چکیده: با بررسی نقش پرندگان بر روی سفال های یک منطقه؛ همچون نقش حیوانات؛ می توان به موقعیت اقلیمی آن منطقه پی برد و از سوی دیگر نتیجه گرفت که چه پرندگانی در مراسم و سنت هایی آیینی نقش داشته اند و کدام نقوش تحت تأثیر تقابلات فرهنگی منطقه ای و فرا منطقه ای بوده است. از بررسی 78 اثر نقوش پرندگان به 5 گروه ؛ 1. شترمرغ ؛ 2. مرغ ماهی خوار؛ 3. مرغابی؛ 4. غاز و 5. قرقی، بوقلمون، گنجشک، و مرغ می باشد. در بررسی نتیجه گیری شد که برخی از پرندگان به وفور وجود داشته است و در اقتصاد و امرار معاش مردم نقش داشته اند. از سوی دیگر در این بررسی به آیینی بودن برخی از نقوش پرندگان پی برده شد که در فلات مرکزی ایران آن زمان وجود داشته است. با نگرشی بر اعتقادات؛ آیین، سنت ها و اقتصا.....

دوره ی ماد یکی از درخشان ترین ادوار تاریخی سرزمین پارس می باشد که در بسیاری از زمینه ها از جمله فرهنگی و هنری تأثیر بسیاری را بر تمدن ها و حکومت های بعد از خود گذارد . مادها با ورود به فلات ایران و پس از استقرار در این سرزمین که آب و هوای آن را برای سکونت مطلوب دیدند ، به تدریج فرهنگ و هنر خود را گسترش داده و از بومیان ساکن نیز تأثیر پذیرفتند ، ضمن این که خود نیز آن ها را متأثر از فرهنگ و آداب و سنن خود کردند . مادها تا قبل از تشکیل حکومتی یکپارچه دست به ساخت و آفرینش آثار و بناهایی زدند که از آن جمله میتوان به نیایشگاههای نوشیجان، گودین و باباجان اشاره کرد . ضمن این که در تپه ی سیلک نیز آثار درخشانی از خود به یادگار گذاشته اند . به تدریج و با عظمت یافتن مادها زمینه ی کسب قدرت نیز فراهم شد و در نتیجه قدرت های همسایه نیز در صدد مقابله با این تمدن و حکومت نوظهور برآمدند که از آن میان می توان به نبرد تقریباً همیشگی مادها با اورارتو و آشور اشاره نمود . کما این که سرانجام همین مادها بودند که با اتحاد با قدرت های همسایه ، نام و نشان آشوریان را از صحنه ی روزگار محو نمودند . مادها ، آشوریان و اورارتو در اثنی همین جنگ و نبردها و غارت هایی که علیه یکدیگر انجام می دادند ، با هنر و فرهنگ کشور همسایه آشنا شده و از طریق اسرایی که همراه خود به سرزمینشان می بردند ، آن هنر و فرهنگ را اخذ می کردند و این چنین بود که از یکدیگر تأثیر می پذیرفتند . به همین دلیل در فرهنگ و هنر مادها بسیاری از نمونه ها رنگ و بوی بیگانه به خود گرفته و هنری غیربومی محسوب می شود . در نهایت مادها با وجود این که سرانجام به قدرتی رسیدند که توانستند دولت مقتدر و خون ریز آشور را از میان بردارند ؛ اما خود مقهور قدرتی شدند که بعدها و در روزگاران آینده به بزرگترین و قدرتمند ترین امپراتوری جهان مبدل شد و آثار هنری و فرهنگی درخشانی را از خود به یادگار گذاشت . آثاری که بسیاری از آن ها خود میراث حکومت مادها بودند و در دوران بعد به نهایت رشد و اعتلای خود رسیدند . بدین گونه است که می توان مادها را به عنوان سرمنشاء بسیاری از هنرها و فرهنگ هایی دانست که بعدها سرزمین های دور و نزدیک را تحت تأثیر قرار داد و هنر سرزمین پارس را به فراسوی مرزهای آن کشاند و تا سالیان دراز بعد از سقوط مادها همچنان به حیات خود ادامه داد . واژگان کلیدی : آثار فرهنگی ، ماد ، همدان ، کرمانشاه

