در این پژوهش توالی اجزای جمله و گروهها در فارسی و ترکی آذری مورد بررسی و مقابله قرار گرفته است. ساختارهای مورد بررسی عبارتند از: جملات ساده (از قبیل جملات خبری، پرسشی، امری و عاطفی) و عبارات (از قبیل گروههای اسمی، فعلی، وصفی و قیدی). بررسی تقابل های ساختاری هدف این مطالعه را تشکیل می دهد؛ همچنین تبیین و تعیین اشتباهات احتمالی منتج از بررسی مقابله ای جنبه های مختلف نحو فارسی و ترکی در چارچوب الگوهای ساختاری از اهداف دیگر این مطالعه می باشد. شیوه و روش تحقیق تحلیلی- توصیفی است. این مطالعه نشان می دهد که توالی اجزای جمله و عبارت به طرق مختلف در زبان ترکی و فارسی متفاوت است. برخی تفاوتها گسترده تر و برخی دیگر محدودترند. تصور می شود که تفاوتهایی که محدودتر هستند در یادگیری منجر به مشکلات کمتری می شوند؛ اما تفاوتهای گسترده تر مشکلات یادگیری بیشتری را ایجاد می کنند. زبان آموزان ترک زبان به هنگام وجود اختلافات ساختاری بین زبان فارسی و ترکی ممکن است تعبیر نادرستی را جانشین تعبیر متناظر فارسی مربوط نمایند و در امر ارتباط اخلال ایجاد کنند. در این تحقیق توالی اجزای جملات ساده و گروهها در زبان فارسی و ترکی توصیف و مقابله می شود و تفاوتهای ساختاری تدوین می گردد. با توجه به نتایج بدست آمده از مقابله ساختارها پیش بینی هایی در باب اشتباهات زبان آموزان ترک زبان به هنگام یادگیری زبان فارسی به عمل آمده و فهرست می شوند.

منظور از ادب این است که به دیگران نشان داده شود که به احساسات و نیازهایشان توجه می شود. در وا قع "ادب" شخصیت افراد را در جامعه نشان می دهد و برای افراد یک جامعه "ادب" مایه ی سربلندی، افتخار و آرامش خاطر است. آنچه که در این پژوهش مورد بررسی قرار می گیرد، "نمود زبانی ادب" است که در موقعیتهای گوناگون، متفاوت جلوه می کند. با توجه به تدبیرهای ادب برون و لوینسون (1987) ،این پژوهش در پی بررسی آن دسته از اصول و تدبیر های ادب است که در زبان فارسی گونه ی مشهدی کاربرد بیشتری دارد. با توجه به بررسی های انجام شده در این پژوهش و با توجه به تعداد نمونه های جمع آوری شده، به لحاظ آماری مشخص شد که تدبیر ادب مثبت در زبان فارسی گونه ی مشهدی کاربرد بیشتری نسبت به تدبیر های دیگر ادب دارد.

چکیده این پایان نامه با عنوان «فرهنگ فارسی برای غیر فارسی زبانان» فرهنگی است مشتمل بر حدود 6 هزار مدخل که اختصاصاَ برای زبان آموزان غیر بومی زبان فارسی تدوین شده است. مدخل ها از واژه های پرکاربرد زبان فارسی گزینش شده اند و هر مدخل دارای داده های آوایی، ساخت واژی، نحوی، ریشه شناختی و معنایی است. افزون بر این برای هر معنا یک یا بیش از یک مثال ارائه شده است و مثال ها به گونه ای هستند که در درک و تولید گفتار به زبان آموز کمک می کنند. همچنین این فرهنگ کاربر محور است، زیرا به منظور پاسخ گویی به نیاز زبان آموزان و با ملاحظه محدودیت های آنان در فراگیری زبان فارسی نوشته شده است. در نگارش این فرهنگ به قدر وسع از یافته های دانش زبان شناسی در زمینه فرهنگ نگاری، از تجارب فرهنگ نگاران و از نقد و نظرها درباره فرهنگ ها ی موجود استفاده شده است. این فرهنگ در دو نسخه چاپی و دیجیتال ارائه شده که نسخه دیجیتال آن قابلیت نصب بر روی تمامی رایانه ها و برخی تبلت ها و گوشی های تلفن همراه را دارد. در نسخه دیجیتال امکان به روز رسانی فرهنگ با توجه به آخرین اصلاحات به سادگی امکان پذیر است و همین امر آن را به نرم افزاری کارا و در عین حال ارزان و در دسترس برای فراگیران زبان فارسی تبدیل کرده است. کلید واژه ها: فرهنگ، فرهنگ زبان آموز، فرهنگ نگاری، فرهنگ نگار، واژه، کلمه، مدخل، تعریف.

