با توجه به وجود تنوع ژنتیکی قابل توجه در صفات موثر در عملکرد در بین لاین های مورد بررسی، می توان از این لاین ها در برنامه های به نژادی در دیمزارهای کشور انتخاب نمود.

ریزمغذی ها از عناصر ضروری مورد نیاز گیاهان می باشند و کمبود آنها نقش عمده در کاهش کمیت و کیفیت محصولات کشاورزی دارد. روی (zn) و بُر (b) بدلیل نقش آنها در اغلب متابولیت های گیاهی و نیز نقش zn در سلامت جوامع بشری از جمله ریزمغذی های مهم هستند. جو نیز بعنوان یکی از غلات مهم در تغذیه انسان و دام و طیور تحت تاثیر کمبود این عناصر قرار گرفته و کمیت و کیفیت محصول آن کاهش می یابد. بمنظور مکان یابی qtl های مرتبط با میزان و غلظت این دو عنصر، 150 لاین هاپلوئید مضاعف حاصل از تلاقی رقم دو ردیفه استرالیایی clipper و رقم شش ردیفه بومی الجزایر sahara3771 مورد ارزیابی قرار گرفتند. برای کلیه صفات مورد مطالعه، تفکیک متجاوز مشاهده گردید. چند شکلی والدین با استفاده از نشانگرهای ریزماهواره ارزیابی و 125 نشانگر ریزماهواره چند شکل بین والدین برای غربال افراد جمعیت استفاده گردید. تجزیه پیوستگی 121 نشانگر چند شکل را به 10 گروه پیوستگی منتسب کرد. براساس مکان یابی فاصله ای مرکب 43 qtl برای صفات مورد مطالعه مکان یابی شد. برای وزن تک بوته یک و سه، غلظت روی (zn) هفت و چهار، محتوای روی (zn) تک بوته هشت و یک، غلظت بُر (b) شش و پنج و برای محتوای بُر (b) تک بوته چهار و چهار qtl به ترتیب در مراحل پنج برگی و رسیدگی کامل، مکان یابی گردید. qtl شناسایی شده برای وزن تک بوته در مرحله پنج برگی دارای اثر افزایشی منفی و در مرحله رسیدگی از سه qtl مکان یابی شده، دو qtl دارای اثر افزایشی مثبت بود. از هفت qtl شناسایی شده برای غلظت zn مرحله پنج برگی، شش qtl دارای اثر افزایشی مثبت و برای مرحله رسیدگی هر چهار qtl مکان یابی شده دارای اثر افزایشی مثبت بود. از هشت qtl برای محتوای zn تک بوته در مرحله پنج برگی، پنج qtl دارای اثر افزایشی مثبت بود و در مرحله رسیدگی qtl شناسایی شده اثر افزایشی مثبت داشت. برای غلظت b مرحله پنج برگی شش qtl شناسایی شد که پنج qtl دارای اثر افزایشی منفی بود و در مرحله رسیدگی از پنج qtl شناسایی شده، چهار qtl اثر افزایشی منفی داشت. از چهارqtl شناسایی شده برای محتوای b تک بوته در مرحله پنج برگی، سه qtl اثر افزایشی منفی و برای مرحله رسیدگی از چهار qtl شناسایی شده، دو qtl دارای اثر افزایشی منفی بود. در این مطالعه تعدادی qtl برای صفات مختلف مشترک بود که این امر پیوسته بودن qtl ها یا اثرات پلیوتروپیکی بین qtl ها را نشان می دهد.

