ابوالحسن نظام الدین(نجم الدین)احمدبن عمربن علی سمرقندی مشهور به نظامی عروضی نویسنده و شاعر قرن ششم هجری است. وی به دربار ملوک غوری? بامیان مختص و معاصر خیام و امیرمعزّی است. از اشعار او جز چند قطعه شعرمتوسط، چیزی به جا نمانده است و اثر منثور او چهارمقاله به نام حسام الدین علی(شاهزاد? غوری) تألیف شده است. نام اصلی این کتاب مجمع النوادر بوده ولی چون شامل چهارمقاله است به نام چهارمقاله شهرت یافته است. این کتاب بین سالهای 551و552 ه.ق تألیف شده است. در «فرهنگ اختصاصی واژگان و اصطلاحات چهار مقاله نظامی عروضی» از متن مصحّح علامه قزوینی که به اهتمام دکتر محمد معین به چاپ رسیده، استفاده شده است. کلید واژه ها: فرهنگ اختصاصی، نظامی عروضی، چهار مقاله

یکی از مشخّصات بارز نثر جلال ، استفاده ی فراوان و متنوّع از لغات و ترکیبات عامیانه ی رایج در میان عامّه ی مردم است . این مشخّصه در مقالات او نمودی قابل توجّه دارد و نثر مقالات او را جذّاب و خواندنی نموده است . در این پژوهش با ارائه ی سال شماری از زندگی و آثار جلال و معرّفی کلیّه ی مقالات او که به صورت کتاب های مستقل چاپ شده ؛ 18مقاله از کتاب « ارزیابی شتابزده » که دارای تنوّع موضوعی قابل توجّهی بوده ؛ بررسی شده و به استناد 11 فرهنگ عامیانه و عمومی که لغات و ترکیبات عامیانه نیز در آن تصریح شده ؛ فرهنگی شامل 1330 لغت و ترکیب عامیانه تهیّه شده است که در نوع خود سابقه و پیشینیه ای ندارد . نویسنده درک و فهم مقالات جلال را در گرو خوانش صحیح و دریافت مفاهیم لغات و ترکیبات عامیانه شناسانده؛ با بررسی آماری و تحلیل محتوایی این فرهنگ ، چگونگی و تنوّع استفاده از لغات و ترکیبات عامیانه را نشان داده و نتایج به دست آمده را در سه سطح کیفیّت و کمیّت به کارگیری لغات و ترکیبات عامیانه و محتوا و مضمون آن دسته بندی کرده است .

هدف و غایت نقد و تصحیح متون ادبی آن است که از روی نسخ خطی موجود نسخه اصلی یا قریب به اصل یک اثر را احیاء و مرتّب و مدّون کنند و آن را به صورتی عرضه دارند که خواننده تحقیق بتواند یقین و اطمینان حاصل کند که اگر اصل یک اثر را در دست ندارد نسخه ای از آن را دارد که به صورت اصلی و شکلی که مصنّف و مولّف اصلی نوشته است به نهایت درجه نزدیک است.هر منتقد ومصحّح در این کار احتیاط ودقت به کار ببرد و رسم وراه کار را بهتر ودقیق تر بداند البته بهتر وبیشتر موفق می شود.بنابراین شرط اول برای کسی که به کار نقد وتصحیح متون می پردازد آن است که فقط متکی به قواعد و رموز و به اصطلاح فقط متکی به تکنیک نباشد. بلکه باید ذوق و قریح? نقادی داشته باشد. نقد متون در حقیقت عبارت از این است که منتقد از طریق علم ببیند و تحقیق کند که صورت و شکل اصلی و واقعی هر کلمه و هر عبارت در کتاب چه بوده است نه اینکه فقط صورتی را که صحیح و قابل قبول است پیدا کند. تحقیق مورد نظر تصحیح انتقادی نسخه خطی مثنوی گلشن آرا است که عبدالوهاب ایرانپور آن را سروده است. این تحقیق به صورت کتابخانه ای و روش تحلیل محتوی انجام گرفته است.این مثنوی که نظم کلیله و دمنه است دارای 17700 بیت در وزن حدیقه سنایی و جام جم اوحدی مراغه ای می باشد. که از این مقدار حدود 2000 بیت تصحیح شده است. در این پایان نامه علاوه بر تصحیح متن که به روش قیاسی انجام شد ه است، سعی شده است افکار و عقاید نویسنده، ویژگی های سبکی و دستوری متن و مضمون و محتوی آن مورد بررسی قرار گیرد و در تصحیح متن سعی شده است معنی لغات دشوار و عبارات مبهم و مطالب پیرامون آیات و احادیث و اعلام تا جایی که ممکن بوده است به صورت توضیحات و اشارات و نکاتی در پاورقی آورده شود که به خواندن و درک مفاهیم بیت ها و مصراع ها کمک می کند. ولی با وجود این هنوز جای بحث دارد. در این تحقیق قبل از پرداختن به متن اصلی ابتدا مقدمه ای آورده شده است و سپس به شرح زندگانی، افکار، عقاید و معرفی آثار شاعر و همچنین شیوه تصحیح و نسخه یابی و توضیحاتی در مورد شکل ظاهری اثر، خصوصیات رسم الخطّی و املایی، سبک اثر و ویژگی های این مثنوی پرداخته ایم.