چکیده این پایان نامه با عنوان «فرهنگ فارسی برای غیر فارسی زبانان» فرهنگی است مشتمل بر حدود 6 هزار مدخل که اختصاصاَ برای زبان آموزان غیر بومی زبان فارسی تدوین شده است. مدخل ها از واژه های پرکاربرد زبان فارسی گزینش شده اند و هر مدخل دارای داده های آوایی، ساخت واژی، نحوی، ریشه شناختی و معنایی است. افزون بر این برای هر معنا یک یا بیش از یک مثال ارائه شده است و مثال ها به گونه ای هستند که در درک و تولید گفتار به زبان آموز کمک می کنند. همچنین این فرهنگ کاربر محور است، زیرا به منظور پاسخ گویی به نیاز زبان آموزان و با ملاحظه محدودیت های آنان در فراگیری زبان فارسی نوشته شده است. در نگارش این فرهنگ به قدر وسع از یافته های دانش زبان شناسی در زمینه فرهنگ نگاری، از تجارب فرهنگ نگاران و از نقد و نظرها درباره فرهنگ ها ی موجود استفاده شده است. این فرهنگ در دو نسخه چاپی و دیجیتال ارائه شده که نسخه دیجیتال آن قابلیت نصب بر روی تمامی رایانه ها و برخی تبلت ها و گوشی های تلفن همراه را دارد. در نسخه دیجیتال امکان به روز رسانی فرهنگ با توجه به آخرین اصلاحات به سادگی امکان پذیر است و همین امر آن را به نرم افزاری کارا و در عین حال ارزان و در دسترس برای فراگیران زبان فارسی تبدیل کرده است. کلید واژه ها: فرهنگ، فرهنگ زبان آموز، فرهنگ نگاری، فرهنگ نگار، واژه، کلمه، مدخل، تعریف.

این رساله شامل یک مقدمه و چهار فصل می باشد که تمامی فصلهای آن به هم ارتباط دارند. در قسمت مقدمه، ابتدا اشاراتی کلی به اوضاع جغرافیایی و تاریخی سیستان و منطقه پشت آب گردیده و سپس گویش سیستان به طور مختصر معرفی شده است . فصل اول به بررسی و شناخت و اجها اختصاص یافته است . در این فصل به مطالبی از قبیل استخراج، توصیف ، طبقه بندی و توزیع و اجها، واحدهای زبر زنجیری و فرآیندهای آوایی پرداخته شده و در پایان به منظور بهتر شناساندن ویژگیهای آوایی این گویش مقایسه آوایی بین پشت آبی و فارسی رسمی صورت گرفته است . فصل دوم این رساله به ساخت واژه اختصاص دارد. در این فصل انواع واژه از نظر ساخت تصریفی و اشتقاقی مورد بررسی قرار گرفته است . در فصل سوم که درباره نحو می باشد، مطالبی از قبیل اجزای سازنده جمله، نشانه های مفعول باواسطه و بی واسطه، انواع جمله از نظر ساختمان، مفهوم و بیان و آهنگ مورد مطالعه قرار گرفته و سپس به ترتیب اجزای جمله پرداخته شده است . در فصل چهارم فهرستی از افعال نامنظم، واژگان، چند ضرب المثل و حکایت گنجانیده شده است .

