نام پژوهشگر: حمید رضا میر حاجی

التطور الدلالی فی المفردات القرآنیه ( دراسه تطبیقیه فی سوره البقره المبارکه )
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه علامه طباطبایی - دانشکده ادبیات و زبانهای خارجی 1389
  سمیرا قنبری   حمید رضا میر حاجی

با نزول قرآن کریم ، توجه خاصی به زبان عربی معطوف گشت . سبک بیان و واژه گزینی قرآن آن چنان شگفت بود که عرب های فصیح در برابر آن متحیرگشتند. این حیرت ، بسیاری را وا داشت تا هر چه بیشتر پیرامون آن کنجکاوی کنند . لذا قرآن کریم اولین و مهمترین عامل رویکرد ادیبان و زبانشناسان عرب و غیر عرب به زبان عربی بوده است. در این تحقیق با عنوان « التطور الدلالی فی المفردات القرآنیه ( دراسه تطبیقیه فی سوره البقره المبارکه ) » سعی شده است پس از ارائه مباحث نظری در باب دلالت ، علم دلالت ، مباحث مربوط به لفظ و معنی و مهمتر از همه بحث اصلی یعنی تحول زبانی ، برخی از واژگان سوره بقره از حیث تحول معنایی و سیر آن در دو عصر جاهلی تا پایان نزول قرآن کریم بررسی شود . به سهولت دیده می شود که بسیاری از واژگان به کار رفته در قرآن کریم یک زمینه پیش از قرآنی داشته است . به عبارت دیگر، تعدادی از واژگانی که در قرآن به مقام واژگان کلیدی ارتقاء پیدا کرده اند در دوران جاهلیت واژگانی معمولی بوده اند . از مهمترین منابع مورد استفاده در این تحقیق می توان به قرآن کریم ، کتابهای زبان شناسی عربی ، لغت نامه های عربی ، کتب تفسیری اشاره کرد . از نتایجی که از این پژوهش به دست آمد می توان به این نکته اشاره کرد ؛ تحول زبان ذاتاً با کندی و به تدریج صورت می گیرد اما معجزه زبانی قرآن تحولات معنایی وسیعی در مدت کوتاهی در واژگان ایجاد کرد ؛ چرا که بیشتر واژگان قرآن همان واژگانی است که در عصر جاهلیت یعنی پیش از نزول قرآن کریم کاربرد داشته ، اما قرآن کریم لباس جدیدی بر آنها پوشانده و در دلالت های جدیدی به کار برده که متناسب با مفاهیم قرآنی می باشد . این تحقیق می تواند زمینه تألیف معجم تحول معنایی مفردات قرآن را فراهم کند .

دلاله المفردات القرانیه علی معانیها بین النظربه و التطبیق الجزئ الثلاثون الحزب الاول والثانی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه علامه طباطبایی - دانشکده ادبیات و زبانهای خارجی 1389
  فاطمه حدادی   حمید رضا میر حاجی

دلالت کلمات قران بر معانی به نحوی می باشد که بیانگر یکی از معجزات بیانی قران می باشد رساله حاضر در صدد اثبات این معجزه می باشد.

دراسه فی جذور آراء نحاه البصره علی ضوء المدارس اللغویه(الشکلیه-الوظیفیه)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه علامه طباطبایی - دانشکده ادبیات و زبانهای خارجی 1389
  راضیه سادات سادات الحسینی   حمید رضا میر حاجی

زبانشناسان مکتب بصره در قرون اولیه اسلامی اصول وروشهایی توصیف گونه برای قاعده مند کردن زبان عربی به کار بردند و با استفاده از دو اصل سماع و قیاس طبیعی ، گامهای اولیه را در این راه برداشتند.ولی آنها کم کم دایره مطالعاتیشان را گسترش دادند و علاوه بر عنایت به توصیف حقایق زبان عربی به تفسیر آنها نیز پرداختند و بدین ترتیب روششان تا حد زیادی با روش زبانشناسان زایشی گشتاری مشابه شد. ولی آنها باز هم در این مرحله متوقف نشدند وبا عنایت به بافت خارج زبانی ، عنصر نقش ومعنا را نیز در مطالعاتشان مورد بررسی قرار دادند. از این رو میتوان گفت زبان شناسان بصره خصوصاّ زبانشناسانی چون خلیل وسیبویه در مطالعات زبانیشان هم به نقش توجه داشتند هم به صورت.