در این پایان نامه نشانه های مستقیم و غیر مستقیم مولفه های ملی و مذهبی در شعر سپهری و امین پور مقایسه می شود. حضور و غیاب مردم ، وطن دوستی ، خاطره ی جمعی ، مدینه ی فاضله ( آرمانشهر) ، آرمان های اجتماعی ، جایگاه زنان و قهرمان گرایی به عنوان مهم ترین مولفه های ملی و باور های مذهبی، آداب و رسوم مذهبی ( نماز ، عبادت و ...)، علاقه و احترام به بزرگان مذهب ، فلسفه ی انتظار، اخلاق گرایی و تردید مذهبی به عنوان مهم ترین مولفه های مذهبی در شعر هر یک از این دو شاعر به تفکیک بررسی و پس از مقایسه ی یافته های پژوهش در نهایت مشخص شد که ذکر متعدد نام وطن ( کاشان) در شعر سهراب می تواند نشانه ی وطن دوستی اش تلقی شود اما در شعر امین پور با سطح بسیار عالی تری از وطن دوستی مواجه هستیم و در آن ضمن بیان دلاوری های رزمندگان و افتخارات وطن، تحریض و تشویق رزمندگان به نبرد و دعوت به مبارزه و جهاد موج می زند؛ سهراب از مدینه ی فاضله ای سخن می گوید که مطلوب شاعر است و از دوری از آن احساس دلتنگی می کند قیصر نیز به دنبال به‏دنبال آفریدن آرمان‏شهر در شعر است؛ مسایل اجتماعی زنان در شعر سهراب مورد بی توجهی قرار می گیرد اما در شعر قیصر امین پور سخن از کودکان و زنانی می شود که بی آنکه بخواهند یا آمادگی داشته باشند در وسط معرکه ی جنگ گیر افتاده اند ( مردمان مناطق مرزی ایران و عراق) وشاعر درد آنها را عمیقا درک کرده و در شعر خویش انعکاس داده است و بالاخره اینکه با وجود حضور نشانه های آدب و رسوم مذهبی در شعر هر دو شاعر ،باور مذهبی سهراب نوعی اخلاق گرایی است مبنی بر این که بایداز کینه ها و تزاحم ها و حسدها دست شست و نباید برایش توجیه منطقی یا فلسفی آورد در حالی که امین پور با باور عمیق مذهبی ، وجود انسان را آیینه ای می داند که قدرت و دانش الهی را نشان می دهد.

