نیتروژن به دلیل تغییر شکل و انتقال در سیستم ناهمگن خاک، یکی از فعال ترین عناصر در طبیعت به شمار می رود. یکی از عوامل موثر بر حرکت نیتروژن در خاک، تناوب زراعی است. در این پژوهش تغییرات شکل های مختلف نیتروژن تحت تاثیر سه نوع تناوب زراعی گندم-ذرت، گندم-آیش و گندم-برنج بررسی شد. شبیه سازی حرکت شکل های معدنی نیتروژن (آمونیم و نیترات) با استفاده از نرم افزار1d hydrus- انجام گردید. نمونه های خاک پس از هر نوبت آبیاری یا بارندگی از سه عمق 30-0، 60-30 و 90-60 سانتی متر تهیه شد. غلظت نیتروژن کل، نیترات، آمونیم و نیتروژن آلی محلول در نمونه های خاک اندازه-گیری گردید. نتایج نشان داد که سه تناوب زراعی مورد نظر، از نظر غلظت نیترات خاک اختلاف معنی داری با یکدیگر داشتند. غلظت نیترات خاک در تناوب زراعی گندم-ذرت (59/26 میلیگرم بر کیلوگرم) به طور معنی داری از دو تناوب دیگر بیشتر بود در حالی که تناوب گندم-برنج کمترین غلظت نیترات (38/6 میلیگرم بر کیلوگرم) را داشت. نوع تناوب زراعی بر غلظت آمونیم خاک تاثیری نداشت. تناوب زراعی گندم-ذرت از نظر غلظت نیتروژن آلی محلول اختلاف معنی داری با دو تناوب دیگر داشت. بیشترین غلظت نیتروژن آلی محلول (54 میلیگرم بر کیلوگرم) در تناوب گندم-ذرت و در عمق 90-60 سانتی متر مشاهده گردید. نتایج شبیه سازی نشان داد که مدل hydrus-1dبا دقت بالایی (13/0-07/0=rmse و 95/0-77/0 r2=) قادر به پیش بینی حرکت نیترات در نیمرخ خاک بود. همچنین مدل پیش بینی خوبی (16/0-11/0=rmse و 72/0-65/0 r2=) از غلظت آمونیم خاک در سه تناوب زراعی موردنظر داشت.