this study is an outlook of iranians religious practices and customs in eras such as nasser one. it attempts to answer the main question, "religious practices and ceremonies in the society during naseri ruling" and other subsidiary questions with scientific and historical theories. iran was a traditional and religious community . people abided by their religious practices and duties within religious fundamental framework; however, religious ideas of this king is ambiguous regarding historical point of view. some have regarded his religious practices as a pretense to religion and some have mentioned that he didnt believe in minor religious practices. some superstitions which are present among all nations, also existed among religious beliefs of that time people. they included spell and magic or hitting ones head with draggers. the first two ones had social origin and the last one had belief one. iranians werent apathetic in the case of losing their best ones and they carried out commemoration customs for their dead ones, based on social and religious norms such as enshrouding and burial, praying for the dead and other religious practices. because of religious beliefs and extreme interest to sinless imams, iranian had a pilgrimage tradition which was followed by chavosh singing custom. they did everything to best hold religious occasions such as eid e ghadir (the appointment of imam ali as the first imam by holy prophet), eid e ghorban (feast of sacrifices), eid e fitr (feast of fastbreaking), and birthday celebrations of imams including imam alis birthday (pbuh) and celebration of imam mahdis birthday (pbuh) in the mid of shaban. in the month of moharam, they decorated mosques, hoseyniyas (places where the martyrdom of imam hossein is mourned for ) and takayas (theaters for passion-plays) with black cloth. to honor the event of karbala and martyrdom of imam hossein (pbuh) and his loyal companions, they held religious ceremonies such as commemoration of martyrs of karbala, mourning by heating chest, holding mourning groups, lamentation and passion-play. they held the devotional ceremony of taziye (passion-play) in the months of moharam amd safar, particularly in state takieh. this was a common religious custom in alebvyh era and developed to its highest growth and fame in this time, so the golden age of taziye is attributed to this time. however, king naseraldins fondness of taziye was also a kind of religious legitimacy to keep the inherited ghajar throne. nevertheless, taziye developed dramatically in its texts, poems music, quantity and quality aspects. women participation in commemorations, particularly their social presence in taziye, was indescribable and proved their most active social presence role.keywords: religious practices, state takieh (the theater for passion-plays), taziye (passion-play), , pilgrimage, eid e fitr (feast of fast breaking), superstitions.

با وقوع انقلاب مشروطه و پدید آمدن فضای نسبتاً باز سیاسی، نخستین اتحادیه های کارگری شکل گرفتند. سپس به همراه افول دوره ی انقلابی، این اتحادیه های رو به ضعف نهادند. پس از پیروزی انقلاب اکتبر 1917 و پایان گرفتن جنگ اول جهانی، جان تازه ای در کالبد اتحادیه های کارگری دمیده شد. این بار، دامنه فعالیت اتحادیه ای گسترده شد و تا تغیر سلطنت از قاجار به پهلوی، در مراکز کارگری تداوم یافت. هر چند در این دوره اتحادیه های کارگری زیر فشار نیروهای حکومتی قرار داشتند و حکومت رضا شاه ادامه فعالیت آزاد و قانونی آن ها را مختل ساخت، اما اتحادیه های کارگری از ضعف درونی نیز رنج می بردند. این پایان نامه در پی آن است که نشان دهد چگونه ضعف ساختارهای صنعتی به تضعیف اتحادیه های کارگری انجامید، و سیاسی شدن اتحادیه ها آن ها را از تعقیب فعالیت های صنفی باز داشت. بنابراین اقبال کارگران از اتحادیه ها کاستی گرفت و زمینه درونی فروپاشی این سازمان های برخاسته از جامعه جدید صنعتی فراهم گشت.

