چکیده موبد نام عمومی پیشوایان زرتشتی است. این واژه که پیش از ظهور زرتشت نیز رایج بوده، در فارسی باستان به صورت مگو(mogu) و در اوستا مغو(moghu) آمده و به مرور زمان تبدیل به موبد شده است. در ایران باستان موبدان همواره یکی از مراتب برجسته ی جامعه به شمار آمده و در بطن اجتماع نفوذی فوق العاده داشتند. این امر به خوبی در مشهورترین حماسه ی ملی ایران نمود یافته است و به حدی اهمیت دارد که با بررسی نقش و جایگاه موبدان در شاهنامه، چگونگی ارتباط دین و حکومت در ایران باستان مشخص می شود. با توجه به این پژوهش، موبدان در شاهنامه از همان ابتدا، به عنوان یک مرجع معتبر در همه ی عرصه های اجتماع حضور دارند. اما نقش آفرینی آن ها در بخش تاریخی پررنگ تر است؛ چرا که حیات واقعی موبدان با ظهور زرتشت آغاز می شود و آن ها با پذیرش آیین جدید قدرت بیشتری می یابند. این نفوذ در دربار ساسانیان به اوج می رسد. خویشکاری موبدان در شاهنامه، منحصر به اجرای مناسک دینی و روایت داستان ها نیست. این طبقه هم در اداره ی کشور اختیارات گسترده ای دارند، هم از نظر علمی سرآمد زمان خویش هستند و هم تعلیم و تربیت به عهده ی آن هاست. برخی از کارکردهای موبدان همچون نظارت بر امور اقتصادی و پرچم داری در جنگ ها از دید محققان پنهان مانده بود که با بررسی ابیات شاهنامه اطلاعات خوبی در این زمینه به دست آمد. شایان یادآوری است موبد در شاهنامه اطلاق عام است و همیشه به معنای عالم دینی نیست. واژه ی موبد در شاهنامه توسع معنایی یافته و گاهی به معنای دانا و خردمند به کار رفته است. نگارنده در این پایان نامه می کوشد نقش و جایگاه موبدان را در شاهنامه، ذیل دو مبحث صفات و ویژگی ها و کنش ها و خویشکاری ها بررسی نماید. واژه های کلیدی: موبد، صفات، کنش ها، دین، حکومت، ایران باستان، شاهنامه ی فردوسی.

شعر نصرت رحمانی آینه ی اجتماعی است که شاعر در آن زیست می کند. وی در اشعارش به روایت رویدادهای اجتماعی می پردازد و علیه ناهنجاری های جامعه قیام می کند. نگارنده در این رساله کوشیده است به تحلیل جامعه شناختی اشعار قبل از انقلاب نصرت رحمانی بر اساس نظریه ی بازتاب و آرای هانری زالامانسکی بپردازد. بر اساس این نظریه، آن چه در نقد آثار ادبی اهمیت دارد، شناخت محتوای آن ها مبتنی بر دیدگاه های جامعه شناختی است. اصل بحث در پژوهش نیز درک و تحلیل مضامین اجتماعی بازتاب یافته در اشعار نصرت رحمانی بوده است.از این روی، نگارنده پس از بحث از کلیات و تعاریف دقیق، مهم ترین موضوعات شعر رحمانی را استخراج، طبقه بندی و تحلیل کرده و در پایان نیز به بیان نتایج پرداخته است. در شعر رحمانی مضامینی چون فقر مادی و معنوی جامعه، اعتیاد، باورهای عامه، اندیشه های حزب توده، یأس و بدبینی، وضعیت اسفناک زن و اروتیسم بازتاب یافته است.

آن چه در تحلیل زبان شعر در این پژوهش مورد عنایت قرار گرفته است، توجه به ادبی بودن زبان در برابر خودکاری آن است که م ی تواند در نقد علمی م ورد نظر قرار گیرد. اعتقاد به نقش ادبی زبان از آرا و دیدگا ههای شکلوفسکی وصورتگرایان چک نشأت م ی گیرد. آنان دو فرایند زبانی یعنی خودکاری و برجسته سازی را از یکدیگر باز شناختند وفرایند اخیر را عامل به وجود آورند ه ی زبان ادبی م ی دانستند. در این تحقیق کوشش شد ه است تا تمایزات زبانی در دو گروه موسیقایی و کلامی که بی ارتباط با بحث فرمالیسم و نظری ه ی صورتگرایان نیست ، مورد بررسی قرار گیر د. آن چه در این جا بیان شده است در ارتباط بسیار نزدیکی با مبانی این نظریه است که زبان ادبی را مجموع هی انحرافات از زبان هنجار و یا نوعی طغیان ادبی تلقّی می کند. این تحقیق پنج فصل دارد که فصول اول و پنجم آن به مقدمات موضوع و خلاصه و نت یجه ی تحقیق اختصاص یافته است و مسایلی چون ساخت کلام، نظام آوایی و صورخیال از رویکردهای اصلی نقد زبانی شعر به ترتیب در فص لهای دوم، سوم و چهارم به طور مفصل، مورد بررسی قرار گرفته اس ت. در بحث ساخت کلام، نگارنده به طور دقیق به م سأله ی کلمه و کلام در شعر این شاعر پرداخته است و همه ی واژگان اعم از لغات، ترکیبات، افعال و مسایل صرفی و نحوی شعر را کاویده است تا میزان هنجارگریزی زبان در این ساحت از شعر روشن گرد د. با گاهی به مسایل مطرح شده م یتوان دریافت که شعر سپهری از جهت ساخت کلمه و کلام، چندان هنجارگریز نیست، ب لکه وی از لغات و نکات نحوی بهره می گیرد که با زبان معیار غریب و بیگانه نم ینماید، اگرچه موارد هنجارگریخته در ساخت کلام شعر وی دیده می شود که گاه اسباب توسعه و غنای زبان را در پی داشته است. در بخش دیگری از این پژوهش به نظام آوایی از منظر هنجارگریزی نگریسته شده است. در این بحث، بهره گیری از قاعده افزایی به جهت برجسته سازی و تشخّص بخشیدن به زبان از نکات مورد نظر نگارنده بوده اس ت. از بررسی از بیشترین و بهترین عوامل موسیقایی « شرق اندو ه » مجموعه های شعر شاعر، چنین استنباط م ی گردد که کتاب برخوردار است که م ی تواند ب ا محتوای این مجموعه، هماهنگ باشد و آنچه در این بخش مورد بررسی قرار گرفته، همان موسیقی درونی شعر بوده است نه موسیقی بیرونی آن. یکی از انگیز ه های این پژوهش، بررسی علل پیچیدگ ی های زبان شعر سپهری بود که در بخش صورخیال بدان پرداخته شده اس ت. صورت های خیالی و چگو نگی ترکیب آن در شعر، همواره یکی از اساس یترین عامل درک و فهم آن محسوب م ی شده اس ت. در این گفتار صور ت های خیالی مطرح در شعر سهراب همچون، تشبیه، استعاره، تشخیص، حس آمیزی و سمبل مورد ارزیابی قرار گرفته و مشخّص شد که ساختار صورخیال این شاعر با شاعران دیگر متفاو ت است. بنابراین تنوع در ساختار صورخیال از مهم ترین عوامل پیچیدگی شعر وی قلمداد می شود.