کمبود روی (zn) یکی از مهمترین تنش های غیر زیستی می باشد که می تواند بر رشد و تولید گیاهان زراعی تأثیر گذار باشد. همچنین سمیّت بُر (b) از عوامل محدود کننده تولید غلات در دنیا محسوب می شود. به منظور شناسایی نشانگرهای ریزماهواره پیوسته با ‏qtlهای تجمع zn و b در دانه جو، جمعیتی شامل 148 لاین‎ هاپلوئید مضاعف حاصل از تلاقی رقم clipper، ناکارآمد در جذب zn و حساس به سمیّت b و رقم بومی sahara 3771، کارآمد در جذب zn و متحمل به سمیّت b مورد ارزیابی قرار گرفت. چند شکلی والدین با استفاده از 288 جفت آغازگر ریزماهواره ارزیابی و 125 جفت آغازگر چند شکل بین والدین برای غربال افراد جمعیت استفاده گردید. نقشه پیوستگی نشانگرهای چند شکل، پس از آزمون انحراف از نسبت های مندلی با در نظر گرفتن میزان lod برابر 3 و لحاظ کردن حداکثر فاصله بین دو نشانگر مجاور برابر 50 سانتی مورگان، توسط نرم افزار ver 1.7.5 mapdisto تهیه گردید. 121 نشانگر چند شکل به 10 گروه پیوستگی منتسب شد. براساس مکان یابی فاصله ای مرکب، 29 qtl برای صفات مورد مطالعه مکان یابی شد. برای عملکرد دانه تک بوته، وزن تک دانه، غلظت zn دانه، میزان zn تک بوته، میزان zn تک دانه، میزان b تک بوته و برای میزان b تک دانه به ترتیب 10، 2، 5، 2، 5، 3 و 2 qtl شناسایی شد. اثر افزایشی برخی از qtlها مثبت و برخی دیگر منفی بود که به ترتیب نشان دهنده توارث آلل مطلوب در آن مکان ها از والدین clipper و sahara 3771 به نتاج است. به عنوان مثال، از 10 qtl شناسایی شده برای عملکرد دانه تک بوته، 8 qtl دارای اثر افزایشی منفی بودند در حالیکه از 5 qtl شناسایی شده برای غلظت zn دانه، 4 qtl اثر افزایشی مثبت داشت. برای غلظت b دانه هیچ qtl شناسایی نشد. در این مطالعه، تعدادی qtl برای صفات مختلف مشترک بود که این امر پیوسته بودن qtlها یا اثرات پلیوتروپیکی بین qtlها را نشان می دهد. برخی از نشانگرهای شناسایی شده در این بررسی با پیوستگی شدید با qtlها می توانند برای غربال ژنوتیپ ها جهت گزینش لاین های مطلوب استفاده شوند.

جو یکی از گیاهان زراعی مهم است و اصلاح عملکرد دانه هدف اصلی برنامه های اصلاح جو می باشد. به منظور مکان یابی مکان های ژنی کنترل کننده عملکرد دانه و اجزای آن در جو، 148 لاین هاپلویید مضاعف حاصل از تلاقی ارقام sahara3771 و clipper در شرایط مزرعه و گلخانه مورد ارزیابی قرار گرفتند. چند شکلی والدین با استفاده از نشانگرهای ssr ارزیابی شد و از 151 نشانگر ریزماهواره چند شکل بین والدین و یک نشانگر مورفولوژیکی تعداد ردیف برای غربال افراد جمعیت استفاده گردید. از نظر کلیه صفات مورد مطالعه بین لاین ها تفاوت معنی دار وجود داشت و تفکیک متجاوز نیز مشاهده گردید. در نقشه پیوستگی حاصل، 150 نشانگر 68/1163 سانتی مورگان از ژنوم جو را پوشش دادند و دو نشانگر به هیچ کروموزومی منتسب نشدند. با استفاده از مکان یابی فاصله ای مرکب در مجموع 78 qtl برای صفات مورد مطالعه در شرایط مزرعه و گلخانه شناسایی شد. در شرایط گلخانه برای طول سنبله، تعداد کل پنجه، تعداد پنجه بارور، وزن سنبله، عملکرد دانه، تعداد دانه در بوته و وزن هزار دانه به ترتیب 5، 4، 6، 5، 5، 3 و 4 qtl مکان یابی گردید. برای عملکرد دانه، طول سنبله و تعداد دانه در بوته بین qtlها اپیستازی افزایشی × افزایشی مشاهده شد. در آزمایش مزرعه ای تعداد 5، 1، 2، 2، 1، 1، 3، 3، 4، 4 و 3 qtl به ترتیب برای صفات طول سنبله، تعداد پنجه بارور و نابارور، عملکرد دانه، تعداد دانه در بوته، وزن هزار دانه، ارتفاع بوته، طول ریشک، طول پدانکل، قطر ساقه و بیوماس شناسایی شد. در این شرایط بین qtlهای مرتبط با طول پدانکل و طول ریشک اپیستازی افزایشی × افزایشی مشاهده شد. براساس داده های گلخانه و مزرعه، برای طول سنبله، تعداد پنجه، تعداد دانه در بوته و وزن هزار دانه، به ترتیب 7، 4، 4 و 2 qtl مکان یابی شد که برخی از qtlها دارای اثر متقابل معنی دار با محیط بودند. اثر افزایشی مثبت و منفی qtlهای مکان یابی شده نشان دهنده توارث الل مطلوب در آن جایگاه ها به ترتیب از والدین clipper و sahara3771 به نتاج بود. با توجه به شناسایی تعدادی qtl بزرگ اثر در این مطالعه، می توان از نشانگرهای پیوسته با آن ها در برنامه های گزینش به کمک نشانگر جهت شناسایی ژنوتیپ های مطلوب و نیز انتقال الل های مطلوب در تلاقی های برگشتی استفاده کرد.