چکیده: طائف در کنار دو شهر مکه و مدینه از شهرهای مهم شبه جزیره عربستان و منطقه حجاز در عصر جاهلی است. این شهر به خاطر شرایط مساعد جوی و خاک حاصلخیز از قدیم مرکز اسکان شماری از قبایل بوده که آخرین این قبایل قبیله ثقیف بود. قبیله ثقیف یکی از مهم ترین قبایل در عصر جاهلی و صدر اسلام در سال هشتم هجری مجبور به پذیرش اسلام شد. پس از مسلمان شدن شهر طائف اهالی این شهر خصوصاً در جریانات سیاسی حکومت اسلامی نقش فعالی را بر عهده گرفتند. حال این پژوهش در پی آن است تا از سویی تحولات شهر طائف از عصر جاهلی تا پایان امویان به لحاظ دینی، سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی را بررسی نماید. و از سوی دیگر نقش نخبگان ثقیف مانند زیاد بن ابیه، مغیره بن شعبه، عبیدالله بن زیاد و حجاج بن یوسف ثقفی و... در جریان های سیاسی تاریخ صدر اسلام و دوره امویان مورد بحث قرار دهد. بررسی داده های تاریخی بر اساس روش توصیفی –تحلیلی نشان می دهد: که عمده مردم طائف به کار کشاورزی می پرداختند وجود بتکده لات در طائف و هم چنین نزدیکی طائف به مکه زمینه های مناسبی را برای هم پیمانی دو قبیله ثقیف و قریش ایجاد کرده بود. و قبیله ثقیف در مواجهه با پیامبر و اسلام تابع قریش بودند و بعد از مسلمان شدن نیز، طائف دوره آرامی را به دور از مراکز درگیرها سپری کرد. و با روی کار آمدن دولت امویان به خاطر هم پیمانی ثقیف با قریش در عصر جاهلی و هم به دلیل نخبگی مردم ثقیف این نخبگان ثقیف بودند که در اداره جامعه اسلامی و استحکام پایه های قدرت امویان و اداره سرزمین های بصره و کوفه و عراق به کمک بنی امیه آمدند. و نقش بسیار برجسته ای را در دولت امویان بازی کردند.

جنبش اخوان المسلمین مصر و فدائیان اسلام ایران را اصولاً بایستی زائیده اوضاع سیاسی و اجتماعی تاریخ معاصر دو ملت خود در پی رواج سکولاریسم و بی دینی در میان روشنفکران به طور عام و برای اصلاح اوضاع دینی جامعه دانست. اهداف بنیانگذاران این دو جنبش از یک سو بر ایجاد تحول در اعتقادات اسلامی مسلمانان از حالتی ایستا و بی تحرک به سمت پویایی و حاکمیت تعالیم شریعت بر زندگی اجتماعی و سیاسی و از سوی دیگر بر یگانگی مسلمانان در برابر استعمارگران غرب که کشورهای اسلامی را مورد تجاوز قرار داده بودند ، دور می زد. با این وجود در حالیکه هدف کلی این گروهها ایجاد یک جامعه اسلامی دارای قوانین متکی بر شرع و تحت رهبری یک حرکت اسلام گرا است در مورد محتوی و ساختار حکومت اسلامی و نیز شیوه های دست یابی به این هدف ، میان آنها اتفاق نظر وجود نداشته است. سوال اصلی تحقیق : با توجه به بررسی کلی دو جنبش اسلام گرای اخوان المسلمین مصر و فدائیان اسلام ایران ، این دو نهضت با یکدیگر چه نقاط اشتراک و افتراقی دارند؟ فرضیه اصلی تحقیق : توجه به آراء ، اندیشه ها ، فعالیت ها و نگرش دو جریان اسلامی فدائیان اسلام و اخوان المسلمین در دو کشور ایران و مصر نشان دهنده ی این نکته اساسی است که رهبران این دو جریان به درستی مشکله ی جوامع خویش به طور خاص و سراسر جهان اسلام به طور عام را عقب ماندگی فرهنگی - علمی از یک سو و استعمار خارجی از سوی دیگر تشخیص داده و عامل اصلی تشدید این وضعیت را نیز حکومت عناصر خود باخته و دست نشانده می دانستند. بر این اساس توجه به این نکته مدنظر آنان بوده که آن شرایط رقت بار به زعم آنان نه نتیجه ی اسلامی بودن که دقیقاً نتیجه ی دوری از تعالیم ناب و رهایی بخش اسلام اصیل بوده است.

