب پروژه ایی به طراحی مدل جامعه محور و در مقیاس محلی به نحوه جلب و همکاری بین بخشی منجر شود. نتایج بدست آمده از آراء و نظرات نخبگان و ذی نفعان، حاکی از آن است که همکاری بین بخشی را ابزار مناسب و موثر در پیشبرد اهداف شهر سالم عنوان کردند و مدیران و مسئولان هر بخش، پس از توجیه و آگاهی کامل در مورد روند پروژه شهر سالم، استقبال خوب و رضایت کافی به منظور همکاری در اجرای پروژه شهر سالم در شهر اردبیل را داشته اند و نحوه اجرای پروژه شهر سالم را در چارچوب مشخص و روشن به دور از اهداف آرمانی قابل اجرا می-دانند.

امروزه یکی از مهم ترین رسالت برنامه ریزان و مدیران شهری، تلاش برای دستیابی گروه های مختلف جامعه شهری به کاربری های عمومی می باشد. شهروندان برای رفع نیازهای مختلف خود، ناگزیر به استفاده از این کاربری های عمومی هستند. همچنین بهره مندی از این امکانات عمومی مستلزم وجود خیابان ها و راه هایی(شبکه معابر) است تا مردم را سریع تر، بهتر و ایمن تر به مقصد برساند که این شبکه معابر استخوان بندی شهر را تشکیل می دهند. این تحقیق با هدف تجزیه و تحلیل الگوی بهسازی کاربری های عمومی با تأکید شبکه معابر شهر تکاب انجام گرفته است. روش پژوهش حاضر، روش ترکیبی متکی بر روشهای تاریخی، توصیفی و همبستگی علّی- تطبیقی می باشد، لذا از هر دو روش اسنادی و میدانی استفاده شده است. از این رو ابتدا نقشه کاربری های عمومی، شبکه معابر و ساختار اکولوژیک در قالب فایل های برداری تهیه گردید. سپس هر کدام از نقشه های ذکر شده در نرم افزار 10 arc gis با اندازه سلول 5 متر به فرمت rasterو سپس به فرمت ascii تبدیل گردید. برای ورود داده ها به نرم افزار spss از برنامه convertor مدل clu-s جهت تبدیل به فرمت stat استفاده گردید و در نهایت اقدام به ارزیابی فرضیات مطرح شده در نرم افزار spssگردید. نتایج تحقیق با استفاده از آزمون همبستگی pearson نشان می دهد که رابطه معناداری بین متغیرهای کاربری های عمومی و شبکه معابر و همچنین کاربری های عمومی و ساختار اکولوژیک شهر تکاب وجود دارد.

شهر اردبیل در استان اردبیل با جمعیت 408372 با قرار گیری در دشت اردبیل در معرض هجوم سیلاب های حوزه ی آبخیز بالادست قرار دارد. از طرف دیگر در داخل خود محدوده ی شهری عدم توجه به شرایط طبیعی شیب، توپوگرافی در امر ساخت و ساز، ناکارایی و یا کاهش بهره دهی مجاری و تاسیسات قدیمی جمع آوری، هدایت رواناب سطحی باعث شده است که اثرات نامطلوب این امر به صورت آب گرفتگی کانال ها و مجاری انتقال هرزآب، سردرگمی در شناسایی مسیر جوی ها و نهرها، مشکلات بهداشتی ناشی از تجمع آب در مجاری و سایر موارد ناهنجار بروز نماید. در این تحقیق فاکتور های تاثیرگذار بر رواناب شامل متوسط شیب، مساحت، بارش سالانه، شدت بارندگی، نوع کاربری سطحی زمین، طول مسیر رواناب و زمان تمرکز زیر حوزه ها در نظر گرفته شده و مقادیر آن ها برآورد شده است. پس از برآورد مقادیر هر یک از عوامل مورد بررسی در هر یک از زیر حوزه ها، میزان حداکثر دبی رواناب سطحی با دوره ی بازگشت 100 ساله شهر اردبیل 260/08 متر مکعب بر ثانیه بدست آمد. رواناب سطحی شهر دارای املاح زیاد با خاصیت قلیایی و سختی نسبتاً زیادی است که این خود نشان دهنده ی کیفیت پایین آب است. قسمت اعظم این آلودگی ها مربوط به نواحی صنعتی و تجاری و پس از آن مسکونی می باشد. در نهایت اقدام به ارائه ی راهکارهای مدیریتی جهت تسهیل جمع آوری، هدایت و دفع آب های سطحی گردید.