نشانگرهای ssr به علت چند شکلی بالا، امتیازدهی همبارز، توزیع ژنومی فراوان، تکرارپذیری بالا، ابزارهای قوی برای مطالعات ژنتیکی و تکاملی می باشند. با توجه به اینکه طراحی آغازگرهای اختصاصی براساس توالی های احاطه کننده حفاظت شده جایگاه های ریزماهواره ها نیازمند صرف هزینه و زمان و امکانات آزمایشگاهی پیشرفته است، استفاده از آغازگرهای طراحی شده یک گونه در گونه های خویشاوند، برای غلبه بر این مشکل مد نظر قرار گرفته است. در مطالعه حاضر، انتقال پذیری و چندشکلی 153 جفت آغازگر ssr گندم در 144 توده بومی، رقم تجاری و لاین اصلاحی جو مورد بررسی قرار گرفت. از بین آغازگرهای بررسی شده، 132 آغازگر (86%) در جو تکثیر نشان دادند و فقط شش جفت آغازگر چندشکل بودند. در مجموع 25 آلل با متوسط 57/3 آلل به ازای هر جایگاه تولید شد. متوسط میزان اطلاعات چندشکلی (pic) برای نشانگرهای چندشکل، 46/0 با دامنه 37/0 و 62/0 به ترتیب برای نشانگرهای barc66 و wmc327 بدست آمد. تجزیه خوشه ای با استفاده از الگوریتم neighbor-joining و ضریب فاصله تکاملی p-distance براساس داده های حاصل از این نشانگرها، ژنوتیپ ها را به چهار گروه منتسب کرد. علاوه بر این، 63 جفت آغازگر ssr جو نیز برای بررسی تنوع ژنوتیپ ها استفاده گردید و 45 جفت آغازگر چند شکل در مجموع 225 آلل با دامنه 2 تا 14 و میانگین 5 آلل به ازای هر جایگاه تکثیر کردند. میزان اطلاعات چندشکلی برای این نشانگرها بین 05/0 تا 90/0 با میانگین 51/0 متغیر بود. کمترین و بیشترین فراوانی آلل شایع مربوط به نشانگرهای ebmac0788 (13/0) و gbm1411 (97/0) بود. تجزیه واریانس مولکولی نشان داد که واریانس درون گروهی (94 درصد) سهم بیشتری در تبیین واریانس مولکولی کل در مقایسه با واریانس بین گروهی داشت. حداکثر و حداقل شاخص های شانون و تنوع ژنی نی به توده های بومی ایران و مصر تعلق داشت. تجزیه خوشه ای با استفاده از الگوریتم neighbor-joining و ضریب فاصله اقلیدسی ژنوتیپ ها را به شش گروه منتسب کرد. این گروه بندی تا حدودی با مناطق جغرافیایی ژنوتیپ ها مطابقت داشت.

