زبان قرآن یکی از مسائل مهمی است که درفهم، آموزش و ترویج قرآن کریم نقش بسزایی دارد؛ لذا از سده های نخستین پس از اسلام مورد توجه مسلمانان قرار گرفته است. بنابراین حدوداً از قرن دوم هجری می توان اشارات زبان شناختی را در آثار دانشمندان اسلامی جستجوکرد. این بحث در دوران معاصر متأثر از نظریات متکلمان و فیلسوفان در خصوص قرآن کریم است. از جمله نظریه های مهمی که در زمینه ی زبان قرآن مطرح شده است عبارت است از: زبان عقلاء، زبان نمادین، زبان قوم، و زبان تمثیل. به نظر می رسد که نمی توان هریک از این نظریات را به کل آیات قرآن کریم تعمیم داد، بلکه محور بیان قرآن، زبان عرف عقلاء است ولی این به معنای نادیده گرفتن دیگر شیوه های زبانی نیست بلکه درجایی برای بیان مقاصد والای خویش که از فهم و ادراک بشری بسیار بالاتر است از زبان نمادین و تمثیل استفاده نموده و در مقامی دیگر آن را در چارچوب همان زبان قومی می بینیم که پیامبر در میانشان مبعوث شده بود. از آنجایی که زبان عقلاء همان زبان ادبی عربی مشترکی است که خطیبان و شاعران از آن استفاده می کردند تک تک عناصر زبانی که که در آن دوران به کار می رفته و توسط ادیبان و دانشمندان بعدی از جمله سیوطی بازشناسی و نام گذاری گردیده است مورد توجه قرار داده ایم؛ در این راستا به آثار سیوطی مراجعه کرده و عناوینی چون اطناب و ایجاز، مساوات، استعاره، تشبیه و معرب و مشترک را در ارتباط با کلام الهی را باز شناسانده ایم. به نظر می رسد که سیوطی زبان قرآن را با بلاغت آن پیوند زده و این مسأله در بخش قابل توجهی از آثار او مطرح شده است. و در نهایت آراء سیوطی با آرا دیگران مورد مقایسه ی اجما لی قرار گرفته است که در اکثر موارد به جز چند نمونه ی اندک مانند معربات، مشترک لفظی و ترادف اختلاف نظر چشمگیری مشاهده نگردید. کلمات کلیدی: قرآن، زبان قرآن، سیوطی، اعجاز بیانی.

چکیده قرآن کریم مهمترین منبع استنباط احکام شرعی به شمار می رود که بر اساس آیات و روایات متعدد جامع هم? احکام شرعی است که بشر به آن نیاز دارد ؛ ولکن تاکنون مفسران آیات الاحکام و فقیهان تنها از بخش محدودی از آیات و احکام فقهی و شرعی این کتاب الهی استفاده کرده اند ، و این در حالی است که دائر? آیات و مباحث فقهی قرآن بسیار فراتر از آن چیزی است که تاکنون در این منابع مطرح شده است و یکی از راههای عمده ای که می توان از مباحث و احکام فقهی قرآن بیشتر استفاده کرد این است که مبانی و روشهای توسع? استنباط احکام از قرآن بررسی و منقح گردد. اهم این مبانی و روشها عبارت است از : 1ـ تشریعی بودن قرآن و گستره تشریعات آن، به این معنا که قرآن کریم کتاب تشریع است و گستر? تشریعات آن نیز فراتر از آیات و موضوعاتی است که تا کنون در منابع فقهی آمده است . 2ـ وحدت شرایع الهی در اصول و فروع ، بر اساس این مبنا، فقیهان می توانند احکام متعددی را از آیات مربوط به شرایع گذشته که در قرآن آمده استنباط نمایند. 3ـ چند معنایی آیات قرآن، بر اساس این مبنا ، از هر یک از واژه گان و جملات قرآن معانی و احکام متعددی برداشت می شود . 4ـ استقلال فرازهای تقطیع شده قرآن ، بر اساس این مبنا، فقیه می تواند از بسیاری فرازهای تقطیع شده، احکامی را بدون توجه به جملات یا آیات قبل و بعد آنها استنباط نماید. 5ـ استنباط احکام با استفاده از سنت و روایات تفسیری ، با استفاده از این روش ، فقیه می تواند ، احکامی را از قرآن استنباط نماید که بدون استفاده از روایات ، این امر امکان پذیر نیست . نتیجه ای که از مجموع این مبانی و روشها به دست می آید این است که آیات و موضوعات فقهی قرآن محدود به آیات و موضوعات فقهی مطرح شده در کتب آیات الاحکام و فقه نیست ؛ بلکه در قرآن ، آیات و موضوعات فقهی دیگری نیز آمده است که با وارد کردن این آیات و موضوعات در منابع فقهی شیعه و اهل سنت ، می توان دائر? احکام استنباط شده از قرآن کریم را توسعه داد ، از این رو محدود کردن آیات فقهی قرآن به پانصد یا هزار و یا حتی دو هزار آیه وجه صحیحی ندارد ؛ افزون بر این، فقیه می تواند با استفاده از برخی مبانی و روشهای مورد بحث، همچون چند معنایی آیات قرآن و نیز استقلال فرازهای تقطیع شده، احکام بیشتری را از این کتاب الهی استنباط نماید و از این طریق دامن? احکام قابل استنباط از قرآن را نیز توسعه دهد . کلید واژه ها : احکام ، آیات الاحکام ، استنباط ، مبانی استنباط ، روشهای استنباط ، قرآن ، منابع فقه .