تجربه دهه های اخیر در زمینه تهیه روش های تحلیلی ارزیابی کیفیت محیط زیست شهری نشان داده است که طراحی، تدوین وبه کارگیری شاخص های کیفیت محیط ابزار فوق العاده ارزشمندی جهت ارزیابی اعمال سیاست ها، ایده ها، طرح ها و ابتکارات مختلف هستند. تحقیق حاضر تحت عنوان ارزیابی اکولوژیکی شهرک های مسکونی جدید در اطراف دریاچه شورابیل می باشد. هدف از این تحقیق بررسی مشکلات شهرک های مسکونی جدید در اطراف دریاچه شورابیل به لحاظ اکولوژیکی و تدوین راهبردهای اصولی و سیاست های کلان و خرد توسعه شهری بر مبنای پایداری محیطی جهت کمک به حل مشکلات و ارتقاء کیفیت محیط زندگی جامعه انسانی می باشد.روش اجرای طرح عبارت است از روش های کتابخانه ای و میدانی و روش جمع آوری داده ها با استفاده از طرح های جامع و تفصیلی انجام پذیرفت. در این تحقیق جهت تجزیه و تحلیل داده ها نرم افزار gis مورد استفاده قرار گرفت و با استفاده از مدل تلفیق وزنی و ahp در محیط arcgisبه آنالیز داده ها پرداخته شد. جهت تلفیق داده-های مورد نظر با استفاده از میزان تأثیرگذاری هرکدام، ابتدا لایه های نقشه های مورد نظر باز تولید و یکسان سازی گردیدند (reclassify) و سپس وزن هر کدام محاسبه شدند. در نهایت بر طبق وزن نهایی هر یک از معیارها، خروجی به دست آمد که نشان دهنده میزان تناسب یا عدم تناسب اراضی پیرامون دریاچه شورابیل برای احداث کاربری های مسکونی است.مطالعات نشان می دهد احداث اغلب شهرک ها از پیش برنامه ریزی نمی باشند و متناسب با نیاز واقعی جامعه نیستند.

تحولات زندگی شهرنشینی چند دهه اخیر بافت های قدیمی را با مشکلات عدیده ای در ابعاد مدیریتی، اقتصادی، اجتماعی، کالبدی و سایر امکانات شهری مواجه ساخته است که همه این عوامل دست به دست هم داده و زمین? مناسبی را برای فرسودگی این بافت ها فراهم نموده اند. با این وجود در صورت عدم اتخاذ سیاست ها و تدابیر جدی و سریع مدیریتی در بهسازی و نوسازی این گونه بافت ها نه تنها مشکلات آن ها حل نخواهد شد بلکه همواره روند فرسودگی در این بافت ها سریع تر می شود. از این رو یکی از مهم ترین سیاست های، که می توان برای بهبود این گونه بافت ها پیشنهاد داد ساماندهی این گونه بافت هاست که ساماندهی به همزیستی انسان ها و ارتقاء کیفیت زندگی شهری در این گونه بافت ها در مقابل زوال تدریجی آن ها می پردازد. در مسأله ساماندهی بافت های فرسوده توجه به نقش مردم (رویکرد مشارکتی) برای پیشبرد اهداف بسیار مهم است و در واقع یکی از پیش شرط های بنیادین، مشارکت وسیع عموم مردم در تصمیم گیری می باشد که (میزان) مشارکت به عنوان یکی از مهم ترین ابعاد سرمایه اجتماعی تحت تأثیر عوامل مختلفی می باشد. بنابرین این تحقیق با رویکردی توصیفی – تحلیلی در پی آن می باشد تا به بررسی عوامل موثر بر مشارکت مردمی جهت ساماندهی بافت فرسوده محله ججین بپردازد. به منظور دستیابی به این هدف ابتدا پرسشنامه ای که در برگیرنده متغیرهای سرمایه اجتماعی (مشارکت، اعتماد ،آگاهی اجتماعی) و متغیرهای اقتصادی بوده، تنظیم گردید. سپس روایی آن از طریق نظر کارشناسان و پایایی آن از طریق ضریب آلفای کورنباخ مورد سنجش قرار گرفت. سپس از طریق نمونه گیری (روش کوکران) 364 پرسشنامه برای پاسخگوی به فرضیات تحقیق بین اهالی پخش گردید در نهایت برای تجزیه و تحلیل اطلاعات جمع آوری شده از پرسشنامه از ابزار آماری و گرافیکی excel و spss استفاده شده است. نتایج تحقیق بیانگر آن می باشد، افراد ساکن در این محله از زندگی در این محله به دلیل وجود همسایگان خوب و امنیت در سطح بسیار بالا راضی هستند، بیشتر افراد سرپرست خانوار در این محله با وصف آن که مرد هستند، اردبیلی نیز می باشند و مدت اقامت آن ها در این محله بیش از 15 سال می باشد این مسأله خود می تواند نتیجه تعلق خاطر ساکنین به این محله باشد. همچنین بین اکثر متغیرهای اقتصادی (بجز ارزش ملک مسکونی)، متغیرهای اعتماد اجتماعی و متغیرهای آگاهی اجتماعی با متغیرهای مشارکت مردمی در ساماندهی بافت فرسوده محله ججین رابطه معناداری وجود دارد. در پایان به ارائه پیشنهادات در جهت افزایش مشارکت مردمی برای ساماندهی بافت پرداخته شده است

