هدف این تحقیق بررسی زمینه های قوم گرایی در ایران و اتخاذ سیاست قومی مناسب مبتنی بر سند چشم انداز بیست ساله جمهوری اسلامی ایران و برنامه های توسعه اقتصادی – اجتماعی و فرهنگی کشور در دو مقطع پیش و پس از انقلاب اسلامی ایران می باشد. در این رابطه چهار سوال اساسی به عنوان پرسش های آغازین رساله تدوین گردیده است که نخست به تبیین وضعیت اقوام ایرانی از جهات گوناگون پرداخته و سپس ویژگی های سیاست قومی در دوره پهلوی دوم را واکاوی می نماید. براساس چنین واکاوی پرسش سوم یعنی سیاست قومی در جمهوری اسلامی ایران مطرح و نهایتاً در آخرین پرسش سیاست قومی مناسب مورد چند و چون قرار می گیرد. برای پرداختن به این سوالات انواع الگوهای سیاست قومی و تاریخچه آنها مورد بررسی قرار گرفته و نمونه هایی از سیاست قومی سایر ملل ارائه شده است. در عین حال چارچوب های نظری مطرح به بحث گذاشته شده و با دیدگاه های نظریه پردازان نام آشنا تکمیل گردیده است. روش این تحقیق از نوع اسنادی و تاریخی است که برای این منظور بخشی از مهمترین منابع، داده ها و اسناد مرور شده اند. پس آنگاه برای تکمیل یافته های اسنادی، مصاحبه عمیق با دست اندرکاران قومی انجام و مورد تحلیل قرار گرفته است. داده ها نشان می دهد که کشور چند قومی ایران در مقاطع مختلفی دچار تعارضات قومی بوده و بخشی از این اقوام ساکن کشور از نظر سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی دچار احساس محرومیت نسبی هستند. همین تفاوتها و محرومیتها زمینه قوم گرایی را در میان آنان فراهم نموده است. در طول تاریخ ایران سیاست های قومی مختلفی برای مدیریت تفاوت و تنازع قومی در کشور به کار گرفته شده است. اهم این سیاست ها را می توان سیاست تفرقه اندازی، سرکوب، یکسان سازی و در نهایت تکثرگرایی نابرابر نام برد. هیچکدام از این سیاست ها تاکنون به طور مطلوب موفقیت آمیز نبوده و با شرایط ایده آل تفاوت داشته و علی رغم تغییرات مثبت مشهود در جنبه های مختلف مسئله قومیت، تنازع و بحران قومی همچنان خود نمایی می کند. توجه به آموزه های دین اسلام، قانون اساسی و سند چشم انداز توسعه و توجه به راهبردهای ایجاد عدالت و توسعه برای تمام ایرانیان می تواند سیاست قومی مناسبی برای آینده کشور به بشمار رود.