توده های بومی گیاهان زراعی به علت سازگاری وسیع به شرایط آب و هوایی و دارا بودن ژن های مفید، ذخایر ژنتیکی با ارزش برای برنامه های اصلاحی می باشند. گام اول در استفاده از ارقام بومی، تعیین سطح تنوع و ساختار ژنتیکی آن های است. در مطالعه حاضر، تنوع و ساختار ژنتیکی توده ها بومی، ارقام تجاری و لاین های اصلاحی جو با استفاده از 61 جفت آغازگر ssr بررسی شد. با استفاده 51 جفت آغازگر چند شکل، 236 آلل با دامنه 2 تا 15 و میانگین 3/4 آلل به ازای هر جایگاه در ژنوتیپ های مورد بررسی تکثیر شد. متوسط میزان اطلاعات چندشکلی (pic) ، 47/0 با دامنه 1/0 تا 89/0 به ترتیب برای نشانگرهای ebmac659 و bmac0032 بدست آمد. کمترین و بیشترین فراوانی آلل شایع مربوط به نشانگر های bmac0032 (15/0) و hvm43 و ebmac659 (58/0) بود. تنوع ژنی بین 1/0 (ebmac659) تا 9/0 (bmac0032) با میانگین 52/0 متغیر بود. تجزیه واریانس مولکولی نشان دهنده سهم بیشتر واریانس درون گروهی(94%) در تبیین واریانس مولکولی کل بود. در بین گروه های مورد بررسی، ارقام تجاری و لاین های اصلاحی بیشترین (14/41) و و ژنوتیپ های بومی مصر کمترین (35/31) واریانس درون گروهی را داشتند. حداکثر و حداقل شاخص های شانون و تنوع ژنی نی به ترتیب به ژنوتیپ های بومی ایران و مصر تعلق داشت. تجزیه خوشه ای با استفاده از الگوریتم neighbor-joining و ضریب فاصله jukes-cantor ژنوتیپ ها را به پنج گروه منتسب کرد. در این گروه بندی، ژنوتیپ های بومی ایران در دو گروه و ژنوتیپ های بومی چین و در اکثر گروه ها پراکنده شدند. در تجزیه به بردارهای اصلی، سه بردار اصلی اول در مجموع 17/70% از تغییرات مولکولی بین ژنوتیپ ها را تبیین کردند.

برآورد سطح تنوع ژنتیکی درون و بین جمعیت های جو گامی ضروری جهت نگه داری منابع ژنتیکی و توسعه استراتژی-های آتی جهت اصلاح آن محسوب می شود. در پژوهش حاضر تنوع و روابط ژنتیکی 119 ژنوتیپ بومی و 25 لاین پیشرفته و تجاری با استفاده از نشانگرهای ssr و est-ssr بررسی شد. از 38 جفت آغازگر ssr مورد استفاده، 32 آغازگر چندشکلی نشان داد

بررسی تنوع ژنتیکی با استفاده از نشانگرهای مولکولی از گام های اولیه و مهم در برنامه های اصلاحی جو می باشد. در این مطالعه، تنوع ژنتیکی70 لاین جو با استفاده از 68 جفت آغازگر ریزماهواره مورد ارزیابی قرار گرفت و 58 آغازگر الگوی نواری واضح و قابل امتیازدهی تولید کردند. در مجموع، 203 آلل چندشکل شناسایی گردید. تعداد آلل های چندشکل مشاهده شده از 2 تا 15 با میانگین آلل 08/4 به ازای هر جایگاه ژنی متغیر بود. میزان محتوای اطلاعات چندشکلی نیز بین 13/0 و 81/0 با میانگین 46/0 متغیر بود. لاین های جو مورد مطالعه با استفاده از تجزیه خوشه ای به 3 گروه و 6 زیرگروه تقسیم شدند که با نتایج حاصل از تجزیه به مولفه های هماهنگ اصلی همخوانی داشت. تجزیه واریانس مولکولی، نشان داد که اختلاف معنی داری بین زیرگروه ها وجود دارد. این اختلاف و نتایج گروه بندی لاین ها بر اساس دو روش ذکر شده را تایید کرد. بعلاوه، مقادیر شاخص تنوع ژنتیکی اطلاعات شانون، هتروزیگوتی مورد انتظار و درصد چندشکلی محاسبه شده در زیرگروه ها با یکدیگر مطابقت داشتند. براساس فاصله ژنتیکی نی، میانگین ماتریس فاصله و شباهت به ترتیب 108/0 و 898/0 بود. در این پژوهش، نشانگرهای ssr ارقام مورد مطالعه را به خوبی از یکدیگر تفکیک کنند. تجزیه ارتباط بین 5 صفت وابسته به تحمل به خشکی شامل روز تا خوشه دهی، روز تا پرشدن دانه، روز تا رسیدگی فیزیولوژیک، وزن هزار دانه، عملکرد با نشانگرهای ریزماهواره انجام شد و 38 نشانگر مثبت شناسایی گردید. همچنین، در تجزیه های تکمیلی مشخص گردید که هیچکدام از این نشانگرها، نشانگر مثبت کاذب (fpm) نبودند. شناسایی نشانگرهای مثبت می توانند شناسایی ارقام جو مقاوم به خشکی را تسهیل کرده و موجب صرفه جویی در وقت، هزینه و نیروی انسانی گردند.

