نام پژوهشگر: حجت روح اللهی

اصول کلی حاکم بر اقتصاد از منظر قرآن کریم
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه معارف اسلامی قم 1393
  حجت روح اللهی   سعید فراهانی فرد

این رساله، با عنوان «اصول کلّی حاکم بر اقتصاد از منظر قرآن کریم» در پنج فصل سامان یافته است و به تبیین و تحلیل دیدگاه قرآن کریم در باره خطوط کلی اقتصادی دین اسلام در فرآیند تولید و توزیع و مصرف می پردازد. قرآن کریم، معجزه جاویدان پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) و بیان گر همه اموری است که به هدایت بشر در ساحت های گوناگون مربوط می شود. عرصه های اقتصادی نیز از این قاعده مستثنا نیست و این کتاب الهی به تبیین اصول و کلیاتی در حوزه اقتصاد هم پرداخته است. بر این اساس، نگارنده با تأمل و اندیشه دقیق در آیات قرآن کریم و تفاسیر ارائه شده، به بیان پرسش هایی مانند «چیستی اصول اعتقادی حاکم بر اقتصاد» و «چیستی اصول حاکم بر تولید» و «چیستی اصول حاکم بر توزیع» و «چیستی اصول حاکم بر مصرف» پرداخته و در قالب تحقیقی علمی و بنیادی و با روش نقلی و وحیانی، در پی استنباط و استخراج این آموزه های قرآنی برآمده و پرسش های یاد شده را به روشنی پاسخ داده است. بر اساس یافته های این پژوهش، قرآن کریم دربردارنده اندیشه های نظام مندی (مانند خداباوری، اعتقاد به عدالت، باورداشت معاد، ایمان به سنت های الهی و اعتقاد به رزّاقیت خدای رحمان) در قلمرو مسائل اقتصادی است که بر کنش ها و رفتارهای اقتصادی، در سطح خرد و کلان، حاکم است،. همچنین، از منظر قرآن، اصول ارزشمندی تولید و توجه به کیفیت و اولویت ها و منابع طبیعی، نیز اصول تعاون و تأمین معاش مردم و استقلال اقتصادی، بر عرصه تولید حاکمیت دارد. قرآن مجید در عرصه توزیع نیز، اصول ارزشی و اجرائی مختلفی را بیان می کند، نظیر اصل توجه به تأمین اجتماعی و انفاق های مستحب، اصل رسیدگی به محرومان و فقر زدایی و ایجاد فرصت های برابر در توزیع. در حوزه مصرف نیز قرآن حکیم به بیان اصول ارزشی و اجرایی دقیقی می پردازد، مانند شکر گزاری و قناعت در مصرف، پرهیز از تجمل گرایی و اسراف و تبذیر و ربا.