چکیده: در دوره رضاشاه بر اثر اقدامات اقتصادی – اجتماعی و سیاسی دولت ، کشور دچار تغییرات عمده ای شد . برقراری امنیت و ایجاد نظم نوین اداری ، توسعه زیرساخت های صنعتی از جمله حمل و نقل و جاده سازی ، راه آهن،ساخت کارخانه های صنعتی و حمایت از صنعت داخلی و ایجاد انحصارات دولتی باعث شد که روند صنعتی شدن کشور در فاصله سال های 1320- 1304 اوج بگیرد . این اقدامات باعث رشد کمی و کیفی طبقه ی کارگر ایران در این دوره و تبدیل شدن آن به کارگر صنعتی و آگاه شد ، این آگاهی در صنایع بزرگ نظیر صنعت نفت ، راه آهن ، بافندگی و سایر صنایع کارخانه ای بالا بود. ضعیف بودن بخش خصوصی به دلایل مختلف در این دوره باعث شد دولت خود در بخش های صنعتی سرمایه گذاری کند . اقدامات رضاشاه برای پیش برد صنعت تاثیرات متفاوتی بر وضعیت قشرهای مختلف جامعه برجای گذاشت از جمله کارگرانی که در بخش زیرساخت ها و کارگاه ها و کارخانه های تازه تاسیس فعالیت داشتند . سیاست های اقتصادی – اجتماعی دولت بر جایگاه اجتماعی و اوضاع معیشتی این طبقه تاثیرگذار بود ، به دلیل نوپا بودن صنعت در کشور و توجه بیش از حد به عوامل زیربنایی در پیش برد روند صنعتی شدن و نادیده گرفتن شرایط کار کارگران و وضع مالیات بر کالاهای معیشتی توده ، کارگران نیز مانند اقشار پایین جامعه در وضعییت نابه سامان به سر می بردند. همچنین ماهیت آمرانه و دیکتاتوری اقدامات اقتصادی و قرار داشتن نیروهای اجتماعی در تحت فشار دولت متمرکز و قوی باعث سرکوب شدید جنبش های کارگری و اتحادیه ها شد و کارگران از نظر اقتصادی – اجتماعی و سیاسی در وضعیت مناسبی نبودند. کلید واژه ها : رضاشاه ، اقتصاد ، کارگران ، معیشت ، جنبش ها

در جریان جنبش مشروطه مجلس به عنوان یکی از مهم¬ترین خواسته¬های مشروطه¬خواهان با فرمان مظفرالدین شاه قاجار در سال 1324ه.ق تأسیس شد. با تشکیل مجلس و اجرای اصل تفکیک قوا کشور ایران از لحاظ ساختار سیاسی در زمره ی کشورهای دارای نظام مشروطه و صاحب پارلمان قرار گرفت. مجلس به عنوان نهادی مردمی، ساختار حکومت را در ایران تغییر داد و به عنوان یکی از مهم-ترین ارکان قدرت در آن دوره مبدل شد. در واقع مجلس و اکثر نمایندگان آن در صدد بودند تا از یک ¬سو قدرت شاه قاجار و طبقات ذی ¬نفوذ و ممتاز جامعه را محدود کنند و از سویی ¬دیگر در رابطه با کشورهای خارجی اصل برابری مراعات و از این راه زمینه¬های رشد و پیشرفت همه جانبه در جامعه فراهم شود. مجلس برای رسیدن به این اهداف، راه بسیار دشواری در پیش داشت. مهم¬ترین دشمن مشروطه و مشروطه خواهان، شاه بود که با کارشکنی های خود مشکلات زیادی را برای مجلس ایجاد کرد. در حالی¬که در ابتدا و در مواردی مجلس توانست بر استبداد شاه قاجار لگام بزند، اما