برای بررسی تنوع ژنتیکی 70 لاین از 54 نشانگر ریزماهواره استفاده شد. در کل 202 آلل، با میانگین 81/3 آلل به ازای هر نشانگر شناسایی و متوسط pic برای کلیه نشانگرها 485/0 محاسبه گردید. مقادیر شاخص تنوع ژنتیکی اطلاعات شانون (289/0 تا 361/0) با تنوع ژنی یا هتروزیگوتی مورد انتظار (188/0 تا 239/0) در زیرگروه ها تطابق داشت. بر اساس فاصله ژنتیکی نی، میانگین ماتریس فاصله و میانگین ماتریس شباهت به ترتیب 124/0 و 884/0 بدست آمد. بر اساس نتایج، نشانگرهای ریزماهواره چندشکلی بالایی در لاین های جو نشان دادند. بنابراین ابزار مفیدی برای بررسی-های مولکولی و دسته بندی لاین ها هستند. لذا، از تجزیه خوشه ای به روش upgma، تجزیه به مولفه های هماهنگ اصلی و تجزیه واریانس مولکولی بر اساس داده های ریزماهواره برای گروه بندی و بررسی تنوع ژنتیکی ژنوتیپ ها استفاده گردید. نمودارهای حاصل از هر دو روش، گروه بندی مشابهی را نشان دادند. لاین ها به 3 گروه و 7 زیرگروه طبقه بندی شدند. همچنین، تنوع ژنتیکی مطلوبی در درون و بین زیرگروه ها وجود داشت که این بررسی گامی اولیه برای آغاز یک برنامه اصلاحی روی مواد گیاهی مورد نظر می باشد.

برای مکان یابی qtlهای کنترل کننده صفات زراعی و صفات مرتبط با تجمع ریزمغذی های بُر (b) و روُی (zn) ، تعداد 148 لاین هاپلویید مضاعف حاصل از تلاقی ارقام جو sahara3771 (کارآ در جذب zn و ناکارآ در جذب b) و clipper (ناکارآ در جذب zn و کارآ در جذب b) در شرایط مزرعه و گلخانه مورد ارزیابی قرار گرفتند. آزمایش های مزرعه ای به مدت دو سال در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در دو تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاوزی دانشگاه تبریز انجام شد. آزمایش گلخانه ای در دانشگاه استرالیای غربی، استرالیا انجام و صفات زراعی و نیز صفات مرتبط با تجمع b و zn در اندام های هوایی و دانه اندازه گیری شده بود. برای تهیه نقشه پیوستگی، 217 نشانگر ssr و est-ssr به نقشه پیوستگی قبلی جمعیت اضافه و در مجموع 485 نشانگر ssr، est-ssr و rflp در هفت گروه پیوستگی، 1581 سانتی مورگان از ژنوم جو را با متوسط فاصله دو نشانگر مجاور برابر 26/3 سانتی مورگان تحت پوشش قرار دادند. طول گروه های پیوستگی (مطابق با هفت کروموزوم جو) از 1/135 تا 0/276 سانتی مورگان متغیر بود. اختلاف لاین ها از نظر کلیه صفات مورد مطالعه معنی دار بود. با استفاده از مکان یابی فاصله ای مرکب، 119 qtl برای صفات مورد مطالعه شناسایی شد. برای صفات زراعی و تجمع b و zn به ترتیب 58، 29 و 29 qtl مکان یابی گردید. برخی از qtlهای اجزای عملکرد با qtlهای عملکرد دانه مشترک بودند. برای عملکرد دانه در کروموزوم 2h در مجاورت نشانگر موفولوژیکvrs1، یک qtl شناسایی شد که جایگاه ژنومی مشترک با qtlهای وزن صد دانه، تعداد پنجه بارور، تعداد دانه در بوته، طول ریشک و قطر ساقه داشت. همچنین در کروموزوم 3h، یک qtl مشترک برای عملکرد دانه، تعداد دانه در بوته، تعداد پنجه بارور، طول ریشک، طول پدانکل، طول سنبله، قطر ساقه و بیوماس بین نشانگرهای bmac0067 و bmag0006 مکان یابی گردید. بیشترین و کمترین غلظت b به ترتیب در مرحله رسیدگی در بخش هوایی و دانه مشاهده شد. برای غلظت b در مراحل پنج برگی و رسیدگی، یک