شهرهای ایران خصوصاً در سال های اخیر رشد شتابان و ناموزونی را تجربه کرده اند. با توجه به این رشد شتابان شهرنشینی و همچنین عدم وجود سیستم مدیریتی کارآمد چه در گذشته و چه در حال به نظر می رسد وجود سیستم مدیریتی جدید که نگرشی پویاتر به شهر و شهروندان داشته باشد، لازم است. اگر مجموعه نظریه ها و پژوهش های تجربی ارائه شده بیانگر ترکیب علی برای تحقق حکمرانی خوب باشند، یک نقطه مشترک در همه نظریه های مورد بحث وجود دارد و آن نقطه اشتراک این است که برای تحقق حکمرانی خوب، وجود سرمایه اجتماعی ضروری است. در کلامی دیگر سرمایه اجتماعی زمینه ای مناسب برای دستیابی به یک مدیریت و حکمرانی شهری مطلوب در راستای رسیدن به یک زندگی اجتماعی یکپارچه و امن می باشد. لذا در این پایان نامه با توجه به مطالب گفته شده به بررسی رابطه بین سرمایه اجتماعی و حکمرانی مطلوب شهری پرداخته شده است. روش انجام تحقیق به صورت توصیفی – پیمایشی بوده و داده های موردنیاز به صورت کتابخانه ای و میدانی (روش پرسشنامه ای) جمع آوری شده است. از آنجایی که جامعه آماری تحقیق گسترده بوده، لذا با استفاده از فرمول کوکران 399 نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. در این تحقیق جهت تجزیه و تحلیل داده ها، نرم افزار spss مورد استفاده قرار گرفت و فرضیات مطرح شده با استفاده از آزمون های ضریب همبستگی پیرسن، خی دو و t-test مورد آزمون قرار گرفتند. در نهایت نتایج به دست آمده از آزمون این فرضیات بیانگر وجود همبستگی مثبت بین دو متغیر سرمایه اجتماعی و حکمرانی مطلوب شهری می باشد.

چکیده: کیفیت زندگی به عنوان یکی از مباحث جذاب در ادبیات برنامه ریزی شهری است که بررسی های اولیه و مطالعات نخستین در این زمینه ابتدا در کشورهای غربی توسط عالمان اجتماعی صورت پذیرفت. امروزه با طرح بحران های مختلف در ابعاد مختلف زندگی شهری و با توجه به چند رشته ای بودن برنامه ریزی شهری، متخصصان علوم مختلف پا در عرصه بررسی شاخص های کیفیت زندگی بر اساس تخصص خود نهاده اند. در این رابطه جغرافی دانان در دهه1970 با طرح مباحث جغرافیای اجتماعی، ابعاد کالبدی را در مطالعات کیفیت زندگی شهری وارد نموده اند. با توجه به اهمیت مطالعه کیفیت زندگی در سطوح مختلف جغرافیایی در این پایان نامه سعی شده است تا با دیدگاهی جامع منطقه 8 شهر تبریز بر اساس شاخص های تعریف شده مورد ارزیابی قرار گیرد. روش به کار رفته در این تحقیق توصیفی- تحلیلی بوده که در عین حال تعداد 319 پرسشنامه در سطح منطقه 8 شهر تبریز توزیع شده که در این پرسشنامه ابعاد مختلفی چون ارتباطات، دسترسی، امنیت، مشارکت اجتماعی، گذران اوقات فراغت، تامین نیازهای روزمره و تسهیلات شهری مورد بررسی قرار گرفته است. برای تعیین حجم نمونه پرسشنامه فرمول کوکران مورد استفاده قرار گرفت. برای تحلیل از نرم افزار spss ، و آزمون هایی چون آزمون همبستگی پیرسون استفاده شده است. نتایج تحقیق حاکی از آن است بین گویه های مختلف کیفیت زندگی با یکدیگر ارتباط معنی داری وجود دارد و رابطه معنی داری بین تحصیلات، تاهل، اشتغال با کیفیت زندگی وجود دارد، درآمد و جنسیت رابطه ای با کیفیت زندگی ندارند.

