نام پژوهشگر: حسن بولخاری قهی

مبانی تصویری در آثار شیخ اشراق
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه الزهراء - دانشکده هنر 1388
  ملیحه جعفری   حسن بولخاری قهی

چکیده متون وآثار بزرگان ایران حاوی نمادها و رمز و رازهایی است که غالبا برای نسل جوان باید رمز گشایی شود تا آثار تربیتی که مد نظر آن بزرگان بوده است به منصه ظهور برسد. شهاب الدین سهروردی ملقب به شیخ اشراق ستاره ای پر فروغ در آسمان حکیمان و فلاسفه ی ایران زمین است. پرسش این است که آیا می توان آثار حکمی و پر رمز شیخ اشراق را به گونه ی هنری و تصویری رمز گشایی نمود تا در قالب هنر ایرانی نسبت میان حکمت و هنر شفاف تر شود. این رساله، با این ایده که آثار شیخ اشراق رویکردی تصویری و نمایدین دارند، و می توان از این آثار تمثیلی و اشراقی، مبانی تصویری استخراج نمود، تنظیم گردیده است. در فصل اول به زندگی نامه و معرفی آثار و سرچشمه های حکمت اشراق و همچنین، آراء و فلسفه شیخ اشراق در باب مراتب عالم شامل عالم انوار مجرده و عالم مثال و عالم اجسام و نفوس، می پردازد. در فصل دوم به رمز و مبانی آن و چگونگی پیدایش زبان رمزی اشاره می کند و یک سری داستان های رمزی از شیخ اشراق و دیگران مطرح می شود. سپس تعدادی نمادهای تصویری که در این داستان های رمزی و در آثار نگارگری ایران آمده است، معرفی می شود. در بخش سوم: ابتدا رویکرد تصویری در آثار شیخ اشراق بررسی شده، سپس قسمت هایی از داستان های شیخ اشراق آورده شده و بحث می شود که چگونه می توان فرم تصویری از آن استخراج کرد. سپس به مبانی هنر اسلامی، و بالاخص هنر نگارگری به عنوان یک شاخه مهم از هنر سنتی، پرداخته شده و نسبت نور و رنگ در نگارگری ایرانی و ادبیات عرفانی مورد مطالعه و بررسی قرار می گیرد. در بخش چهارم، تصاویری برگرفته از آراء سهروردی ارائه می گردد.