qtl به ترتیب با ضریب تبیین 1/14 و 1/16 درصد در کروموزوم 4h بین نشانگرهای cdo1312 و ksue2 و نشانگرهای gbm1328 و awbma21 شناسایی شد. دو qtl مشترک برای غلظت و محتوای b در مرحله پنج برگی و یک qtl برای غلظت zn در مرحله پنج برگی و رسیدگی کامل مشاهده گردید. در مکان های مرتبط با تجمع b در دانه و اندام های هوایی، بیشتر آلل های مطلوب از والد clipper به نتاج منتقل شده بود. برای غلظت zn، چهار qtl بزرگ اثر روی کروموزوم های 2h، 4h و 7h مکان یابی شد.یک qtl روی کروموزوم 4h و یک qtl روی کروموزوم 2h به ترتیب برای غلظت zn در مرحله رسیدگی و دانه مکان یابی گردید. غلظت و محتوای zn در مرحله پنج برگی، بیشترین تعداد qtl مشترک را داشتند. همبستگی بین qtlهای غلظت zn در مرحله رسیدگی و محتوای zn دانه و نیز غلظت zn دانه و محتوای zn دانه در سطح احتمال 5 درصد معنی دار بود. اغلب الل های مطلوب در qtlهای شناسایی شده در رابطه با تجمع zn در دانه و اندام های هوایی، از والد sahara3771 به ارث رسیده بود.

آگاهی از سطح تنوع ژنتیکی و برآورد آن در ژرم پلاسم های گیاهی اساس بسیاری از برنامه های اصلاحی به شمار می رود. نشانگرهای ssr به دلیل تکرارپذیری بالا، ماهیت چندآللی، امتیازدهی هم بارز و فراوانی ژنومی بالا، کاربرد فراوانی در بررسی تنوع ژنتیکی و روابط بین ژنوتیپ ها دارند. یکی از مشکلات کار با نشانگرهای ریزماهواره، طراحی آغازگرهای اختصاصی بر مبنای نواحی جناحین این جایگاه ها است که زمان بر و پرهزینه است. بنابراین استفاده از آغازگرهای ssr یک گونه در گونه و حتی جنس های دیگر، تحت عنوان تکثیرپذیری، در مطالعات ژنتیکی مد نظر قرار گرفته است. در این پژوهش انتقال پذیری و چندشکلی 196 نشانگر ssr گندم در 40 ژنوتیپ جو بررسی شد. در مجموع 59 جفت آغازگر تکثیر نشان دادند که 21 جفت آغازگر با تولید 51 آلل (به طور متوسط 57/3 آلل به ازای هر جایگاه) چندشکلی نشان دادند. متوسط تنوع ژنی و متوسط محتوای اطلاعات چندشکلی (pic) برای نشانگرهای چندشکل به ترتیب 47/0 و 41/0 به دست آمد. تجزیه خوشه ای با استفاده از الگوریتم minimum evolution و ضریب فاصله number of differences ژنوتیپ ها را به 5 گروه منتسب کرد. در تجزیه به بردارهای اصلی، سه بردار اول 40/28 درصد تغییرات مولکولی کل را تبیین کردند. علاوه بر نشانگرهای گندم، از 121 نشانگر ssr جو نیز برای بررسی تنوع ژنتیکی و گروه بندی ارقام استفاده شد که 51 نشانگر چندشکل بودند و در مجموع 206 آلل (با میانگین 9/3 آلل به ازای هر جایگاه) تکثیر شد. متوسط pic و تنوع ژنی برای این نشانگرها به ترتیب 49/0 و 55/0 بود. تجزیه خوشه ای با استفاده از الگوریتم minimum evolution و ضریب فاصله p-distance ژنوتیپ ها را در سه گروه قرار داد. سه بردار اول در تجزیه به بردارهای اصلی، 35/21 درصد تغییرات مولکولی کل را تبیین کردند. متوسط تنوع ژنی و pic برای مجموع نشانگرهای گندم و جو به ترتیب 53/0 و 46/0 به دست آمد. تجزیه خوشه ای بر اساس الگوریتم minimum evolution و ضریب فاصله jukes-cantor با استفاده از مجموع داده های نشانگرهای گندم و جو، ژنوتیپ ها را به سه گروه منتسب کرد. تجزیه به بردارهای اصلی نیز نشان داد که سه بردار اول 89/19درصد تغییرات مولکولی کل را تبیین کردند.

