چکیده: در فصل اول، تعریف مسوولیت در لغت و اصطلاح بیان گردیده و نتیجه گیری شده که مسوولیت در اصطلاح، یعنی پذیرفتن انجام دادن کاری با همه ی خطرهای احتمالی آن و آمادگی برای بازخواست شدن در برابر کسی که انجام دادن کار یا کارها را واگذار نموده و تحمل پیامدهای درست انجام ندادن وظیفه. همچنین، منشأ مسوولیت بررسی و گفته شده که یا افراد است یا قرارداد و یا پروردگار. در باره ی مسوولیت و اهلیت، با استناد به آیه های قرآن، ویژگی های کسی که باید از سوی خداوند مسوولیت بپذیرد، چنین ارزیابی شد: سختگیر بودن با کافران و مهربان بودن با مومنان، تنها برای خشنودی پروردگارش انجام وظیفه نمودن، راستگو و راست کردار بودن، ابلاغ آنچه ایزد دانا به او وحی می کند به مردم بی کم و افزایش و داشتن سعه ی صدر و نرمخویی حتی در هنگام سخن گفتن با بدکاران. سپس به مسوولیت سیاسی پیامبر در قرآن پرداخته شد و در این رابطه، آیه هایی که به اطاعت از پیامبر فرمان داده، آورده شد و معنی اطاعت بیان گردید. آنگاه، محدوده ی اطاعت از پیامبر مشخص و به شبهات این موضوع نیز پاسخ داده شد. در فصل دوم که بحث از مسوولیت سیاسی پیامبر در قرآن است، رویکرد قرآن به جایگاه سیاست خارجی و روابط بین الملل در حکومت نبوی، اهداف سیاست خارجی پیامبر، دیپلماسی وی با قبایل و دولت های همسایه در زمینه های اعزام سفیر و بستن پیمان و پذیرش هیأت های خارجی، بررسی گردید. همچنین، استراتژی های سیاست خارجی پیامبر که عبارت بود از: استراتژی دعوت، یعنی تقدم دعوت بر جنگ، قاطعیت، انعطاف، استفاده از نقاط مشترک با دیگر جوامع، گفتگو، استفاده از حمایت های قومی، بهره گیری از ابزارهای اقتصادی و در نهایت اقدام به جنگ، تشریح شد. از دیپلماسی در حین جنگ نیز غفلت نگردید و گفته شده که پیامبر، چگونه برای خنثی کردن نیروهای مخالف، از این ابزار استفاده می نموده است. استراتژی صلح پیامبر نیز به میان آورده شد تا همه جانبه نگری پیامبر، روشن تر شود. سپس، اصول سیاست خارجی اسلام به طور کلی در روابط با دولت ها توضیح داده شد که عبارت است از: توحید، ولاء، دعوت و جهاد، عدالت، ظلم ستیزی و نفی سلطه ی کافران، عزت اسلامی و سیادت دینی و پای‏بندی به پیمان های سیاسی. پس از آن، اصول سیاست خارجی با جوامع مطرح گردید که عبارت است از: عدالت، تعادل در روابط و حفظ احترام متقابل و حفظ سیادت اسلام. سپس به اصول برقراری ارتباط بین الملل از منظر قرآن پرداخته شد که عبارت است از برقراری ارتباط با گفتار پسندیده و نرم. سپس بحث تقیه و موضوعات مربوطه و جایگاه آن در روابط بین الملی موشکافی گردید. آنگاه، دیدگاه قرآن در باره ی رفتار با اهل کتاب بیان شد و پس از آن، رابطه با کافران و مشرکان از دیدگاه قرآن بیان گردید. در فصل سوم که موضوع آن، اصول قرآنی در حوزه ی اجرائیات و شئونات سیاست خارجی است، مبانی قرآنی گزینش سفیران یا دولتمردان سیاست خارجی با استفاده از آیه های قرآن بررسی و بیست و پنج ویژگی برای سفیر، از قرآن استخراج شد. همچنین، مبانی قرآنی مربوط به موارد خاص در سیاست خارجی مطرح شد که عبارت است از: نقض پیمان از سوی دولت مقابل، خیانت و یا سوء استفاده او از روابط خوب و شکستن پیمان از سوی دولت اسلامی با آشکار شدن زیان آور بودن آن. در فصل چهارم که موضوع آن، مبانی قرآن در سیاست خارجی جنگ و صلح می باشد، صلح و ویژگی های آن از دیدگاه قرآن طرح و بررسی شد. پس از آن، مبانی قرآن در جنگ مطرح و گفته شد که حتی در نبرد با کافران و مشرکان، مسلمانان حق ندارند اصول اخلاقی را نادیده بگیرند؛ ولی می توانند از ابزارهایی چون جنگ روانی که مهم ترین نمود آن، پخش شایعه در عقبه و اردوی دشمن است، برای متزلزل کردن روحیه دشمن بهره برد.