فنون بلاغی با توجه به زیبایی و ایجازی که در آثار ادبی به وجود می آورند، همواره مورد توجه بوده اند و می توانند ارزش اثر ادبی را فزونی بخشند. از این رو آموزش آسان این علوم بیشترین تاثیر را در غنای آثار ادبی نسلهای بعد دارد. چرا که هر قدر این مطالب ساده تر آموزش داده شود بهتر در ذهن خوانندگان جای می گیرد و در آثار خود به نحو احسن می توانند از آنها بهره ببرند. آرایه تلمیح و اقتباس از نمونه این اصطلاحات ادبی اند که به دلیل پراکندگی نظرات مختلف در مورد آن ها مورد توجه قرار گرفتند. هدف از این تحقیق تفکیک مرز مشخصی بین این دو آرایه ادبی است تا از آشفتگی اصطلاحات ادبی که در مورد این دو اصطلاح وجود دارد کاسته شود. برای رسیدن به این هدف شروع به بررسی نظرات علمای بلاغی از قرن پنجم هجری تا دوره معاصر نمودم، در طی تحقیقات آرایه های دیگری هم نظرم را جلب کرد که به نوعی با این دو ارتباط داشتند. بنابراین ابتدا اتهام سرقت ادبی را که در مورد آنان مطرح شده بود با دلایل و مستندات رفع نمودم و سپس این دو و تعاریفشان را از هم تفکیک نموده و در یک دسته بندی جدید و زیرمجموعه استشهاد جای دادم تا فهم آن برای دانش آموزان راحت تر باشد.سپس با توجه با این نظرات جدید به بررسی صد قصیده نخست دیوان ناصرخسرو پرداختم و مصادیق تلمیح و اقتباس را مشخص نمودم و ضمن بیان ابیات به توضیحات کوتاهی در مورد آنها پرداختم .

چکیده: بومی گرایی توجه به فرهنگ خودی است ادبیات بومی اگر خوب نوشته شود آینه ی تمام نمای زندگی در مکانی خاص است. ادبیات بومی در واقع منعکس کنند? زیست و فرهنگ مردم منطقه ای خاص است. هدف از این پژوهش، بررسی نمود یا مولفه های بومی گرایی است در سه اثر انتخابی از سه نویسنده نامدار کرمانشاه به نامهای علی محمد افغانی، علی اشرف درویشیان و منصور یاقوتی. و مباحث زیر در آن به بحث گذاشته شده است: 1) ارایه تعریف از بوم و بومی گرائی. 2) معرفی استان کرمانشاه به عنوان خاستگاه نویسندگان و جایگاه ادبیات این استان در کشور. 3) معرفی سه نویسنده بزرگ کرمانشاهی. 4) میزان نمود بومی گرایی در آثار این سه نویسنده. 5) مولفه های بومی به کار رفته در سه اثر انتخابی از این نویسندگان.

محمّدمسیح صاحب کاشانی از علما و فضلای اواخر قرن 11 و اوایل قرن 12 ه‍.ق است که علاوه بر تألیفات منثور، دیوان وزینی را از خود به یادگار گذاشته که شامل 7000 بیت از غزلیات و رباعیات است. صاحب کاشانی از شعرای هم عصر با حزین لاهیجی و مخلص کاشانی بوده، که اشعارش به سبک هندی سروده شده است. از دیوان صاحب تنها یک نسخه در کتابخانه ی مجلس شورای اسلامی موجود است که در 581 صفحه و با خطّ نستعلیق شکسته توسّط کاتبی نامشخّص نوشته شده. این دیوان شامل 806 غزل و 1000 رباعی است. بهترین نوع سخن غزلیات اوست که ساده و روان و به دور از پیچیدگی و ابهام است و بیشتر رنگ عاشقانه دارد. در این اشعار از آرایه های ادبی به طرزی زیبا استفاده شده و عبارات منحصر به فردی نیز یافت می شود. با توجّه به قدرت شاعری صاحب و اشعار زیبا و دیوان وزینش بر آن شدم تا به تصحیح این دیوان بپردازم. از آنجا که تنها یک نسخه از این دیوان موجود است به روش قیاسی به تصحیح این نسخه پرداختم.