با افزایش روند مهاجرت به شهرها در جوامع امروزی، شهرها نسبت به سال های قبل از رشد فیزیکی و توسعه فضایی سریع تری برخوردارند وجود مشکلات و معضلات موجود در کلان شهرها اعم از گرانی زمین و مسکن به عنوان عوامل دافعه و ارزانی زمین و مسکن و آسانی دسترسی به خدمات شهر مرکزی به عنوان عوامل جاذبه در روستاهای پیرامون گروه های کم درآمد را به خود جذب می کند. هدف کلی این تحقیق تبیین روندهای مهاجرتی گروه های کم درآمد شهری به روستاهای پیرامون غرب و شمال غرب شهر تبریز می باشد. در این تحقیق سعی بر آن بوده که ضمن بیان مفاهیم مهاجرت و ارتباط شهر با پیرامون خود و دیدگاه ها و نظریات مختلف مربوط به آن، دسترسی روستاهای پیرامون به شهر مرکزی، قیمت زمین و تأثیر آن بر جذب مهاجران شهری تبیین گردد. که در این راستا پس از تهیه کلیات و چارچوب نظری تحقیق اقدام به جمع آوری اطلاعات مختلف در این رابطه گردید و همواره سعی بر آن بوده که علاوه بر کلیات مربوطه، بیشتر اطلاعاتی را که مربوط به فرضیات و سوالات تحقیق بوده مطرح شوند. به این منظور از روش های مختلف کتابخانه ای، پرسشنامه، مصاحبه، مشاهده و ... برای جمع آوری اطلاعات مورد نظر استفاده شده، سپس با استفاده از روش های آمار توصیفی و آمار تحلیلی با استفاده از نرم افزار spss و همبستگی پیرسون اطلاعات جمع آوری شده تجزیه و تحلیل شد فرضیات مورد آزمون قرار گرفته است. نتایج بدست آمده نشان می دهد که بین مهاجرت با فاصله از شهر تبریز، قیمت زمین و دسترسی به خدمات رابطه معنا داری وجود دارد.

یکی از مشکلات عمده ی شهرها وجود بافتهای فرسوده با بافت قدیم مسکونی در آنهاا اسات کاه خاود سارآااز بسیاری از مشکلات شهری شده و مسائل اقتصادی اجتماعی، کالبدی فیزیکی، زیست محیطای و امنیتا ی را در پای - داشته و زمینه ی ناپایداری را در بسیاری از شهرها فراهم کرده است. از جمله سیاست های موثر و حسااس توساهه ی شهری را می توان برنامه های مداخله در بافت های مسکونی قدیمی شهر دانست که در ابهااد مختلا قابال تجزیاه و تحلیل هستند. یکی از مهضلات و مشکلات این بافت های مسکونی قادیمی افازایش تاراکم و فارو تاراکم از جانا شهرداری ها می باشد. از اینرو هدف این تحقیق امکان سنجی راهکارهای اجرایی شهرداری در رابطه با افازایش تاراکم در بافت می باشد. رو تحقیق توصیفی، تحلیلی و تطبیقی اسات . بارای جما آوری داده هاا از رو کتابخاناه ای و میدانی و برای تجزیه و تحلیل داده ها نیز از آزمون هاای آمااری اساتنباطی در نارم افازار spss و ماد ahp در محیط نرم افزار arc gis استفاده گردیده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که افزایش تراکم در بافت مورد مطالهاه با توجه به سرانه های ایر استاندارد و وجود مهابر کم عرض توصیه نمی گردد. و بدین منظور شاهرداری موظا اسات برای جلوگیری از به وجود آمدن آسی ها به خاطر آسی پذیر بودن محدوده مورد مطالهه از تراکم فروشی و افازایش تراکم در این منطقه جلوگیری نماید.

در چند دهه اخیر با رشد و گسترش شهر نشینی در کشورهای جهان سوم به خصوص در کشورمان، سیاست هایی جهت رشد هوشمند شهری در نظام شهرسازی کشورمان احساس میگردد. اما امروزه مشاهده می شود که این سیاستها نه تنها در جهت رفع نیاز های جامعه قرار نگرفته بلکه باعث وجود برخی مشکلات در نظام شهری ما نیز شده است. از این رو با کنکاش دقیق و منطقی در مفاهیم، چالش ها و راهبردهای آن، می بایست بسترسازی مناسبی در جهت بومی سازی این الگوها فراهم گردد. هدف از این تحقیق، بررسی پدیده نو ظهور مسکن مهر در نظام شهری ایران و بررسی معیارهای شهرسازی در ساخت این مساکن با معیارهای استاندارد شهرسازی می باشد. یافته های تحقیق نشان می دهد که استاندارد های شهرسازی در ساخت مساکن مهر رعایت نشده است و از نظر کالبدی و سرانه های شهری این مساکن به دور از استانداردهای شهرسازی می باشند. از طرفی اکثر ساکنان از شاخص های کمی مسکن مانند مساحت، تعداد اتاق ها و ... رضایت دارند، درحالی که بیشتر افراد از ویژگی های کیفی این مساکن مانند فضای سبز و رنگ فضاها ناراضی می باشند.

