نام پژوهشگر: رضا آقایی آبچوییه

تطبیق برخی از تئوری های زهکشی با مدل فیزیکی در حالت ماندگار و غیرماندگار
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تبریز 1372
  رضا آقایی آبچوییه   احمد لطفی صدیق

در تئوریهای زهکشی جریان آب در داخل یک سیستم ایده آل خاک و آب مورد بررسی قرار میگیرد. برای رسیدن به یک راه حل ریاضی معمولا" مسائل واقعی که در مزرعه وجود دارد بصورت ساده ای ارائه میشود. شرایط خاک در مزرعه بیشمار است و تئوریهای زهکشی فقط تقریبی از شرایط واقعی را بدست میدهد. قبل از کاربرد هر گونه تئوری در مورد مسایل صحرایی خاص باید فرضیاتی که برای استخراج آن تئوری شده است در نظر گرفته شود. سپس این فرضیات که در تئوری بکار رفته است با شرایط مسئله مورد مقایهس قرار گیرد. از تئوری صورت گیرد. در بعضی موارد تئوری بخوبی صادق است و میتوان در محسابه عمیق و فواصل زهکشها مورد استفاده قرار گیرد. در موارد دیگر هم تئوری فقط از نظر تخمین اولیه طراحی مفید است . بنابراین درک یک سیستم زهکشی مناسب برای منطقه مورد مطالعه از ضروریات میباشد و باید از مطالعه کافی برخوردار باشد تا بتوان تئوری مناسب را برای آن منطقه انتخاب نمود زیرا عدم تطابق یک تئوری با منطقه تحت مطالعه و انتخاب آن تئوری بعنوان تئوری مناسب ، باعث اتلاف در سرمایه و وقت میشود زیرا عملیات زهکشی جزء پر خرج ترین عملیات کشاورزی میباشد و زمان جوابگوئی پروژه زهکشی به مسئله ماندابی طولانی میباشد. روشهایی را که در جهت تعیین یک تئوری برای بک منطقه خاص تحت زهکشی بکار برد میتوان به مدلهای فیزیکی و ریاضی اشاره نمود. مدلها در بسیاری از موارد برای یک خاک ، شرایط طبیعی و واقعی آنرا دقیقا" بیان نمیکنند ولی این مدلها میتوانند در انتخاب روابط برای منطقه مورد نظر راهگشای بسیار خوبی باشند. مدلهایی دارای ارزش هستند که اولا" بتوان فرضیات یک تئوری را در آن مدل ایجاد نمود. مثلا" عدم نشت آب ازدیواره مدل فیزیکی یا نفوذناپذیر بودن لایه زیرین و یا ایجاد بارندگی با شدتهای تحت کنترل و غیره .. و ثانیا" در اندازه گیریهای دقت زیادی اعمال گردد. اکثر مدلهای موجود در زمینه زهکشی و حرکت آبهای زیرزمینی و در نهایت بدست آوردن فاصله زهکشها شده است که روش کرکهام در جریان ماندگار و یا روش گلوردام در جریان غیر ماندگار از این زمره میباشند. 7 مدلهای ریاضی هرچند نیاز به آزمایشگاه ندارد و میتوان با در دست داشتن شرایط حد در هرکجا اقدام به دست آوردن فاصله زهکشها نمود ولی این مدلها دارای دو اشکال میباشند اولا" اینکه شرایط حد دقیقا" در خاک مشخص نیست و دائما" در حال تغییر میباشد و تعیین شرایط حد بستگی به سلیقه افراد در حال تغییر میباشد و ثانیا" حل بعضی از معادلات به روش کلاسیک یا غیرممکن و یا مشکل میباشد و اصولا" بایستی از حل عددی معادلات استفاده نمود که خود احتیاج به دانستن روشهای حل عددی همانند روش اسکگز دارد، 2 و 10 . مدلهای فیزیکی به دلیل هزینه بری آنها کمتر روی آنها کار شده است و یا لااقل ما اطلاع دقیقی از آن نداریم و با مراجعه به مراکز علمی اطلاع دقیقی بدست نیاوردیم که آیا در جائی این مدلها ثبت شده باشد و در اکثر منابع به روش ریاضی یک تئوری اشاره شده است . بنابراین ما را برآن داشت تا برای بررسی وضعیت فرمولهای زهکشی اقدام به ایجاد یک مدل فیزیکی نمائیم . استاندارد بودن این مدل فیزیکی توسط منحنی مشخصه آن مشخص شد که در مقاله آمده است .