جلال آل احمد از نمایندگان برجسته ی ادبیات دوران تجّدد است ومی توان ادّعا کرد درعرصه ی داستان نویسی ایران جایگاه ممتازی دارد. کارنامه ی ادبی اودر میان نویسندگان معاصر ایران یکی از درخشان ترین کارنامه های ادبی به شمار می رود. وی در زمینه های گوناگون، آثار ارزشمندی را از خود به یادگار گذاشته است. هرچند داستان نویسی، بارزترین جنبه شخصیت ادبی او را شامل می شود؛ اما چنان چه جلال آل احمد داستان نویس هم نبود با توجه به این که در سایر زمینه ها (تحقیق ، ترجمه ، سفرنامه نویسی و...)به جایگاه والای دست یافته، باز هم می توانستیم ادعا کنیم که جلال آل احمد به شهرت می رسید. و باز هم می توان گفت که جلال آل احمد بود. درنیمه ی قرن دوم اخیر ، به ویژه پس ازمرگ او درباره آثار، افکار، آراء و ویژگی های شخصیتی اوبسیار گفته ونوشته اند. و گفتنی ها و نوشتنی ها درباره او همچنان ادامه دارد . شاید انگیزه این نوشته های مکرر؛ زنده و پایدار بودن جلال آل احمد به عنوان یک نویسنده و بیش از هر چیز دیگر در درک جلال آل احمد از روح زمانه نهفته باشد. بی شک درمقایسه با سایر نویسند گان معاصر بیشترین نقدها واظهار نظرها مربوط به جلال آل احمد است. هرچند باتوجه به داستان ها و حجم بالای آثارش ، حرف ها واظهار نظرهای دست اول او زیاد باشد امامسلماً کلام نهایی در مورد او گفته نشده وگواه این مسئله هم طرفداری خوانندگان آثار آل احمد است که با هراثری که منتشر وبه نوعی با نام آل احمد عجین باشد از استقبال خوبی برخوردار می باشد . در پژوهش حاضر سعی شده است که ، نه به تمام آثارآل احمد ، بلکه فقط داستان های آل احمد آن هم از دیدگاه «تیپ شناسی شخصیت» - براساس طبقه بندی اینه گرام -پرداخته شود . هرچند که واقفم چنان که می خواستم توفیق رفیق راهم نشد اما در حد وسع در هر اثرداستانی جلال آل احمد، معمولاً شخصیت های اصلی داستان - شخصیت اول ودوم - از نظر تیپ شناسی مورد بررسی قرار گرفت . هم چنین در این تحقیق این زاویه ی دید نیز وجود دارد که جلال آل احمد داستان نویس به کدام یک از شخصیت های داستانی خود نزدیک است وتا حدی نیز بدواً در مورد جلال آل احمد وآثار وافکار او سطوری درج گردید. هر چند با نوشتن پژوهش هایی این چنین، بدون شک نمی توان کلیه ی شخصیت ادبی آل احمد راپوشش داد که علت آن هم چیزی جز عظمت جایگاه آل احمد در ادبیات معاصر ایران نیست. باهمه ی این توضیحات مذکور و اعتراف به کاستی های این پژوهش معتقدم که اگر این پژوهش برای شناخت شخصیت فکری جلال آل احمد گره ای ناگشوده باشد وحتی درزمینه ی جزئی که این جانب به آن پرداخته ام – تیپ شناسی – بهره ای حاصل نشود، باری نیز بر دوش نخواهم گذاشت، چراکه به قول اندیشمند بزرگ، مولانا؛ دوست دارد یار این آشفتگی کوشش بیهوده به از خفتگی اجزای ساختاری این پژوهش عبارت اند از: پیشگفتار ومقدمه وکلیّاتی درباره شخصیّت داستانی جلال آل احمد وپنج فصل که به اهداف تحقیق ومحدودیت های تحقیق همچنین خلاصه ی فصول پایان نامه، نیز اصطلاحات به کار رفته در متن – در فصل یک – وپیشینه ی پژوهش در فصل دو همچنین به روش تحقیق وپژوهش در جامعه آماری وحجم نمونه در فصل سوم تجزیه وتحلیل داستان ها از نظر تیپ شناسی در فصل چهار ونهایتاً نتیجه گیری وپیشنهادها در فصل پنجم . در پایان با اعتراف به کلیّه ی این پژوهش وباتوجه به اینکه موضوع پژوهش تقریباً موضوعی جدید بود وکارهای مشابهی در این زمینه نشده بود ؛ براین امیدم که این کار گامی کوچک برای برداشتن قدمی بزرگ تر است .