مجتمع های مسکونی را می توان از مهم ترین فرم های اسکان در شهرها دانست که به فرم غالب مسکن کلان شهر ها در دوران معاصر تبدیل شده است.مجموعه های مسکونی که زمانی قرار بود با قرار گیری در میان فضای سبز وکم تراکم،اجتماعات مناسبی را ایجاد کند ، به تدریج به مجتمع های آپارتمانی با تراکم بسیار بالا تبدیل گردیدند.پیشرفتهای صنعتی،ازدیاد جمعیت،تولید شیوه های شهر سازی و معماری نوین و مفهوم توسعه عمودی،نیرو هایی بودند که سیر تحول این مجتمع ها به اشکال امروزی تحت تأثیر قرار دادند. کلان شهر تبریز نیز به عنوان مادر شهر ناحیه شمالغرب ایران از این قاعده مستثنی نبوده است.روند رو به رشد کلان شهر تبریز که عمداتاً حاصل رشد جمعیت و مهاجرت است،نیاز به مسکن را در این شهر افزایش داده است تقاضا ونیازشدید به مسکن،برنامه ریزان شهری را بر آن داشته که سرعت عرضه مسکن را افزایش دهند. که در بسیاری از مواقع سبب تاکید به کمیت و غفلت از کیفیت شده ودر نهایت به کاهش رضایت مندی ساکنان از مسکن شده است. توجه پژوهش حاضر مطالعه و بررسی مولفه سرزندگی در مجتمع های مسکونی و پاسخ به این سوال است که کم و کیف مفهوم سرزندگی در مجتمع های مسکونی محدوده مورد مطالعه چگونه است و چرا؟ در تحقیق حاضر، علاوه بر بررسی های اسنادی از مطالعات پیمایشی مبتنی بر پرسشنامه نیز استفاده شده است.جامعه آماری این تحقیق محله قدیمی ویجویه و مجتمع مسکونی شهرک رشدیه تبریز خواهد بود و جامعه نمونه آماری نیز بر اساس روشهای آماری نمونه گیری انتخاب شده و داده های جمع آوری شده تجزیه و تحلیل شده است کلمات کلیدی: سرزندگی فضا ، هویت ، محلات رشدیه و ویجویه ،کلانشهر تبریز

ایران کشوری است که همه ساله مخاطرات محیطی متعددی در آن رخ داده و خسارات مالی و تلفات جانی را متحمل این کشور می کند. آنچه که مسلم است علم و تکنولوژی حاضر قادر به پیش بینی دقیق زمان وقوع این حوادث نمی باشد. پس لاجرم باید اقدامات از پیش اندیشیده شده ای در جهت مقابله و کاهش خسارات با این گونه بلایای محیطی انجام گردد. این مبحث در داخل علمی به نام مدیریت بحران جای می گیرد. در بین عوامل متعدد که نقشی کلیدی در مواقع بروز بحران می تواند داشته باشد شبکه های ارتباطی پر رنگ تر جلوه می نمایند. وقتی شبکه های ارتباطی کآرامد نباشد، به هنگام بروز حادثه ای غیرمترقبه به جای اینکه راهگشای مشکلات بوده و عبور و مرور را تسهیل نماید خود به عنوان مشکلی بزرگ در جهت امداد رسانی مطرح می-گردد.

