جایگاه کنترل کننده صفات کمی (qtl) به ناحیه¬ای از ژنوم اطلاق می¬شود که بخشی از واریانس فنوتیپی صفات کمّی را توجیه کند. با شناسایی qtl¬ها و استفاده از آنها انتظار می¬رود که برنامه¬های اصلاح نژاد با دقت بیشتری انجام گردد. بز مرخز یکی از ذخایر ژنتیکی با ارزش کشور محسوب می¬شود که تاکنون تحقیقی در زمینه مکان¬یابی صفات این نژاد گزارش نشده است. با توجه به اینکه در تحقیقات پیشین چندین qtl موثر بر صفات موهر در بز آنقوره معرفی شده است، این پژوهش به منظور تایید qtl¬های کنترل کننده صفات موهر روی کروموزوم¬های 1، 2، 5، 13، 19 و 24 انجام گرفت. شناسایی qtlهای کنترل کننده صفات موهر و دوقلوزایی با استفاده از 8 گروه پدری که به طور متوسط دارای 32 فرزند بودند، با استفاده از 30 نشانگر ریزماهواره روی کروموزوم¬های مورد نظر انجام گرفت. در پژوهش حاضر، پنج qtl برای صفات قطر الیاف، وزن بیده، طول استاپل، درصد الیاف کمپ روی کروموزوم¬های 1، 2 و 19 بز مرخز شناسایی شد که احتمالا بتوان از آنها در انتخاب به کمک نشانگر بهره برد که موجب افزایش دقت برآورد ارزش اصلاحی دام¬ها و کاهش فاصله نسلی و متعاقب آن افزایش نرخ رشد ژنتیکی می¬شود. علاوه بر صفات موهر، صفت چندقلوزایی نیز یکی از صفات بسیار مهم بز مرخز می¬باشد که تاثیر مستقیم بر میزان بزغاله¬زایی و سود دامدار دارد. به دلیل وراثت¬پذیری پایین این صفت استفاده از روش های کلاسیک اصلاح نژاد، پیشرفت کندی دارد. بنابراین نیاز به استفاده از تکنولوژی¬های جدید در بهبود ژنتیکی این صفت می¬باشد. با توجه به تحقیقات پیشین و مکان ژن¬های کاندید کنترل کننده صفت چندقلوزایی، در این تحقیق مناطقی از کروموزوم¬های 1، 2، 5 و 24 به منظور مکان¬یابی qtl¬های موثر بر صفت چندقلوزایی بز مرخز انتخاب شد. در این تحقیق سه qtl موثر بر چندقلوزایی روی کروموزوم¬های 1، 5 و 24 شناسایی شد. به دلیل اینکه در مطالعات مکان¬یابی qtl هر چه نشانگرهای مورد استفاده و تعداد فرزندان بیشتر باشد، فاصله اطمینان موقعیت qtl کمتر خواهد شد، لذا پیشنهاد می¬گردد که تحقیقات دیگری با جامعه آماری بزرگتر انجام گردد تا در صورت تایید این qtl¬ها بتوان از این اطلاعات در برنامه¬های انتخاب به کمک نشانگر بهره برد. کلید واژه¬ها: بز مرخز، صفات موهر و چندقلوزایی، نشانگرهای ریزماهواره، qtl.

در این تحقیق چند شکلی ژن bmpr-1b در بز نژاد مرخز با استفاده از روش pcr-rflp و ref-sscp مورد بررسی قرار گرفت. از تعداد 100 راس بز مرخز ( نر و ماده) نگهداری شده در ایستگاه اصلاح نژاد استان سنندج به طور تصادفی نمونه خون تهیه و از یک جفت پرایمر اختصاصی برای تکثیر ژن مورد نظر (140 جفت بازی) استفاده شد. برای هضم آنزیمی قطعات 140 جفت بازی حاصل از pcr از آنزیم ava ii استفاده شد و محصولات pcr برای مشاهده الگوی باندی در روش ref-sscp با ژل پلی آکریل آمید غیر واسرشته ساز 12% الکتروفورز شدند. در این نمونه¬ها الگوی باندی مختلف مشاهده نشد. بر مبنای pcr-rflp در این جمعیت فقط ژنوتیپ تیپ وحشی مشاهده گردید. برای اطمینان از صحت انجام کار، تعدادی نمونه برای تعیین توالی dna فرستاده شد که این آزمایشات نیز تک شکل بودن این ژن را در جمعیت بز های مرخز ایران ثابت نمود. اطلاعات به دست آمده از این تحقیق می تواند در انتخاب ژنتیکی جایگاه های دیگر این ژن برای این صفت مورد استفاده قرار گیرد.