مضمون اصلی اشعار مفتقر مدح و مرثیه ی اهل بیت پیامبر است.یکی ازجنبه های زیبایی اشعار مفتقر استفاده ی گسترده از صور خیال است که با استفاده از این عنصر و وجوه دیگر بلاغت به اندیشه های مذهبی خود، لباس نرم و لطیف سخن منظوم را پوشانده است و این خصیصه مهم ترین ویژگی سبکی و هنرمندانه ی این شاعر بزرگ است.ذهن خلّاق مفتقر در این عرصه، تخیّل و هنرنمایی های کلامی را با عاطفه و احساس چنان با هم درآمیخته که حالات عاطفی خود را غالباً از طریق عناصر تصویرساز به خصوص تشبیه و استعاره، جلوه گر ساخته است. در این پژوهش تشبیهات و استعاره های دیوان مفتقر، از وجوه مختلف موضوعی و ساختاری بررسی و دسته بندی گردیده و تحلیلی آماری و علمی از آنها ارائه شده است.

نوستالژی، درلغت برگرفته از دوساختِ یونانی nostos و algia است. nosto یا nostos به معنای زادبوم یا بازگشت به خانه و algos , algia یا log به معنای رنج ، آرزو و حسرت است. ودرمعنی اصطلاحی، میلِ مفرط برای بازگشت به وضعیت و دوره ای از دست رفته ، غم غربت،حسرت گذشته و دلتنگی برای خانواده است. در ترجمه وشرح نوستالژی ، غم غربت و حسرت گذشته بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. هرگاه انسان در ذهن خود گذشته ها را بررسی کند و غم و اندوهی وصف ناپذیر همراه با لذت به به او دست دهد دچار نوستالژی شده است. این حس زمانی به انسان دست می دهد که از گذشته خود فاصله می گیرد. تداعی خاطرات گذشته در ذهن وی ایجاد می گردد و حسرت آن دوران باعث می شود تا نوعی آرامش روحی وروانی در ذهن وی ایجاد گردد.در این پژوهش به بررسی نوستالژی در دوره ی تاریخی شاهنامه ی فردوسی پرداخته شده است. دردوره ی تاریخی شاهنامه ما با چهار نوع دلتنگی(یادکرد بزرگان وپادشاهان گذشته، ایامِِ جوانی ، شکوه و عظمت ایران قدیم و روزگار گذشته ) روبه رو هستیم .که می توان برجسته ترین آنها را دلتنگی برای شکوه و عظمت ایران باستان دانست.

سعدی شیرازی در یکی از دوره های پُر آشوب تاریخ ایران، شورانگیزترین غزل های عاشقانه زبان فارسی را سروده، شیخ که بر منبر وعظ و خطابه می نشسته چگونه به این کار مهم پرداخته است؟ در پاسخ به این سوال باید گفت: سعدی انسانی است بشر دوست و دلش مالامال از محبّت دیگران و به همین دلیل می کوشد شادمانی را برای آن ها به ارمغان آورده و از اندوه و رنجِ مردم زمانه بکاهد. او می دانسته که برای تکامل فرهنگی و فرهیختگی، فرهنگ شاد زیستن را باید در دل ها زنده نگه داشت. این پژوهش با استفاده از منابع مکتوب، به اصل شـادمانی و به کلید واژه ها و مضامین شـادی آفرین و عوامل موسیقی ساز در غزل های سعـدی پرداخته و در ضمن پژوهش به این نتیجه رسیده که: غزلیات سعدی سرشار از شور و شوق زندگی و شـادمانگی است. و شـادی و نشـاط برای باروری، پویایی و تکامل ضروری بوده و از این روست که خداوند سبحان جهان را با این همه پدیده های شادی آفرین، خلق کرده و همگان را به گشت و گذار و دقّت و توجّه در آفرینش دعوت می کند. هدیه پیام آوران وحی همانا شـادمانی درونی و سرور است برای همه انسان ها. . شاید فراتر از آن برای همه موجودات عالم. و این شـادمانی درونی میسّر نمی شود مگر با: «توکّـل به خداونـد و راضی بودن به رضای الهی.