یکی از مهمترین پیامدهای رشد شتابان شهرنشینی در دهه های اخیر از هم پاشیدگی نظام توزیع مراکز خدماتی شهری بوده که زمینه ساز نابرابری شهروندان در برخورداری از این خدمات شده است. بنابراین مهمترین رسالت برنامه ریزان و مدیران شهری در این زمینه، تلاش برای دستیابی به آرمان « برابری فرصت ها» در دسترسی گروه های مختلف جامعه شهری به خدمات عمومی و از بین بردن تضاد در تأمین فرصت ها است. از عوامل موثر در نابرابری دسترسی به خدمات می توان به رویکردهای غالب نظام مدیریت و برنامه ریزی شهری کرد. از اینرو هدف این تحقیق تحلیل نابرابری های موجود در پراکنش خدمات بر مبنای عدالت فضایی و دسترسی به این خدمات اساسی (فوریتهای پزشکی و آتش نشانی) در محدوده بافت فرسوده منطقه 4 شهرداری تبریز می باشد. روش مطالعه در این تحقیق ، توصیفی ـ تحلیلی و ماهیت آن نظری ـ کاربردی می باشد. جامعه آماری آن منطقه 4 شهرداری تبریز می باشد و روش جمع آوری اطلاعات نیز کتابخانه ای و میدانی می باشد. در روش میدانی، اطلاعات مورد نیاز با ابزار پرسشنامه جمع آوری شده اند و در تحلیل داده های مکانی از نرم افزار arc /gis و در تحلیل های کمی از نرم افزار، auto cad،excel و super decision و در تصمیم گیری از مدل anp استفاده گردیده است. یافته های تحقیق حاکی از آن است 43 درصد از منطقه چهار شهرداری تبریز را بافت فرسوده را تشکیل می دهد ولی فقط بخشی از این بافت از دسترسی به خدمات آتش نشانی و فوریتهای پزشکی محروم اند. بخشی از این منطقه که بافت جدید را شامل می شود در شمال و جنوب نقشه منطقه قرار دارد از نظر دسترسی به خدمات آتش نشانی و فوریتهای پزشکی در وضعیت کاملا برخوردار و متوسط قرارگرفته است. همچنین از منظر رویکرد غالب در فرایند برنامه ریزی شهری می توان گفت که تسلط نگرش تکنوکراسی در میان سیاست گذاران و برنامه ریزان شهری محدوده مورد مطالعه باعث شده تا در طراحی سیاست ها و هدف گذاری آن، به جای واقع بینی، درک عمیق واقعی ماهیت شهر و ادبیات شهری به سمت آرمان گرایی و جامعیت معطوف به بررسی وضع کنونی شهرها در برنامه ریزی متمایل شود، در نتیجه اهداف سیاست ها و طرح ها و نیز فرایند تدوین و اجرا در دو سوی مخالف هم قرار می گیرند. در نتیجه شاهد غلبه این نگرش در بین مدیران شهری و ایجاد دوگانگی در دسترسی به خدمات اساسی در فضاهای شهری محدوده مورد مطالعه می باشیم.

رشد سریع شهرنشینی باعث تخریب فضاهای سبز به عنوان یکی از مهم ترین عوامل موثر در جذب و کاهش آلاینده ها شده است. بدون شک چنین رشدی پیامدهای اقتصادی و اجتماعی و محیط زیستی جدی را به وجود آورده و خواهد آورد. از جمله ی این مسائل تغییرات در کاربری و پوشش اراضی با روندی منفی از نظر ساختاری و عملکردی است. به طوری که بسیاری از کاربری های اراضی کشاورزی و باغ ها و فضاهای سبز جای خود را به کاربری های مسکونی، خدماتی و صنعتی داده است. این موضوع باعث شده است تا امروزه سازماندهی مکانی و فضایی کاربری های مختلف شهری یکی از ارکان کلیدی مطرح در دانش جغرافیا و برنامه ریزی شهری به حساب آید. در این میان مکان یابی مناسب پارک ها و فضای سبز شهری به عنوان یکی از مهمترین کاربری های تأثیر گذار در رفاه و بهداشت روانی و جسمی ساکنین شهر و عامل اصلی در بهبود شرایط اکولوژیک شهر، امری مهم و غیر قابل اجتناب تلقی می شود. شهر اردبیل یکی از شهرهایی است که از نظر توسعه ی کالبدی شهر، تخریب فضاهای سبز، رشد محلات حاشیه ای و افزایش جمعیت با معضل جدی روبرو بوده و نیازمند مطالعه و بررسی علمی و سیستماتیک در راستای رهایی از خطرات احتمالی زیست محیطی در آینده ای نزدیک است. به همین منظور این شهر به عنوان پایه ی مطالعاتی با هدف بررسی نقش فضای سبز در توسعه ی پایدار شهری انتخاب شده است. برای این بررسی ابتدا مطالعات اولیه براساس روش کتابخانه ای و میدانی انجام گردید و در مرحله بعدی با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی(gis) نسبت به تحلیل وضع موجود کاربری های فضای سبز شهر اردبیل اقدام گردیده و در ادمه با استفاده از شیوه ی جمع آوری اطلاعات از طریق پرسشنامه؛ دیدگاه شهروندان اردبیلی در خصوص وضعیت و کیفیت فضای سبز شهر استخراج و در محیط spss مورد تحلیل قرار گرفته و نسبت به ارزیابی و اثبات فرضیه های تحقیق اقدام گردید. نتایج نشان داد که بین پراکنش فضای سبز شهر اردبیل و توزیع جمعیت رابطه ای وجود نداشته و فضاهای سبز موجود دارای نقش قابل توجهی در بازدهی اکولوژیکی شهر اردبیل نمی باشد و تحلیل شاخص سرانه فضای سبز با توجه به عملکرد اکولوژیکی فضاهای سبز موید رقم بسیار پایین سرانه فضای سبز شهر اردبیل می باشد. در یک کلام برای رسیدن به توسعه ی پایدار شهری توجه به مکان یابی صحیح فضاهای سبز و سازگاری پراکنش فضای سبز شهری اردبیل متناسب با توزیع جمعیتی آن و نیز استفاده از انواع گونه های گیاهی مناسب با اکولوژی منطقه، بسیار مهم بوده و می بایست ملاک عمل برنامه ریزان و تصمیم سازان مدیریت شهری قرار گیرد.