سرانجام این شاه قاجار بود که با کمک نیروهای خارجی و به توپ بستن مجلس بر مشروطه خواهان فائق آمد. علت ناکامی مجلس اول در مواجه با خودکامگی شاه ریشه در جناح¬¬ بندیهای بسیار سست و شکننده¬ موجود در مجلس داشت. ¬هم¬چنین در حالی¬که مجلس در مقابله با طبقه ی خواص جامعه از جمله: درباریان، روسای عشایر، زمین داران بزرگ و حاکمان ایالات با استفاده از پشتیبانی مردم ولایات شروع به مبارزه کرد، اما چون نتوانست در ساختار قدرت این طبقات تغییری ایجاد کند، این طبقات هم¬چنان ذی نفوذ و قدرتمند در جامعه باقی ماندند. در رابطه با کشورهای خارجی نیز در حالی¬که مجلس با ممانعت از دادن هرگونه امتیاز به کشورهای خارجی هم ¬زمان نیز در تلاش بود تا امتیازات داده شده در گذشته را لغو کند، اما ترس از قدرت کشورهای خارجی سبب شد تا نه تنها سیاست تهاجمی بر علیه آنها اتخاذ ننماید، بلکه در مواقعی نیز سیاست منفعلانه در پیش بگیرد.

حمله متفقین به ایران در شهریور 1320 منجر به سقوط رضاشاه و عفو عمومی زندانیان سیاسی و آغازگر فعالیت آزاد سیاسی و حزبی در ایران شد. بخشی از گروه 53نفر، همراه با چند تن از کمونیست های قدیمی و چهره های ملی، حزبی ضد فاشیستی به نام حزب توده ایران را در هفتم مهر 1320 تأسیس کردند. حزب خیلی سریع رشد کرد و در سال دوم تأسیس خود، نمایندگانی را به مجلس چهاردهم فرستاد. اما با تأیید درخواست امتیاز نفت شمال توسط دولت شوروی در آبان 1323 حزب توده، رو در روی عناصر ملی گرا قرار گرفت و رابطه پر فراز و نشیبی را با مجلس آغاز کرد. دولت شوروی نیز که دستش از خوان پر نعمتی کوتاه شده بود، در پی ایجاد ناامنی و تجزیه بخشی از خاک ایران برآمد. با تشکیل فرقه دموکرات آذربایجان و جمهوری کردستان در مهاباد، حزب به اوج قدرت خود رسید. ولی با دیپلماسی زیرکانه قوام و حمایت گسترده مردمی برای نجات آذربایجان، توسعه طلبی دولت شوروی به شکست انجامید. به دنبال این شکست حزب توده نیز از تب و تاب افتاد. بر اثر ناکامیهایی که حزب بدان دچار شده بود، نارضایتی ها و اختلافات آرام آرام در درون حزب رشد کرد که خواهان اصلاحات اساسی در حزب شدند. دسته بندیها و جناح بندیهای درون حزبی را کنگره اول نیز نتوانست متوقف کند. حزب توده با بحران روبرو شد و گروه ناراضی تنها چاره نجات خود از این بحران را انشعاب از حزب دانست و آن را در 26 دی 1326 عملی کردند. هنوز موج طوفان انشعاب فروکش نکرده بود که بحرانی دیگر در 15 بهمن 1327 به دنبال ترور نافرجام شاه که به حزب توده نسبت داده شده بود دامن حزب را گرفت و حزب به مشارکت در آن متهم شد و فعالیتش غیرقانونی اعلام گردید. سرانجام با فرار گروهی از رهبران حزب و دستگیری چند تن دیگر، فعالیت های آزاد حزب توده به پایان رسید.