عنوان این رساله "سهم دانشمندانی ایرانی و مسلمان در تدوین زبانشناسی" است . هدف این مجموعه، معرفی شماری از زبانشناسان ایران و مسلمان و بررسی آرا و دیدگاهها و سهم آنان در این علم می باشد. ابتدا به سابقه فرهنگی و تمدن ایرانی در دوره قبل از اسلام اشاره می شود. با ظهوذ اسلام و تشویق و ترغیب مسلمانان به کسب علم، که لزوم فراگیری و تسلط بر زبان عربی را ایجاب می کرد، دوره دیگری رقم خورد، که دوره اسلامی شهرت دارد. محوریت کلام وحی و تعالیم عالیه اسلام، اساس کار پژوهشگرانی شد که از گوشه و کنار عالم بویژه ایران، در تدوین زبانشناسی اسلامی بررسیهای قابل توجهی به ثمر رساندند. از پیشگامان اولیه زبانشناسان اسلامی می توان به خلیل بن احمد فراهیدی و شاگردان برجسته او سیبویه و کسائی اشاره کرد که سیبویه در تکوین مکتب بصره سهم بسزائی داشت و به پیشوای نحویون اشتهار یافت و کسائی شالوده مکتب کوفه را بنا نهاد. "الکتاب " سیبویه یکی از شاهکارهای قواعد نحو و ادب عربی است که مانند دریای بیکران پراز در و گهر است و در نزد اهل ادب پس از قرآن محکمترین کتاب در قواعد نحود می باشد. مسادل عمده الکتاب به صرف و نحو اختصاص یافته و بخشی از آن به آواشناسی عربی می پردازد. شگفت انگیز است که آواشناسی وی با آنچه امروز در باب مسائل آواشناختی مطرح می شود، قابل تطبیق است .

رشد روز افزون دانش بشری و پیشرفت سریع ارتباطات در دنیای امروز بتدریج باعث به تحقیق پیوستن اصطلاح "دهکده جهانی" می شود و در این میان روی آوردن افرادی که به نحوی شرایط دو زبانگی را در خود احساس می کنند به ترجمه، باعث گردیده است که ترجمه بتدریج در سلک هنرهای عام قرار گیرد. پژوهش حاضر در شش فصل به ترتیب به مبانی نظری ترجمه از دیدگاه ساختگرا، پیشینه مطالعات انجام شده در زمینه ترجمه در ایران، تاثیر ترجمه های عربی بر دستور زبان فارسی، تاثیر ترجمه های فرانسه و انگلیسی بر دستور زبان فارسی و تاثیر ترجمه از زبان های مذکور بر واژگان فارسی پرداخته و در آخر ضمن ارائه نتیجه گیری چنین عنوان می دارد که نحو و واژگان فارسی نیازمند نظارتی دقیقتر و اندیشمندانه تر در زمینه ترجمه می باشد و در این میان نیاز مبرم به بکارگیری ویراستاران و سردبیران مجرب در زمینه انتشارات و نیز رسانه های عمومی به ویژه رادیو و تلویزیون نیز گوشزد می شود.

هر پدیده ای در جهان خلقت تا زمانی که ذهن انسان را به خود مشغول نکرده، ساده جلوه می کند اما هیچ چیز از کوچکترین گرفته تا بزرگترین ساده نیست و نخستین گامی که در راه شناخت هریک برداشته می شود، انسان را با جهانی از پیچیدگیها روبرو می سازد. در میان همه این پدیده های شگفت ، ذهن انسان و فعالیتهای آن از همه شگفتتر و شناخت آن دشوارتر است . بشر تا اعماق شناخت هر پدیده ای پیش رفته، اما در شناخت فعالیت ذهن خود در مراحل نخستین است . شگفت ترین ویژگی انسانی زبان است : ارتباط دهنده درون انسان با جهان خارج و متمایز کننده وی از سایر حیوانات . از دیرباز این تصور همواره وجود داشته است که زبان بر شیوه تفکر و جهان بینی ما تاثیر می گذارد و از آنجا که هر زبان تصویر متفاوتی از واقعیات جهان خارج به دست می دهد. طبعا ما نیز جهان را آنچنان درک می کنیم که زبانمان ترسیم می کند هر زبان به روش مخصوص خود ماده اولیه زبانی مثلا افکار و اندیشه های نامنظم را مقوله بندی می کند. و به علاوه در بحث درباره نظریه حوزه معنایی متوجه شدیم که واژگان زبانهای مختلف (حداقل در پاره ای از حوزه های معنایی) بر هم انطباق صددرصد ندارند و به اصطلاح ناهمشکل می باشند. به عبارت دیگر ممکن است تمایزات معنایی موجود در یک زبان در زبان دیگر وجود نداشته باشد. با مقایسه زبانهای گوناگون می توان به تفاوتهایی که میان آنها وجود دارد پی برد. این تمایزات همان طوریکه در این رساله مطرح شد می توانند مربوط به ساختمانهای دستوری متفاوت یا عدم تطابق کامل دامنه اطلاق و واژه ها در دو زبان یا ناشی از اختلاف فرهنگ و تمدن و عادات و رسوم دو قومی باشد که به آن دو زبان سخن می گویند. هر زبانی با فرهنگ مربوطه اش ارتباط محکمی دارد و ساختار لغوی آن منعکس کننده تمایزاتی است که در آن فرهنگ دارای اهمیت است . کودک با پرورش یافتن از تمایزات ویژگیهای محیط خود که در آن فرهنگ مهم شمرده می شود آگاه می گردد. در این مختصر سعی بر این بود تا با ذکر مثالهایی از زبانهای مختلف ، مفهوم نسبیت زبانی و مشکلاتی که برای مترجمین در این مورد پیش می آید، روشن شود. همانطور که پیشتر گفته شد، از آنجائیکه مرزبندی معنایی واژگان منطبق ب مرزبندی قرینه ای در جهان خارج نیست و در نتیجه زبان تصاویر کاملی از واقعیت به دست نمی دهد و از سوی دیگر، زبانها حوزه های معنایی را به گونه های متفاوتی برش می زنند و در نتیجه تصاویر گوناگونی از واقعیت رسم می کنند. در این مختصر نشان دادیم که زبان پدیده ای مجزا از جهان خارج نیست ، به ارتباط تنگاتنگ میان زبان و سخنگویان زبان و جهان خارج و تاثیر آنها در کاربرد زبان اشاره کردیم. دانتسیم که در ترجمه نیز با پدیده ای که با جهان خارج پیوندی مستحکم دارد، مواجه هستیم و بنا به اصل نسبیت زبانی انطباق صددرصد متون زبان مبداء و مقصد همیشه امکان پذیر نیست شایسته است امانت در ترجمه را به صورت نسبی در نظر بگیریم که هرچه درصد مسامحه از پیام متن مبداء کمتر شد، به همان اندازه میزان امانت در ترجمه بیشتر خواهد شد.