آگاهی از سطح تنوع ژنتیکی و برآورد آن در ژرم پلاسم های گیاهی اساس بسیاری از برنامه های اصلاحی به شمار می رود. نشانگرهای ssr به دلیل تکرارپذیری بالا، ماهیت چندآللی، امتیازدهی هم بارز و فراوانی ژنومی بالا، کاربرد فراوانی در بررسی تنوع ژنتیکی و روابط بین ژنوتیپ ها دارند. یکی از مشکلات کار با نشانگرهای ریزماهواره، طراحی آغازگرهای اختصاصی بر مبنای نواحی جناحین این جایگاه ها است که زمان بر و پرهزینه است. بنابراین استفاده از آغازگرهای ssr یک گونه در گونه و حتی جنس های دیگر، تحت عنوان تکثیرپذیری، در مطالعات ژنتیکی مد نظر قرار گرفته است. در این پژوهش انتقال پذیری و چندشکلی 196 نشانگر ssr گندم در 40 ژنوتیپ جو بررسی شد. در مجموع 59 جفت آغازگر تکثیر نشان دادند که 21 جفت آغازگر با تولید 51 آلل (به طور متوسط 57/3 آلل به ازای هر جایگاه) چندشکلی نشان دادند. متوسط تنوع ژنی و متوسط محتوای اطلاعات چندشکلی (pic) برای نشانگرهای چندشکل به ترتیب 47/0 و 41/0 به دست آمد. تجزیه خوشه ای با استفاده از الگوریتم minimum evolution و ضریب فاصله number of differences ژنوتیپ ها را به 5 گروه منتسب کرد. در تجزیه به بردارهای اصلی، سه بردار اول 40/28 درصد تغییرات مولکولی کل را تبیین کردند. علاوه بر نشانگرهای گندم، از 121 نشانگر ssr جو نیز برای بررسی تنوع ژنتیکی و گروه بندی ارقام استفاده شد که 51 نشانگر چندشکل بودند و در مجموع 206 آلل (با میانگین 9/3 آلل به ازای هر جایگاه) تکثیر شد. متوسط pic و تنوع ژنی برای این نشانگرها به ترتیب 49/0 و 55/0 بود. تجزیه خوشه ای با استفاده از الگوریتم minimum evolution و ضریب فاصله p-distance ژنوتیپ ها را در سه گروه قرار داد. سه بردار اول در تجزیه به بردارهای اصلی، 35/21 درصد تغییرات مولکولی کل را تبیین کردند. متوسط تنوع ژنی و pic برای مجموع نشانگرهای گندم و جو به ترتیب 53/0 و 46/0 به دست آمد. تجزیه خوشه ای بر اساس الگوریتم minimum evolution و ضریب فاصله jukes-cantor با استفاده از مجموع داده های نشانگرهای گندم و جو، ژنوتیپ ها را به سه گروه منتسب کرد. تجزیه به بردارهای اصلی نیز نشان داد که سه بردار اول 89/19درصد تغییرات مولکولی کل را تبیین کردند.

به دلیل مزیت هایی مانند چندشکلی بالا، امتیاز دهی هم بارز، چندآللی بودن و توزیع در نواحی رمزکننده و غیر رمزکننده ژنوم نشانگرهای ssr ابزارهای قدرتمند در تعیین روابط ژنوتیپ ها و تنوع ژنتیکی هستند. ولی به علت هزینه های بالا و وقت گیر بودن طراحی نشانگرهای مخصوص گونه، استفاده از نشانگرهای ssr یک گونه در گونه دیگر می تواند سودمند باشد. دراین مطالعه، انتقال پذیری و چندشکلی 102 نشانگر ssr جو در 41 ژنوتیپ گندم نان، دوروم و تریتیکاله بررسی شد.