تحقیق پیش رو تلاش دارد تا آنچه از دوران اشکانی در کتاب های باستان شناسی به جا مانده است را بهبود بخشد و این دوران کم شناخته شده را به دوستداران عصر اشکانی بیشاز پیش بشناساند.این دوران سراسر هنر و پیشرفت در ایران بزرگ چنان تحولی ایجاد نمود که توانست طولانی ترین دوران تاریخی پادشاهی ایران را رقم بزند. اهمیت این عصر نه تنها از هنر و تعالی معماری در آن است که می توان نشانه های ایرانیت را پس از حکومت یونانی سلوکی در آن دید. در این تحقیق تلاش شده است تا جایگاه اشکانیان و اهمیت آن ها در محوطه های جنوبی ایران مورد مطالعه قرار گیرد و سعی شده است تا اطلاعات جدید و تازه ای از سفال های اشکانی در جنوب و جنوب شرق را برای باستانشناسان عرضه دارد. در راستای رسیدن به اهداف فوق از انجام مطالعات گونه شناسی مقایسه ای و آنالیز های سفالی یا به عبارت علمی تر (edxrf) سود جسته و تلاش شده است تا در حد امکان به سوالات مطرح شده در این پایان نامه پاسخ داده شود. منطقه ی جنوب و جنوب شرق ایران به دلیل همجواری با خلیج فارس اهمیت بسیاری داشته و وجود محوطه های بی شمار اشکانی در کنار آن می تواند بیانگر ارتباطات فرهنگی،سیاسی و تجاری با مناطق فراسوی خلیج باشد.چراکه عصر اشکانی یکی از دوره های طولانی و مقتدر در ایران است که اهمیت بسزایی در شناخت آن برای هر یک از باستانشناسان دارد. متاسفانه تلاش ها در راستای شناخت این دوران سراسر هنر بسیار ناچیز بوده و تحقیق حال حاضر تلاش کوچکی است در شناساندن این دوران مهم تاریخی در حوزه ی جنوب و جنوب شرق ایران. کلید واژه:باستان شناسی،اشکانی،خلیج فارس،آنالیز سفال

ایلام که در تاریخ کشور ما به عنوان پلی از دورهء پیش از تاریخ به دورهء تاریخی محسوب می گردد، مهمترین و پربهاترین اوراق فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و ... کشور باستانی ما را پر نموده است ، چرا که ضمن ابداع خط که خود به تنهایی گامی بزرگ در جهت آشنایی ما با ابعاد چند گانهء حکومت 2000 سالهء ایلام می باشد، اولین قومی است که حکومت مرکزی را در ایران پایه گذاری کرده است . اگر چه در سدهء اخیر، حفاریهای کم و پراکندهء باستان شناسی در جهت شناخت ابعاد گوناگون زندگی این قوم، اطلاعات کمی در اختیار ما می گذارد، اما همین تحقیقات و کاوشها سبب شده است که این حکومت جایگاه واقعی خود را در تمدن کهن و درخشان کشور ما، بازیابد. در این راستا ما نیز درصدد بررسی مذهب ایلام با نگرشی بر مهرهای استوانه ای برآمده، از میان آنها تعداد 55 مهر استوانه ای که دارای نقوش و صحنه های مذهبی مربوط به دورهء ایلام بودند جهت بررسی و مطالعه مد نظر قرار گرفتند. نتایج این بررسی نشان داد که ایلامیان دارای مذهبی بودند که طبق آن به خدایان متعدد اعتقاد داشتند. آنها خدایان را به صورت انسان (رب النوع و ربه النوع) تصور می نمودند و برای آنها سمبلهایی را در نظر می گرفتند که در صورت عدم حضور خدایان این سمبلها، نشانهء حضور خدا در آن مراسم بودند. ادامهء بررسی نشان داد که ایلامی ها برای نشان دادن اعتقاد خود به هر یک از خدایان طی مراسمی به حضور خدای مورد علاقهء خود رسیده، اعمال مذهبی و نیایش را به جای می آوردند و در مراسم دیگری با آوردن هدایا و تقدیم حیوان قربانی به حضور خدای ایلامی، مراتب سپاسگزاری و بندگی خویش را به آنها ابراز می داشتند. از دیگر اعتقادات و باورهای مذهبی این مردم، پرستش و نیایش آتش مقدس بود که طی مراسم خاصی در معابد و پرستشگاهها، اعمال مذهبی و نیایش در مقابل آتش انجام می گرفت . خدایان ایلامی نه تنها در مراسم و آداب و رسوم مذهبی ایلامی ها مورد پرستش قرار می گرفتند، بلکه قدرت سیاسی کشور را نیز با اعطای عصا و حلقهء سلطنتی یا تشریفاتی به پادشاهان و حکام محلی تفویض می نمودند. نگرشی بر اوضاع مذهبی ایلام نشان می دهد که این نوع مراسم در زیگوراتها یا معابد خدایان با حضور کهنهء ایلامی انجام می پذیرفت .