این پایان نامه شامل یک مقدمه و چهار فصل و یک بخش پیوست ها می باشد. در مقدمه مختصری راجع به شهرستان خواف توضیح داده شده است در فصل یک ساخت واجی گویش مورد بررسی قرار گرفته و واجهای گویش شامل 21 ساعت (همخوان)، 7 مصوت ساده و 4 مصوت مرکب توصیف شده اند. قاعده های واجبی و مقایسه آوایی بین فارسی رسمی و گویش خواف نیز در این فصل گنجانده شده است . در فصل دو تحت عنوان ساختواژه مقوله های دستوری و اقام کلمه در این گویش مورد بررسی قرار گرفته اند و در ساختواژه استقاقی به انواع واژه از نظر ساخت و همچنین پیشوندها و پسوندها پرداخته شده در فصل سه بطور خاص به توصیف فعل از نظر ساختمان، پیشوندها و پسوندهای مربوط به آن، ساخت زمانها و وجود مختلف پرداخته ام. در فصل چهار ساختمان نحوی گویش که شامل بخشهای جمله و همچنین انواع جمله از نظر نقش و مفهوم مورد بررسی قرا گرفته است . در بخش پیوستها ابتدا فهرست افعال نامنظم خوافی آمده و در پیوست دوم واژگان خوافی به ترتیب الفبایی با مترادف فارسی رسمی آنها آورده شده پیوست سوم چند فعل مرکب اصطلاحی فهرست شده پیوست چهارم چند ضرب المثل خوافی را شامل می شود، آخرین صفحه پایان نامه به کتابنامه اختصاص داده شده است .

در این رساله کوشش شده است تا با شناساندن خود ترجمه و روشهای انجام آن و نیز ذکر شرایط یک مترجم خوب ، نقش زبان شناسی در انجام ترجمه ای بهتر و بخصوص در ترجمه های متون مذهبی نشان داده شود.

در این رساله به بررسی و توصیف گویش رامسری پرداخته شده است . این رساله شامل چهار فصل می باشد. فصل اول به بررسی و شناخت واجها اختصاص یافته است . در این فصل به مطالبی از قبیل استخراج، توصیف ، طبقه بندی واجها، ساخت هجاها، واحدهای زیرزنجیری و فرایندهای آوایی پرداخته شده و مقایسه ای آوایی بین گویش رامسری و فارسی انجام گرفته است تا ویژگیهای این گویش بهتر شناسانده شود. فصل دوم - به شناخت واژه اختصاص دارد. در این فصل ساخت تصریفی و اشتقاقی انواع واژه مورد بررسی قرار گرفت است . در فصل سوم که درباره نحوه می باشد. مطالبی از قبیل اجزای سازنده جمله، انواع جمله از نظر ساختمان، آهنگ و نیز اجزای جمله مورد بررسی قرار گرفته است . در فصل چهارم فهرستی از واژگان، چند ضرب المثل و حکایت آمده است .