چکیده موضوع این رساله،مطالعات و پژوهش های مستشرقین پیرامون شبهه افکنی درباره ی قرآن از جمله تعارض آیات است. منظورشان از این اصطلاح، این است که گفتار ها و مطالب قرآن در موارد متعدد، با هم ناهماهنگ و ناسازگار هستند و یکدیگر را نقض می کنند.دراین راستا، عده ای از خاورشناسان، جهت اثبات موضوع به جمع آوری و شرح آیات قرآن در مقالات و تالیفات خود، پرداختند. مبانی خاورشناسان در طرح شبهه مذکور، ذهنیت ها و پیش فرض ها، توجه به تناسب سیاقی بدون درنظرگرفتن تناسب موقعیتی[ مکانی و زمانی] و نگاه غیر وحیانی به قرآن بوده است. در نتیجه، معتقد و مدعی تعارض در آیات قرآن شدند. این ادعا برخاسته از توهمات آنان بوده که دارای هیچگونه پشتوانه علمی و اسناد قطعی نیست.منشا این توهمات، ناشی از عدم آشنایی و آگاهی با دلائلی همچون نحوی و بیانی و قرآنی و...به عنوان علوم مورد نیاز در فهم آیات قرآن، می باشد. با جمع آوری و طرح موارد مهمی از آیات قرآن در بخش های قصص، اهل کتاب، عذاب، عقائد، اخلاق، مکی و مدنی، نشان داده شدکه، نه تنها، هیچگونه ناهماهنگی و ناهمگونی در آنها وجود ندارد بلکه معجزه بودن و مستحکم بودن اصالت قرآن را نیز آشکار می سازد.

رجوع به قرآن با رویکرد تفسیری نشان می دهد قرآن کریم در عرصه مبانی علوم انسانی ورودی حداکثری دارد. هستی ماوراء ماده (مفاهیمی مانند غیب، عرش، ملائکه، جن و ...)، خداشناسی توحیدی (توحید در خالقیت و ربوبیت)، پیوند دین و دنیا و دنیا و آخرت به عنوان مهم‏ترین مبانی هستی شناختی؛ وجود مستقل و تجرد روح، پیوند روح و بدن، اختیار، تأثیرپذیری توأمان فرد و جامعه از یکدیگر، فطرت، کرامت و خلافت انسان و قرب الهی به عنوان مهم ترین مبانی انسان شناختی و امکان معرفت مطابق با واقع، عدم انحصار ابزار، روش، قلمرو و انواع معرفت در محدوده تجربه یا عقل، معرفت شهودی و وحیانی، معرفی قلب به عنوان مهم ترین ابزار کسب معرفت، معرفی شرایط (همچون ایمان و تقوا) و موانع (همچون گناه و غفلت) کسب معرفت، معرفی خداوند به عنوان معلِّم معرفت، حق محوری و رد نسبی گرایی و کثرت گرایی معرفتی به عنوان مهم‏ترین مبانی معرفت شناختی علوم انسانی است که قرآن کریم بیان می کند. قرآن کریم در اکثریت قریب به اتفاق موارد، مبانی علوم‏انسانی موجود را رد می کند؛ اما صحت معرفی مبانی قرآنی کشف شده به عنوان مبانی علوم انسانی و همچنین نحوه تأثیرگذاری مبانی قرآنی بر نظریات علوم انسانی موجود، مسائلی هستند که سعی شده در هر بخش با ذکر مثالها و نمونه هایی از نظریات جامعه شناسی، روان شناسی، علوم تربیتی و حتی اقتصاد بدان پرداخته شود.