چکیده: موضوع این رساله بررسی عذاب های دنیوی الهی و انسان معاصر می باشد. هدف از این تحقیق، روشن شدن عذاب های دنیوی الهی، امکان استمرار آن ها و چگونگی نزول یا عدم نزول آن ها بر انسان معاصر می باشد. این پژوهش با تکیه بر آیات قرآن، روایات معصومین(ع) و نظریات دانشمندان، به ویژه اندیشمندان مسلمان صورت گرفته و مشتمل بر پنج فصل می باشد. در فصل اول به بررسی کلیات پرداخته شده است. فصل دوم به تبیین فلسفه، حقیقت عذاب و منشاء آن اختصاص یافته است. در فصل سوم، انواع عذاب های الهی مورد بحث قرار گرفته، که به اعتبار ملاک های مختلف، نُه نوع تقسیم بندی بر مبنای آیات و روایات برای آن ها استخراج شده است. فصل چهارم در برگیرنده ی نشانه ها و ویژگی های عذاب های دنیوی می باشد. فصل پنجم دارای دوبخش است؛ یکی بررسی امکان عذاب و دیگری در باب عذاب انسان معاصر، اشکال و مصادیق آن می باشد. حاصل و نتیجه این پژوهش آن است که عذاب دنیوی اصالت نداشته، امری عدمی است که فقط وقتی انسان قابلیت دریافت رحمت الهی را نداشته باشد، مشمول آن می شود. عذاب ها انواع مختلفی دارند، از جمله عذاب های مادی و جسمی و عذاب های معنوی و روحی و مراتب متعددی دارند که دامنه ی آن ها از عذاب جهنم گرفته تا نوع زندگی آن ها در دنیا، گسترده است. برای تشخیص عذاب از غیر آن می توان به نشانه های بیان شده در آیات و روایات مراجعه کرد. نهایت اینکه، عذاب های الهی تا به امروز استمرار داشته، در مورد انسان معاصر بیش از آن که استیصالی باشند، از نوع عذاب های نرم روحی و روانی هستند. این ادعا مستند به دلایل متعددی از قبیل « اقتضاء نوع زندگی انسان معاصر» می‎باشد. کلید واژه: عذاب دنیوی، انسان معاصر، آیات و روایات، نشانه، استیصالی.

سوره منافقون در تراث شیعی واهل سنت با روایات تفسیری نسبتا زیادی همراه است که مجموع روایات تفسیری شیعه فقط از کتاب البرهان تالیف سید هاشم بحرانی(رحمه الله)21روایتاست ومجموع روایات اهل سنت نیز ،فقط از کتاب الدر المنثور فی تفسیر الماثور تالیف جلال الدین سیوطی،43 روایت است. در بررسی تطبیقی این روایات، مقدار مشترک آن بسیار اندک بوده است به طوری که می توان گفت که فقط یک روایت آن و آن هم، فقط قسمت هایی از آن با یکدیگر مشابه اند. موارد خاصی که از طرق اهل سنت در کتاب تفسیر شیعی مذکور آمده است به یک مورد می رسد که اگر«ابن عباس» را هم جز طرق اهل سنت به حساب بیاوریم ، به دو مورد می رسد. و در طرف مقابل هم، هیچ طریقی از طرق شیعی در کتاب تفسیر اهل سنت ـ که قبلاً به آن اشاره شد ـ نیامده است. مضمون روایات متفاوت دو دیدگاه در زمینه های ولایت امام علی(علیه السلام)، نوع پرداختن به موضوع نفاق، توطئه چینی بر ضد پیامبر معظم اسلام(صلی الله علیه و آله)، هدایت و اضلال، عزت، بحث های کلامی از قبیل: قضا و قدر، اختیار و... می باشد.