دیر زمانی بود که احساس می کردم از رهگذر زبان شناسی می توان پلی به سوی این معجزه جاویدان زد و تحصیل من در رشته مزبور این گمان را قوت بخشید، از یک طرف زبان شناسی و ابعاد گسترده آن در پیش روی داشتم و از طرف دیگر اقیانوس پهناور آیات الهی در کلام حقش پیش رویم گسترده بود بر آن شدم تا تحلیلی همه جانبه از دیدگاه زبان شناسی بر قرآن داشته باشم. ولی مگر می شود وجودی به وسعت تمامی عالم را در صفحاتی گنجاند، این بود که تصمیم گرفتم موضوع خود را محدود سازم و گرچه محدود کردن از جانب من بود و محدود کردن کلام الهی مفهومی نداشت . با نگاهی اجمالی بر تاریخچه این تحفه الهی کار خویش ار آغاز نمودم. حیفم آمد از اعجاز آن مطلبی نگویم، به خصوص تحقیقات اخیری که با کمک گیری از کامپیوتر، معجز بودن آن را بیش از پیش برایمان آشکار می ساخت ، آن را نیز در فصلی گنجاندم. از قرائت قرآن سخن راندم تا قاریان بدانند که مقوله مورد بحث ما و آنان یکی است و هر دو در جستجوی یک هدف هستیم، همان شناسایی هر چه بهتر قرآن، خواستم تا فقط به شناسی و آواشناسی بپردازم، اقیانوس ژرف و راهی بی پایان فرار وی خود دیدم که هر یک قلمی بر گرفته بودند. هر چند برگرفتن نقطه ای از کلام لازیزال الهی به آن که آن را به گوشه ای گذاریم تا فقط وسیله ای باشد برای انجام تشرفیات . نظری بر تحقیات انجام شده در زمینه قرآن انداختیم با خود گفتم خوب است نمامی صاحب نظران از زبان شناسان، فقها، محقین زبان عربی، متخصین کامپیوتر و دانشمندان علوم طبیعی گرفته تا طلاب علوم دینی، همه و همه دسته به دست هم دهند تا جاده پرفراز و نشیب سعادت را که قرآن راهنمای آن است با هم هموار سازند. این رساله کوشش متواضانه ای بود به منظور شناسیایی آواهای قرآن، بررسی دیدگاههای قدیم و جدید و پژوهش در مورد آواشناسی و تجوید قرآن بر اساس مبانی نوین علمی و یافته های علم زبان شناسی.

این پایان نامه شامل یک مقدمه، سه فصل و سه بخش پیوستها می باشد. در مقدمه مختصری راجع به موقعیت جغرافیایی و اوضاع تاریخی، وجه تسمیه و آثار و ابنیه تاریخی میمند صحبت شده. در فصل اول ساخت آوائی گویش مورد بررسی قرار گرفته است . فرایندهای واحی و مقایسه آوائی بین فارسی رسمی و گویش میمندی نیز در این فصل گنجانده شده است . فصل دوم به ساخت واژه، مقوله های دستوری، پیشوندها، پسوندها و توصیف فعال اختصاص داده شده است . فصل سوم تحت عنوان "نحو" به مطالعه جمله، ساختمان آن و ... پرداخته شده. در بخش پیوست ها ابتدا فهرست افعال آمده و در پیوست دوم واژگان گویش با مترادف فارسی رسمی آورده شده است . پیوست سوم چند ضرب المثل میمندی را ارائه می دهد. کتابنامه آخرین صفحه این پایان نامه را بخود اختصاص می دهد.