در سال 219 هجری قمری با سقوط حکومت اویغور، قبایل قرلق با متحد کردن دیگر قبایل ترک، حکومت قراخانی را تشکیل دادند. قراخانیان که در مسیر قدرت گیری به سمت غرب حرکت می کردند، اکنون نیز که خود را در رأس قبایلی جنگ جو می دیدند، متوجه ایران شدند و در ماوراءالنهر و خراسان طمع کردند. آنان با منقرض نمودن سامانیان بر ماوراءالنهر دست یافتند؛ اما در برخورد با غزنویان ، سلجوقیان و خوارزمشاهیان موفقیتی نداشتند. با حملات ناکام قراخانیان به ایران، حکومت های مستقر در ایران، بهانه لازم برای دخالت در امور ماوراءالنهر و ترکستان را پیدا کردند و علاوه بر لشکر کشی مستقیم ، با شوراندن بخش های فرعی و پراکنده حکومت قراخانی علیه یکدیگر به اهداف توسعه طلبانه خود دست یافتند؛ اما باید گفت حضور قراخانیان در مرزهای شمالی، همواره عامل نگرانی ایران بود. قراخانیان با همزمان کردن حملات خود با اوضاع ناآرام داخلی ایران، برای تداوم قدرت حکومت های مستقر در ایران خطرناک می نمودند؛ به ویژه که قراخانیان با تحریک قبایل ترک و هدایت آنان به سمت ایران و در مواردی با حمایت از عاصیان و ناراضیان داخلی ایران، سبب ایجاد شورش و نا امنی و در نهایت توجه حکومت های ایرانی به سمت ماوراءالنهر و ترکستان گردیدند و آن ها را از توجه به شرق و غرب قلمرو خویش بازداشتند. به این ترتیب قراخانیان توانستند بقای خود را برای 400 سال تضمین کنند. فقط اختلاف های داخلی بود که قراخانیان را از پای انداخت، نه تهاجمات خارجی. قدرت قراخانیان از دو منبع قبیله و نسب و نژاد با تکیه بر نظریه الهی سلطنت شکل می گرفت. قراخانیان علیرغم بهره گیری از دیوان سالاران ایرانی، هرگز الگوی حکومت متمرکز ایرانی را نپذیرفتند و سنت های ترکی و قبیله ای خود را حفظ کردند. به ویژه که آن ها با پایگاه قدرتمند علما و نظامیان (ایلات متحد) روبرو بودند و قدرت آنان را تأیید می کردند و حکومت را به اقطاع آنان و شاهزادگان سلطنتی می سپردند که همین امر زمینه درگیری -های داخلی را فراهم می آورد. با وجود همه مقاومت ها، قراخانیان در مجاورت مرزهای اسلامی ، علاوه بر قبول دین اسلام، از فرهنگ اسلامی و ایرانی نیز تأثیر پذیرفتند. قراخانیان با قبول اسلام و گذر به زندگی شهری، نیاز های جدیدی را در خود احساس کردند و در صدد پاسخ به این نیاز ها برآمدند. آنان برای پاسخ گفتن به نیازهای خود ، اسلام را به عنوان ایدئولوژی پویایی در خدمت گرفتند و به گسترش آن در قالب دین حکومتی و پی گیری سیاست های غزا و جهاد و حمایت از جریان های تصوف اهتمام ورزیدند تا بیابان گردان ترک را با اسلام آشنا سازند؛ زیرا با گرویدن بیابان گردان به اسلام، خطر آنان دفع می شد و با استخدام آنان در قالب نیروهایی جدید، علیه قدرت های مخالف به کار گرفته می شدند. به این ترتیب با زوال سامانیان، سد دفاعی در برابر ترکان از بین رفت و با گسترش اسلام، آنان در قالب عقد اخوت اسلامی وارد سرزمین های اسلامی شدند. قراخانیان در پی همین سیاست های خود در راه گسترش اسلام و تحت تأثیر فرهنگ ایران و اسلام با حفظ سنت ها و مفاهیم اصیل ترکان، به حمایت از کتابت روی آوردند و ادبیات ترکی میانه را با هدف تبلیغ در بین بیابانگردان پایه ریزی کردند و ترکان را به زبان ساده خودشان مورد خطاب قرار دادند ؛ از این رو اولین آثار ترکی با رسم الخط عربی در زمان حکومت این سلاله شکل گرفت. در زمینه دیوان سالاری نیز آنان با تلفیق سنت های دشت و سنت های ایرانی – اسلامی سبکی میانه را ارائه دادند.