افزایش پایداری سکونتگاههای انسانی در مقابل بلایای طبیعی بویژه زمین لرزه، یکی از اهداف اساسی در برنامه ریزی شهری تلقی شده و از جمله اقدامات ضروری برای ایجاد آمادگی و محافظت زیست گاهها در مقابل سوانح به حساب می آید. گسترش نا همگون شهرها در چند دهه گذشته، معلول تعامل فضایی مکانهای جغرافیایی ، بازتابی از پیشینه تاریخی شهرنشینی در ایران و متاثر از مسایل سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و بویژه جغرافیایی است. در این فرآیند نظام متعادل و منطقی سکونتگاهی، از یک پراکنش صحیح به یک ناهماهنگی و عدم تعادل تغییر پیدا کرده است. در بُعد زمان، اندازه فیزیکی یک شهر به طور مداوم در حال افزایش است، که همراه با تحلیل رفتن کارایی در برخی بخش ها، مانند مرکز شهر همراه است(ingrim,2006). توسعه فیزیکی شهر، فرآیندی پویا و مداوم است که طی آن محدوده های فیزیکی شهر و فضاهای کالبدی آن در جهات عمودی و افقی، از حیث کمی و کیفی، افزایش می یابند. و اگر این روند، سریع و بی برنامه باشد به ترکیب فیزیکی مناسب و ایمن فضاهای شهری نخواهد انجامید، در نتیجه نظام شهری را با مشکلات عدیده ای روبرو خواهد ساخت. یکی از این مشکلات توسعه و رشد فیزیکی شهر در مناطق خطر خیز و با آسیب پذیری بالا از منظر بلایای طبیعی و به ویژه زلزله می باشد. شهرها به واسطه ی تجمع و تعدد مولفه های کارکرد انسانی، همواره یک مجموعه ی آسیب پذیر محسوب میگردند. شهر تبریز نیز مبتلا به این مشکل می باشد، تبریز در طی تاریخ 2000 ساله لرزه خیزی کشور، بارها مکان زمین لرزه های متوسط تا قوی بوده است(عباس نژاد و همکاران،1378). طبق اعلام سازمان زمین شناسی تبریز 18 گسل فعال در مناطق مختلف استان آذربایجان شرقی وجود دارد و هر یک از این گسلها خود شامل ده ها گسله هستند که تمام مناطق جمعیتی شهر تبریز را در برگرفته اند از طرفی وجود بافت شهری تقریبا فرسوده ، عدم رعایت کدهای ساختمانی در ساخت و سازها، بالا بودن سطح آبهای زیرزمینی و ناپایداری ناشی از آن ،نداشتن آمادگی لازم برای رویارویی با بحرانهای احتمالی و زمینه افزایش آسیب پذیری بیش از پیش شهر تبریز در برابر زلزله هستند (حسن زاده،1390). شناخت الگوی توسعه کالبدی شهر به منظور هدایت آن در راستای توسعه پایدار شهری امری اساسی است(قرخلو و همکار،1388). از چشم انداز جغرافیای شهری و مدیریت شهری، درک فرایند پویای رشد شهری شامل مقایسه زمانی دوره های مختلف تحولات شهر می شود. چنین مقایسه هایی به برنامه ریزان امکان اصلاح یا به روز رسانی طرح های برنامه ریزی آنها به منظور سازگاری با محیط زیست در حال تغییر را می دهد(pang,2007). از این رو بررسی و تحلیل علل توسعه فیزیکی و عوامل موثر بر الگوی توسعه شهری تبریز، به ویژه در دهه های اخیر و نیز توجه به عوارض سوء و نابسامانیهای شهری به وجود آمده در فضای کالبدی شهر، مورد مطالعه قرار گرفته، و روند توسعه شهر و تاثیر آن بر آسیب پذیری در برابر زلزله بررسی شده است. با بررسی و ارزیابی الگوهای توسعه شهر، ضمن نگرشی فضایی بر نکات مثبت و منفی آن، راه نیل به توسعه ای مطلوب و زمینه ای مساعد برای کمک به برنامه ریزی های آتی فراهم می کند(dynes,1999). بررسی روند تکوین تاریخی شهر تبریز ، تحلیل الگوی غالب توسعه شهر و مطالعه وضع موجود شهر و آسیب پذیری مناطق مختلف آن در برابر زلزله، خطوط و محورهای کلی مورد بحث این پژوهش را تشکیل می دهند. از شروع قرن حاضر به ویژه در نیم