موضوع این رساله درباره گویش تاتی می باشد که ریشه آن به قوم ماد بر می گردد که بعد از ورود به ایران در شمال غربی و مرکز ایران ساکن شدند و هم اکنون در بسیاری از روستاها در همین مناطق به کار می رود، این گویش هم اکنون تنوع بسیاری دارد که بنابر تحقیقات دکتر احسان یارشاطر دنباله زبان آذری و آن نیز دنباله زبان مادی می باشد این رساله در 6 بخش انجام گرفته و در ابتدا به عنوان پیش گفتار و مقدمه، خلاصه ای از تاریخ و جغرافیای طالقان و نیز تاریخ مختصری از زبان مزبور ارائه گردیده است . و سپس 6 بخش به ترتیب عبارتند از: -1 واج شناسی -2 فرآنیدهای آوایی -3 ساخت واژه -4 ساختمان فعل -5 نحو -6 ساختمان واژه

این رساله به بررسی و توصیف گویش سده پرداخته است که شامل یک مقدمه و خلاصه ای از وضعیت تاریخی و جغرافیایی سده و سه فصل و دو پیوست می باشد که فصل اول شامل: ساخت آوایی، توصیف صامتها و مصوتها، توزیع صامتها و مصوتها، طبقه بندی صامتها و مصوتها، ساخت هجا، واحدهای زبر زنجیری، قاعده های واجی و مقایسه آوایی میان فارسی رسمی و گویش سده می باشد. در فصل دوم ساختواژه (صرف)، ساخت تصریفی و اشتقاقی انواع واژه مورد بررسی قرار گرفته است . فصل سوم به بررسی جمله و انواع آن، ترتیب اجزای جمله، جایگاه ضمایر مختلف در جمله، تطابق نها با فعل و وجوه فعل پرداخته است . پیوست یک شامل واژگان و پیوست دو شامل بیست ضرب المثل می باشد.

رساله حاضر پژوهشی است توصیفی از ساخت آوایی گویش فندرسکی و یا بعبارت دیگر توصیفی است همزمانی (synchronic) . در هر توصیف هم زمانی، لاجرم، گویش یا زبان را در همان مقطع زمانی و مکانی ثابت (static) فرض می کنیم که این امر البته، اجتناب ناپذیر است . و بنابه گفته جامسکی (chamsky) در اینگونه بررسی ها ناچار از نوعی مطلوب سازی (idealization) هستیم، لذا، در این پژوهش ، آنچه را که در ترسیم روش تراز سیمای گویش اهمیت داشته اند مورد نظر قرر گرفته اند. همانگونه که در بخش فهرست مطالب بطور مفصل ذکر شده است در رساله حاضر مطالب و مباحث زیر مورد بررسی و توصیف قرار گرفته اند : - فصل اول که شامل پیش گفتار و مقدمه است . در ضمن پیش گفتار، نگاهی اجمالی به بررسی های گویش شناسی در گذشته و حال و سیر تحول آن تا کنون و اینکه چه دیدگاههایی در این رابطه مطرح شده است . در قسمت مقدمه نیز اشاراتی کلی به اوضاع جغرافیایی و اجتماعی منطقه فندرسک شده است . - فصل دوم - در این فصل ضمن استخراج واج ها با استفاده از مقایسه جفت های کمینه، تعداد، بسامد و واج آوایی در گویش ، جدول مربوط به واکه ها و هم خوان ها و نیز ویژگی های آوایی واج ها بطور مفصل ذکر شده است . - فصل سوم - عمده ترین مبحث رساله است که در آن موارد متعدد دگرگونی ها و گرایش های آوایی و نیز برخی از فرآیندهای آوایی مورد بررسی واقع شده اند. لازم به ذکر است که در این فصل انواع دگرگونی ها در واکه ها و همخوان ها بطور جداگانه و نیز به ترتیب میزان بسامد مورد بحث قرار گرفته اند. ذکر قاعده ها، بافت هایی که دگرگونی در آن رخ داده است ، موارد استثناء آن ها، و موارد متعدد دیگری از قبیل پیشین شدگی، دو آوایی شدگی (diphthongization) و flip flop، حذف ، تبدیل، کشش آوایی در واکه ها، کشش آوایی در همخوان ها (کشش همخوانی)، مواردی از فرآیندهای آوایی از جمله قلب ، ابدال و ... در این فصل بطور مشروح مورد بررسی قرار گرفته اند. لازم به توضیح است که بسیاری از اینگونه موارد که ذکر آن آمد، دارای توجیه و علت ساختی نیستند بلکه نیاز به تحلیل تاریخی دارند که در این صورت استفاده از منابع و اطلس های تاریخی را اجتناب ناپذیر می کند. بهرحال، چنانکه قبلا نیز گفته شد، هدف اصلی نگارنده کشف و استخراج و فرموله کردن موارد متعدد دگرگونی ها و گرایش های آوایی بوده است و نه علت یابی تاریخی و اجتماعی آن ها. - فصل چهارم - این فصل اختصاص به واژگان فندرسکی دارد. نگارنده، بخاطر طولانی نشدن رساله، از یک سوم واژه هایی است که یا با فارسی رسمی (نوشتاری) تفاوت کامل دارند و یا اندک تفاوتهای آوایی در آن ها رخ داده است . در پایان فصل نیز تعدادی از منابع را که بعضا" مورد استفاده مستقیم و غیر مستقیم واقع شده اند، فهرست گردیده است .

