سفال که از دست ساخته های پیشینیان است ، در مسیر تحول خود از دیر باز تا کنون، فرمها و نقشهای بسیاری را پذیرفته است ودر روند تکاملی خود ، همواره سطح آن وسیله ای برای بیان تخیلات و احساسات درونی آن هنرمندان بوده است. در همین رابطه استفاده از نقوش گیاهی، حیوانی، انسانی، هندسی و نقوش طبیعت گرا ، همواره جهت تزیین ،انتقال پیام یا بیان افکار هنرمند بوده است. با در نظر گرفتن اینکه سفال فراوانترین و متنوع ترین مصنوعاتی است که مطالعه دقیق آن می تواند راه گشای مسائل ارتباطی میان فرهنگ های مختلف باشد ، لذا در این تحقیق سعی شده است که با طبقه بندی و گونه شناسی نقوش سفالهای مکشوفه از شهر جرجان، اولا" خود محوطه معرفی و جایگاه آن در عصر خود معلوم گشته و ثانیا"ارتباط آن با مکانها و محوطه های هم عصر روشن گردد. رساله حاضر ،پژوهشی است در باب نقوش سفالین شهر جرجان در چند دوره متوالی ودر آن به بررسی نقاشیهای روی سفالینه های آن دوران خواهد پرداخت. این نقوش بیانگر باورها،اعتقادات و نحوه زندگی اجتماعی مردم آن دوران است که پس از مطالعه و مشاهده بخش وسیعی از نقوش و کتیبه سفالهای شهر جرجان، مشاهده گردید که در طراحی و اجرای این آثار دامنه وسیعی از تفکر و ایده در طراحی و شیوه اجرا و همچنین توجه خاص به موضوع و محتوا و انتقال پیام به مخاطب وجود دارد. در این تحقیق به اختصار تاریخچه پیدایش و علل فرهنگی –اجتماعی دوره های مورد بحث بیان میشود و بطور مفصل بخشی از نقوش و کتیبه سفالینه های قرون چهارم تا قرن هشتم هجری جرجان را از نقطه نظر مبانی ریشه شناسی نقش ها مورد تجزیه وتحلیل قرار داده و در پایان به قابلیت های به کار گیری نقوش در سفال های مناطق دیگر اشاره خواهیم کرد، که امید است منبع مناسبی برای دانشجویان و علاقه مندان باشد.