قرن اخیر آهنگ رشد جمعیت و مهاجرت از یک سو و دخالت عوامل دیگر از سوی دیگر، موجب شده که وسعت و دامنه کالبد شهر تبریز، شدیدا وسعت یابد. روند شهر نشینی در شهر تبریز تا اواخر قرن سیزدهم هجری شمسی بسیار کند بوده و شهر تبریز در داخل حصار دور شهر قرار داشته است. از سال 1300 هجری شمسی به بعد همزمان با رشد شهر نشینی در اغلب شهر های ایران در پی یک سری تحولات اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی، شهر تبریز نیز از قالب حصار بافت قدیم خارج شده و با توجه به رشد بی رویه جمعیت و مهاجرت در سال های اخیر توسعه چشمگیری داشته است. از حدود سال 1340 به بعد، شهر تبریز رشد شتابزده و بی سابقه خود را آغاز کرد. در اثر این گسترش بی ضابطه، محدوده وسیعی از اراضی زراعی حاصلخیز و حتی باغات مشجر، زیر پای مساکن شهری، از بین رفتند و مشکلات عدیده ای از جمله افزایش شدید ترافیک در محورهای مرکز قدیمی و تاریخی شهر و توسعه شهر به سمت مناطق پر خطر و آسیب پذیر را به دنبال آورد. توسعه نامتعادل شهر تبریز بیشتر مربوط به سنوات بعد از تصویب طرحهای جامع شهری می باشد. طرح جامع شهر هر چند می بایست جهت دهنده و تعیین کننده مسیر توسعه باشد منتها در عمل باعث افزایش قیمت اراضی زراعی اطراف شهر شده و آنها را به بازار بورس بازی زمینهای شهری کشانده است(زنگی آبادی،1370،4). این عامل موجب افزایش بی ضابطه قیمت ارضی و توسعه بی برنامه و پراکنده شهر شده است. عدم رعایت دقیق ضوابط پیشنهادی و غفلت از آنها، منجر به توسعه بی قاعده شهر در تمامی جهات شده، و راه را برای استقرار سکونت گاه ها در مناطق آسیب پذیر فراهم کرده است. همزمان با توسعه شهر، در تمام جهات، روستاهای مستقر در مناطق زراعی و باغات نزدیک شهر هم رشد سریعی را آغاز نموده و تدریجا فضای سبز اطراف خود را به مساکن پراکنده تبدیل کرده است. تداوم این فرآیند باعث رشد بی برنامه و بیش از حد شهر تبریز شده است. اینک شهر با مسائل و مشکلات بالقوه و بالفعلی مواجه است که آسیب پذیری آن در برابر انواع مخاطرات طبیعی ، به ویژه زلزله از جمله موارد قابل توجه است. بدیهی است مشخصات کالبدی هر سکونت گاه نقش بارزی در میزان آسیب و چگونگی بازتاب های شهر برای بازگشت به وضع عادی بر عهده دارد. این تاثیر متقابل نیز به نوبه خود بر شرایط اقتصادی-اجتماعی و غیره موثر واقع می شود. تلفات جانی، خسارت های اقتصادی و بازتابهای روانی و اجتماعی یک سانحه طبیعی از تبعات ویرانی کالبد یک سکونتگاه به شمار می آید. از طرف دیگر شکل گیری کالبد شهر به شدت تحت تاثیر الگوی توسعه و گسترش شهر در طول ادوار تاریخی خود می باشد(freudenberg,1988). بر این اساس شناخت الگوی غالب توسعه فیزیکی شهرها و بررسی و کشف نقش آن در افزایش و یا کاهش میزان آسیب پذیری شهرها در برابر مخاطرات طبیعی و به ویژه زلزله می تواند افقهای تازه ای را برای مسئولان، برنامه ریزان و سایر علاقه مندان به مسائل شهری به منظور اتخاذ روشهای بهینه در خصوص کاستن از آسیب پذیری شهرها از زلزله پیش رو میگذارد. .با این چشم انداز از مساله پایانامه حاضر تلاش کرده است به سوال زیر پاسخ دهد. الگوی توسعه کالبدی ( فیزیکی) شهر تبریز چرا و چگونه می تواند در آسیب پذیری این شهر از زلزله تاثیر داشته باشد؟ در راستای این هدف در پایانامه حاضر ، شناخت الگوی غالب گسترش فیزیکی شهر تبریز و تاثیر آن در میزان آسیب پذیری و کارآیی شهر مورد توجه و بررسی قرار گرفته است.