موضوع پایان نامه بررسی نمودهای بازار و بازرگان در ادبیات فارسی است که به دلیل گستره و حجم وسیع آثار نظم و نثر ادبیات فارسی، عرصه مطالعه و تحقیق در این پایان نامه، به فاصله زمانی میان قرن های سوم و هشتم محدود شده است. همچنین نظر به شمارگان آثار دوره و محدودیت زمان و توان نگارنده، آثار شاخص نظم و نثر دوره منتخب، از جمله تاریخ طبری؛ شاهنامه فردوسی؛ مرزبان نامه؛ کلیله ودمنه؛ تذکره الاولیاء عطار؛ مثنوی مولوی، گلستان سعدی؛ جوامع الحکایات عوفی و ... مورد مطالعه و تحقیق قرار گرفته است. تحقیق حاضر با هدف دستیابی به کارکردهای دو واژه بازار و بازرگان در ادبیات دوره منتخب با استناد بر نمونه های یافت شده در آثار، آشنایی با اصطلاحات وترکیبات دو واژه یاد شده و در نهایت تسهیل در درک بهتر متون ادبی به انجام رسیده است. روش انجام تحقیق کتابخانه ای بوده و گردآوری داده های تحقیق از طریق فیش برداری انجام شده است. در تجزیه و تحلیل داده ها نیز شیوه توصیفی – تحلیلی به کار رفته است.

بررسی و تطابق مؤلفه های نظریة تک اسطورةکمبل درداستان های مثنوی، هدف اصلی این نوشتار است. کمبل اسطوره ها را سرنخ هایی می داند که ما را به سوی عمیق ترین توان های معنوی خود می کشاند و سبب می شوند تا به سوی اشراق و جذبه پیش رویم. وی در نظریة خود با معرفی قهرمان نشان می دهد که قهرمان در پی جستجو و شناخت خود است که به سفر می پردازد. جوزف کمبل، سیر و سفر قهرمان را در سه مرحلة: عزیمت، تشرف و بازگشت به تحلیل و بررسی می گذارد. نگارنده کوشیده است با تأکید بر خوانش عرفانی از مثنوی، نشان دهد؛ که هشت داستان از داستان های مثنوی با الگوی کمبل در سیر تحول (سفر) قهرمان قابل انطباق است. هم چنین نشان دهد اسطوره ها(به ویژه اسطوره قهرمان)، که از اشکال واحد کهن الگوها پیروی می کنند در فرهنگ ایرانی و بستر عرفانی ذهن مولانا استحاله یافته و شکلی نوین به خود می گیرند. واژگان کلیدی: تک اسطوره، سفر قهرمان ، کهن الگو، جوزف کمبل، مثنوی مولوی.

ادیبان سیاسی، شاعران و نویسندگانی هستند که در امور سیاسی و حکومتی نیزدخیل اندو دو گروهند:"موافقان دستگاه حاکمه" که در دربار رفت و آمد دارندو مورد حمایت بزرگان و رجال سیاسی اند(و بعضی از این افراد، حتی از حکومت مقرری هم دریافت می کنند.) "مخالفان دستگاه حاکمه" که با عنوان "مخالف یا مبارز سیاسی" شناخته می شوند. سیاسیون ادیب، افراد اهل سیاست (حکما،وزرا،کارگزاران ،قضات و...) که علاوه بر فعالیت در امور دولتی و سیاسی، به نویسندگی و تألیف کتاب نیزمی پردازند. با توجه به ارتباط تنگاتنگ سیاست و ادبیات، شناخت روابط بین این دو مفهوم در افزایش دانش ما از جامعه و سده های پیشین تأثیر بسیار دارد بنابراین، در پایان نامه ی پیش رو، با روش کتابخانه ای به مطالعه ی زندگی، مناصب و فعالیت های سیاسی و اجتماعی این افراد که در سده های هشتم و نهم هجری قمری می زیسته اند پرداخته شد تا به عنوان یک مبنع سهل الوصول در اختیار دانشجویان و پژوهشگران رشته های علوم انسانی قرار گیرد. نتیجه این تحقیق نمایانگر این است که:الف) شمار "ادیبان سیاسی و سیاسیون ادیب" در این دوره قابل توجه است.ب) شمار زیادی از رجال سیاسی این سده ها، اگرچه ادیب نیستند اما با ادبیات فارسی آشنایند. ج)"سیاسیون ادیب" را می توان در دسته هایی چون: "حکما، ، وزرا،کارگزاران، قضات و...." طبقه بندی کرد.

چکیده ندارد.