شکست ایرانیان به رهبری عباس میرزا نایب السلطنه علتی جز عقب ماندگی تسلیحاتی_نظامی و کاستی های لجستیکی نداشت. درک این مسئله باعث آغاز نوسازی نظامی بزرگی به رهبری شاهزاده عباس میرزا شد که هدفش ارتقا قدرت نظامی ایران برای مقابله بهتر با روس ها بود. اما به دلیل فقدان برنامه ریزی مشخص و آنی بودن اهداف و عدم آمادگی زیر ساخت های نظامی کشور، در مجموع با شکست مواجه شد. ایران بالا فاصله پس از جنگ با روس ها و با وجود به تحلیل رفتن بخش بزرگی از توان رزمی اش، ناچار به مقابله با عثمانی گردید. در این جنگ ها، ایرانیان به دلیل برتری تسلیحاتی و قدرت موثر آتش توپخانه خود سپاهیان ایلیاتی عثمانی را به آسانی در هم کوبیدند. همین امر بار دیگر اهمیت اصلاحات نظامی عباس میرزا را برای دفاع از کشور به خوبی نشان داد. به دلیل اشتغال دولت مرکزی و سپاه ایران به جنگ با روس ها و عثمانیان در شمال غرب و غرب کشور، نیرو های گریز از مرکز در خراسان بزرگ و شرق فعال شدند و عباس میرزا که کارآمد ترین و پیشرفته ترین قوای نظامی کشور را در اختیار داشت از جانب فتحعلی شاه برای سرکوب این آشوب گران مامور شد. اما در پایان، عباس میرزا که پس از سال ها نبرد در چهار گوشه کشور با دشمنان خارجی و معارضین داخلی به دلیل بیماری و ضعف قوای جسمانی در سال 1248 ه. ق. در مشهد دار فانی را وداع گفت و موفق به اتمام اصلاحات مورد نظر خود نشد.

در روز 22 مرداد 1332 شاه طبق فرمانی مصدق را برکنار و زاهدی را به جای او به نخست وزیری انتخاب می کند. اما این فرمان به دلیل جعلی بودن مورد قبول مصدق واقع نمی شود. به این ترتیب که در ساعت یک بعد از نیمه شب روز 25 مرداد 1332 سرهنگ نعمت الله نصیری فرمانده گارد شاهنشاهی به همراه گروهی مسلح که حامل این فرمان بود دستگیر می شود. از آنجا که این افراد پیش از این، اقدام به دستگیری برخی از نزدیک ترین همکاران دکترمصدق کرده بودند به عنوان کودتاچی معرفی شده و شکست کودتای 25 مرداد صبح همان روز به طور رسمی از رادیو اعلام می شود و شاه به همراه همسرش از اقامتگاهش در کلاردشت به خارج از کشور می گریزد. مردم به خیابان ها می ریزند و مجسمه های رضاشاه ومحمدرضاشاه را پایین کشیده و می شکنند. اما سه روز بعد یعنی در روز چهارشنبه 28 مرداد 1332 جمعی از مزدوران دربار و سازمان-های جاسوسی، گروههایی از اوباش را اجیر می کنند و با همکاری واحدهایی از ارتش، دولت مصدق را در عرض چندساعت سرنگون می کنند. مصدق نیز دستگیر و پس از بازجویی مورد محاکمه قرار می گیرد. در جلسات بازجویی و دادگاه بدوی نظامی بحث بر سر وقایع روزهای 25 تا 28 مرداد 1332، عکس-العمل دکتر مصدق در قبال آن وقایع، به اجرا درنیامدن فرمان عزل از طرف دکتر مصدق و عدم صلاحیت دادگاه نظامی برای محاکمه نخست وزیر می باشد. هم چنین از سوی دکتر مصدق، دیوان عالی کشور به عنوان تنها مرجع صالح برای