چکیده: در فصل اول، تعریف مسوولیت در لغت و اصطلاح بیان گردیده و نتیجه گیری شده که مسوولیت در اصطلاح، یعنی پذیرفتن انجام دادن کاری با همه ی خطرهای احتمالی آن و آمادگی برای بازخواست شدن در برابر کسی که انجام دادن کار یا کارها را واگذار نموده و تحمل پیامدهای درست انجام ندادن وظیفه. همچنین، منشأ مسوولیت بررسی و گفته شده که یا افراد است یا قرارداد و یا پروردگار. در باره ی مسوولیت و اهلیت، با استناد به آیه های قرآن، ویژگی های کسی که باید از سوی خداوند مسوولیت بپذیرد، چنین ارزیابی شد: سختگیر بودن با کافران و مهربان بودن با مومنان، تنها برای خشنودی پروردگارش انجام وظیفه نمودن، راستگو و راست کردار بودن، ابلاغ آنچه ایزد دانا به او وحی می کند به مردم بی کم و افزایش و داشتن سعه ی صدر و نرمخویی حتی در هنگام سخن گفتن با بدکاران. سپس به مسوولیت سیاسی پیامبر در قرآن پرداخته شد و در این رابطه، آیه هایی که به اطاعت از پیامبر فرمان داده، آورده شد و معنی اطاعت بیان گردید. آنگاه، محدوده ی اطاعت از پیامبر مشخص و به شبهات این موضوع نیز پاسخ داده شد. در فصل دوم که بحث از مسوولیت سیاسی پیامبر در قرآن است، رویکرد قرآن به جایگاه سیاست خارجی و روابط بین الملل در حکومت نبوی، اهداف سیاست خارجی پیامبر، دیپلماسی وی با قبایل و دولت های همسایه در زمینه های اعزام سفیر و بستن پیمان و پذیرش هیأت های خارجی، بررسی گردید. همچنین، استراتژی های سیاست خارجی پیامبر که عبارت بود از: استراتژی دعوت، یعنی تقدم دعوت بر جنگ، قاطعیت، انعطاف، استفاده از نقاط مشترک با دیگر جوامع، گفتگو، استفاده از حمایت های قومی، بهره گیری از ابزارهای اقتصادی و در نهایت اقدام به جنگ، تشریح شد. از دیپلماسی در حین جنگ نیز غفلت نگردید و گفته شده که پیامبر، چگونه برای خنثی کردن نیروهای مخالف، از این ابزار استفاده می نموده است. استراتژی صلح پیامبر نیز به میان آورده شد تا همه جانبه نگری پیامبر، روشن تر شود. سپس، اصول سیاست خارجی اسلام به طور کلی در روابط با دولت ها توضیح داده شد که عبارت است از: توحید، ولاء، دعوت و جهاد، عدالت، ظلم ستیزی و نفی سلطه ی کافران، عزت اسلامی و سیادت دینی و پای‏بندی به پیمان های سیاسی. پس از آن، اصول سیاست خارجی با جوامع مطرح گردید که عبارت است از: عدالت، تعادل در روابط و حفظ احترام متقابل و حفظ سیادت اسلام. سپس به اصول برقراری ارتباط بین الملل از منظر قرآن پرداخته شد که عبارت است از برقراری ارتباط با گفتار پسندیده و نرم. سپس بحث تقیه و موضوعات مربوطه و جایگاه آن در روابط بین الملی موشکافی گردید. آنگاه، دیدگاه قرآن در باره ی رفتار با اهل کتاب بیان شد و پس از آن، رابطه با کافران و مشرکان از دیدگاه قرآن بیان گردید. در فصل سوم که موضوع آن، اصول قرآنی در حوزه ی اجرائیات و شئونات سیاست خارجی است، مبانی قرآنی گزینش سفیران یا دولتمردان سیاست خارجی با استفاده از آیه های قرآن بررسی و بیست و پنج ویژگی برای سفیر، از قرآن استخراج شد. همچنین، مبانی قرآنی مربوط به موارد خاص در سیاست خارجی مطرح شد که عبارت است از: نقض پیمان از سوی دولت مقابل، خیانت و یا سوء استفاده او از روابط خوب و شکستن پیمان از سوی دولت اسلامی با آشکار شدن زیان آور بودن آن. در فصل چهارم که موضوع آن، مبانی قرآن در سیاست خارجی جنگ و صلح می باشد، صلح و ویژگی های آن از دیدگاه قرآن طرح و بررسی شد. پس از آن، مبانی قرآن در جنگ مطرح و گفته شد که حتی در نبرد با کافران و مشرکان، مسلمانان حق ندارند اصول اخلاقی را نادیده بگیرند؛ ولی می توانند از ابزارهایی چون جنگ روانی که مهم ترین نمود آن، پخش شایعه در عقبه و اردوی دشمن است، برای متزلزل کردن روحیه دشمن بهره برد. کلید واژگان: مسوولیت، سیاست خارجی، پیامبر.