دراین پژوهش سعی شده است که نخست فهرست جامع و کاملی از واژه های تازه وارد اعم از واژه های قرضی و یا واژه های فارسی ارائه شود، و در پایان جمع بندی از این فهرست بعمل آید . سپس تحولات واژگانی از طریق عوامل غیرزبانی و یا به عبارت دیگر عوامل خارجی موثر در تحولات واژگانی مورد بررسی قرار گیرند . در فصل چهارم این رساله تغییرات واژگانی در طی دوران انقلاب اسلامی از نقطه نظرعوامل زبانی و یا به عبارت دیگر عوامل موثر درون زبانی در ساخت واژه مانند ترکیب ، اشتقاق، امتزاج مورد بررسی قرار گیرد. و از آنجا که تحولات واژگانی اساسا" تحولات معنایی را نیز به همراه دارند، تحولات معنایی واژگان در این دوره از نقطه نظر عوامل زبانی و غیرزبانی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است . در هر مقطع سعی شده است حتی الامکان مثالهایی مناسب و خاص زمان نیز ارائه گردد. بدیهی ترین نیاز یک بحث علمی در طرح، بسط و نتیجه گیری وجود شواهد و نمونه هایی است که موید آراء و نظریات نهایی آن باشد . در بحث تحولات واژگانی پس از انقلاب اسلامی این نمونه ها واژه هایی هستند که در جریان انقلاب اسلامی و در طول این دوره، چهارده ساله به علل مختلف و از طرق گوناگون وارد زبان فارسی شده اند. منابعی که در جمع آوری این نمونه ها مورد استفاده قرار گرفته اند در اکثر موارد وسایل ارتباط جمعی مانند رادیو و تلویزیون بوده است که نمونه ها از زبان گفتاری جمع آوری گردند البته باید این نکته را نیز اضافه کرد از آنجا که منابع معتبری برای شناسایی واژه های تازه در دست نبوده شم زبانی نگارنده و چندی دیگر از سخنگویان زبان به عنوان بهترین ملاک در دست بوده است و در نتیجه اکثر واژه های ارائه شده بدون مرجع هستند. واژه های جمع آوری شده بر حسب الویت از نظر تعداد دسته بندی شده و به ترتیب الفبایی ارائه گریده اند. البته باید متذکر شد که برخی از واژه های گنجانده شده در فهرست های ضمیمه قبل از پیروزی انقلاب اسلامی نیز در زبان فارسی وجود داشته اند . براثر تحولات اجتماعی تغییر معنا داده اند، به همین سبب نگارنده بر خود واجب دانسته که این واژه ها را نیز ارائه کند.

این رساله شامل یک مقدمه و هفت بخش می باشد. در قسمت مقدمه، ابتدا اشاره ای به اوضاع جغرافیایی و تاریخی روستای گزیک گردیده و سپس گویش این روستا به طور مختصر معرفی شده است . بخش اول به بررسی و شناخت واجها اختصاص یافته است . در این فصل به مطالبی از قبیل استخراج، توصیف ، طبقه بندی و توزیع واجها، ساخت هجار و واحدهای زبرزنجیری پرداخته شده است . بخش دوم برای بهتر شناساندن ویژگیهای آوایی این گویش ، به مقایسه ای آوایی میان گزیکی و فارسی پرداخته است . بخش سوم به صرف اختصال یافته است . این بخش به مقوله هایی چون مفرد، جمع، اضافه معرفه و نکره، صفت ، قید و ضمایر در این گویش پرداخته است . در بخش چهارم دستگاه فعل و ساخت زمانهای مختلف در گویش ارائه شده اند. بخش پنجم: به نحو اختصاص دارد در این بخش موضوعاتی چون نهاد و گزاره، تطابق نهاد با فعل حروف اضافه و انواع جمله ارائه شده است . بخش ششم ساختمان واژه را توصیف نموده است . در این بخش نحوه ساخت انواع صفت و اسم ارائه شده است . در بخش هفتم فهرستی از واژگان گویش همراه با چند ضرب المثل آورده شده است .

