این تحقیق به منظور بررسی تاثیر تغییرات کاربری اراضی بر هدر رفت خاک در حوزه آبخیز دارابکلا، واقع در استان مازندران انجام شد. مساحت منطقه مورد مطالعه 5727 هکتار و حداقل ارتفاع آن 115 متر و حداکثر آن 681 متر می باشد. در این تحقیق برای تعیین اثر تغییرات کاربری اراضی و هم چنین میزان هدر رفت خاک ناشی از این تغییرات از مدل rusle، (معادله اصلاح شده جهانی فرسایش خاک) و تلفیق تکنیک های سنجش از دور و سامانه اطلاعات جغرافیایی استفاده گردید. ابتدا پردازش مقدماتی، بارزسازی تصاویر ماهواره-ای، طبقه بندی تصاویر با استفاده از تکنیک های سنجش از دور، تهیه لایه های اطلاعاتی از داده های زمینی با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی صورت گرفت. با استفاده از gis، مدل rusle، در نرم افزار های arc gis 10 و erdas imaging 9.1، اجرا شد. ابتدا لایه های اطلاعاتی منتسب به مدل تهیه شد و پس از آن، لایه ها با مشاهدات زمینی ادغام گردیده و فاکتورها ارزش گذاری شد. در مرحله بعدی تغییرات کاربری اراضی در دو دوره 6 ساله (از 1992 تا 1998) و 14 ساله (از 1998 تا 2012)، تعیین شد. هم چنین شاخص تفاوت نرمال شده پوشش گیاهی برای سال های فوق محاسبه شد. سپس با تهیه نقشه فرسایش حوزه آبخیز. مقدار فرسایش برای سال های مورد نظر با استفاده از مدل اصلاح شده معادله جهانی فرسایش خاک، برآورد گردید و میزان تغییرات فرسایش ناشی از تغییر در هر کاربری تعیین شد. نتایج مقایسه کاربری های سال های 1992، 1998 و 2012 نشان داد که در حوزه آبخیز دارابکلا 622 هکتار کاهش در سطح جنگل های متراکم، 30 هکتار کاهش در سطح جنگل های کم تراکم، 594 هکتار افزایش در سطح اراضی کشاورزی، 129 هکتار افزایش در سطح اراضی آبی و 70 هکتار کاهش در سطح اراضی بایر و مسکونی وجود داشته است که در سال 1992 و1998، کم ترین میزان فرسایش مربوط به اراضی جنگلی متراکم و کم تراکم و بیش ترین میزان هدر رفت خاک مربوط به اراضی کشاورزی و اراضی بایر و مناطق مسکونی می باشد. هم چنین در سال 2012،اراضی جنگلی متراکم کم ترین و اراضی جنگلی کم تراکم، اراضی کشاورزی و مخلوط اراضی آبی و بایر و مسکونی بیش ترین میزان هدر رفت خاک را دارا می باشد. میزان فرسایش برای هر کاربری در سال 1992، در مقایسه با همان کاربری در سال 1998 متفاوت بوده و مقدار آن در سال 2012، افزایش یافته است.

شبیه¬سازی جریان رودخانه برای اطلاع از آورد رودخانه در دوره¬های زمانی آتی و تعیین دبی¬های سیلابی اهمیت ویژه¬-ای دارد. فرایندهای هیدرولوژیکی مختلفی مثل گیرش گیاهی، ذخیره سطحی، نفوذ، ذخیره خاک، نفوذ عمقی و ذخیره آب زیرزمینی باید در مدلسازی پیوسته هیدرولوژیکی در نظر گرفته شوند. مدل hec-hms الگوریتم احتساب¬کننده رطوبت خاک(sma) را برای شبیه-سازی روابط طولانی مدت بین بارش،رواناب، ذخیره، تبخیر و تعرق و تلفات خاک در بر می¬گیرد. در این مطالعه مدل احتساب¬کننده رطوبت خاک(hms sma) به منظور تعیین تاثیر رطوبت خاک در ایجاد رواناب، ارزیابی جریان¬های شبیه¬سازی شده، دبی¬های اوج و حجم سیلاب سالانه و ماهانه در حوضه آبخیز زارم¬رود واقع در استان مازندران به کار برده شد. داده¬های روزانه بارش و رواناب 4 سال (89-85) به همراه داده¬های ماهانه تبخیر و تعرق، مدل رقومی ارتفاع(dem) با قدرت تفکیک 25 متر و نقشه شبکه هیدروگرافی برای مراحل کالیبراسیون و اعتبارسنجی مورد استفاده قرار گرفتند. نتایج آنالیز حساسیت نشان داد که پارامترهای ذخیره خاک، ذخیره زون کششی، حداکثر نرخ نفوذ و ذخیره گیرش سطحی مهم¬ترین پارامترهای موثر در حوضه آبخیز زارم¬رود بودند. همچنین نتایج شبیه¬سازی بیانگر این بود که مقیاس زمانی ماهانه با داشتن بیشترین مقدار ضریب تعیین و حداقل خطای مطلق میانگین، دقیق-ترین شبیه¬سازی را ارائه کرده است. با توجه به مقدار ضریب تعیین دبی های روزانه مشاهده¬ای و برآوردی در مرحله واسنجی 55/0 و در اعتبارسنجی 41/0 می توان گفت که مدل احتساب¬کننده رطوبت خاک نتایج خوبی را در شبیه سازی دبی¬های متوسط روزانه ارائه کرده است. از طرفی نیز ضریب تعیین حجم¬ مشاهداتی و محاسباتی ماهانه نشان¬دهنده عملکرد قابل قبول مدل بود و حجم سالانه شبیه¬سازی شده در مقیاس زمانی سالانه تطابق بیشتری با حجم مشاهده¬ای داشت. به طور کلی نتایج تحقیق قابلیت خوب مدل hec-hms را به همراه مدل جدید محاسبه تلفات sma برای شبیه¬سازی جریان رودخانه در حوضه آبخیز رودخانه زارم¬رود را نشان داد.

یکی از مهمترین عوامل مورد نیاز در اجرای برنامه های دقیق و مدیریت صحیح و کارآمد و بهره برداری پایدار از منابع محدود طبیعی بویژه در مناطق خشک و نیمه خشک دستیابی به اطلاعات بهنگام ، جهت ارزیابی و برآورد وضعیت موجود و پیش بینی روند تغییرات می باشد.یکی از معضلات عمده مناطق خشک و نیمه خشک ، پدیده شوری و شورشدن خاک بویژه در اراضی تحت کشت است. استفاده از تکنولوژی سنجش از دور و اطلاعات حاصل از ماهواره های منابع زمینی، با توجه به قابلیت تکرار زمانی، هزینه کم ، ارائه اطلاعات وسیع و بهنگام ، می تواند با ارائه اطلاعات مفیدی در این خصوص ، زمینه را جهت حل این معضل فراهم آورد.