محاکمه ی نخست وزیر معرفی می شود. دکتر مصدق در طول جلسات دادگاه بدوی و تجدیدنظر نظامی با سخنانی خارج از موضوع (ازنظر دادگاه) و با بی پروایی در دفاع از خود و نهضت، روسای دادگاه و به خصوص دادستان ارتش را کلافه و سخت خشمگین می کند. اما به هر حال دادگاه بدوی نظامی حکم به محکومیت وی به سه سال حبس مجرد به اتهام تحریض مردم به مسلح شدن بر ضد قدرت سلطنت و برهم زدن ترتیب وراثت تاج و تخت می دهد. با وجود این که دکتر مصدق تقاضای فرجام می کند اما دادگاه تجدیدنظر نظامی مانع از ارسال پرونده به دیوان کشور شده و آن دادگاه نیز بعد از 26 جلسه محاکمه، حکم دادگاه بدوی را تأیید می کند. البته دکتر مصدق دست بردار نبود و با کمک وکلای غیرنظامی خویش و با نامه نگاری به رییس دیوان کشور پی گیر مسئله ی فرجام خواهی خود می شود. اما با وجود این تلاش ها و پس از مدت ها انتظار برای حضور در دادگاه دیوان کشور، آن دیوان بدون احضار وی و وکلایش به دادگاه، حکم غیابی خود مبنی بر ابرام و تأیید رأی دادگاه تجدیدنظر را از طریق جراید اعلام می کند.

تجارت از ارکان مهم اقتصاد است. پژوهش درباره ی فعالیت های اقتصادی مسلمانان، به خصوص تجارت در قرون اولیه ی اسلام دارای اهمیت بالایی می باشد. تجارت مکه مقارن ظهور اسلام از رشد و رونق بالایی برخوردار بود. در صدر اسلام و بعد از فتح مکه، انحصار تجارت که در اختیار قریشیان بود، به مسلمانان تعلق گرفت. در دوره ی خلفای راشدین و امویان به علت این که مسلمانان مشغول گسترش قلمرو اسلامی و کسب غنایم بودند، به بازرگان و بازرگانی توجهی نگردید. اما از اوایل قرن دوم هجری، تجارت در توسعه اقتصادی جامعه ی اسلامی نقش مهمی پیدا کرد و به تدریج در سرزمین های اسلامی رونق یافت. به طوری که از اواسط قرن دوم هجری تجارت جنبه ی جهانی یافت. عواملی چون گسترش قلمرو اسلامی، موقعیت جغرافیایی، راه های بازرگانی، روابط با سایر سرزمین ها، استفاده از پول و گسترش زبان عربی در رونق و شکوفایی بازرگانی موثر بودند. واژه های کلیدی : راه، تجارت، بازرگان، بازار، اصناف، پول.

در این نوشتار تحت عنوان: آشوب ها، نا آرامی ها و اقدامات ضد دولتی ایران عهد ناصری (1313_1264) به بررسی تحولات عصر ناصری با توجه به چالش های سیاسی مذهبی رخ داده در طی سلطنت پنچاه ساله وی پرداخته می شود. اینکه چگونه این سلطنت دوام یافت و در عین حال با بسیاری از نا آرامی ها دست و پنجه نرم می کرداز جمله مسائلی است که ذهن پژوهشگران را به خود اختصاص داده است. در این پژوهش ابتدا به معرفی تحولات عصر ناصری در دوران هریک از وزرای وی پرداخته شده و سپس تحولات فرهنگی و اجتماعی این دوره مورد واکاوی قرار گرفته است. سپس به بیان شورش ها و قیام های مذهبی در دوره ناصری پرداخته شده است و در نهایت شورش های سیاسی عصر وی چون فتنه سالار و جدایی افغانستان مورد پژوهش قرار گرفته است.