رساله حاضر حاصل پژوهشی است درباره (تحول فعل در زبان فارسی دری) انجام گرفته است . این رساله در سه بخش تدوین شده است . در بخش نخست تحول زبان فارسی از دیرباز تا کنون مورد بررسی قرار می گیرد. در این بخش ضمن توصیف ویژگیهای زبانشناختی پارسی باستان و فارسی میانه چگونگی تحول پارسی باستان به فارسی میانه مورد بررسی قرار می گیرد. سپس نظرات گوناگون در مورد ریشه فارسی دری و چگونگی بسط و گسترش این زبان در سراسر ایران مطرح می شود. در پایان، دوره های چهارگانه فارسی دری معرفی می شوند. این تقسیم بندی بر اساس تغییرات گونه نوشتاری زبان (نثر) انجام شده است . در بخش دوم، ابتدا در مورد فصل، وجه های مختلف فعل در فارسی امروز و زمانهای گوناگون هر وجه، توضیح مختصری داده می شود. سپس زمانهای مختلف سه وجه اخباری، التزامی و امری معرفی می شوند و چگونگی تحول ساخت این فعلها به طور جداگانه مورد بررسی قرار می گیرد. در بخش سوم، ابتدا به بررسی چگونگی تحول سه وجه شرطی، مصدری و وصفی پرداخته می شود. سپس وجه های منسوخ شده در فارسی امروز معرفی می شوند و چگونگی کاربرد از این وجه ها از آغاز پیدایش نثر فارسی دری تا زمان منسوخ شدن مورد بررسی قرار می گیرد. در پایان، ساختهای ویژه ای از فعل مجهول که در دوره های نخست فارسی دری به کار می رفته و در فارسی امروز منسوخ شده است ، معرفی می شوند.

رساله حاضر حاصل پژوهشی است در باره مقوله "حروف اضافه" و "را" در تاریخ زبان فارسی که براساس نظریه ساختگرائی انجام پذیرفته است . بدین منظور 9 متن کهن از دوره های مختلف زبان فارسی مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است . به دلیل اهمیت و مشخصه های خاص آثار دوره نخستین زبان فارسی، منابع این تحقیق بیشتر از این دوره برگزیده شده اند. در نتیجه این پژوهش نکات تازه و مفیدی در رابطه با نقش و کارکد این دو مقوله دستوری بدست آمده است . از جمله اینکه کاربرد حروف اضافه ساده در متون کهن فارسی بسیار گسترده تر بوده است . در مقابل برخلاف فارسی امروز حروف اضافه مرکب بطور محدود بکار می رفته اند. بدین ترتیب کاربرد جامع حروف اضافه ساده و در نتیجه گستردگی معنایی این حروف یکی از ویژگیهای بارز زبان گذشته فارسی بشمار می رود. همچنین این بررسی نشان داده است که برخی از حروف اضافه در برخی از دوره ها دارای کاربرد بیشتر و یا بالعکس کمتر بوده اند. بعنوان نمونه حرف اضافه ساده "بر" در تفسیر کمبریج در بسیاری از نمونه ها و برای اشاره به مفاهیم فراوان، در ساختهای مختلف بکار رفته است در حالیکه، در دیگر متون برای بیان آن مفاهیم از حروف اضافه ساده دیگر مانند "به" و یا "با" استفاده شده است . به نظر می رسد که تاثیر خصوصیات لهجه ای نیز می تواند در زمینه و نحوه کاربرد حروف اضافه تنها در دوره و یا دوره های خاصی به کار رفته و سپس متروک شده اند، مانند حرف اضافه "زی" که در میان متون مورد مطالعه تنها در تاریخ بلعمی مشاهده شده است . و نیز موارد کاربرد حرف اضافه مرکب "براستای" فقط در تاریخ بیهقی بدست آمده است . نکته ای که در بررسی تسلسلی متون کهن درمی یابیم این است که کاربرد رایج حروف اضافه گسسته، محدود به دوره نخستین نثر فارسی می شود و در دوره دوم تنها به نمونه های کمیاب برمی خوریم و سپس در دوره های بعد بکلی از بین می رود. از نکات مورد توجه دیگر در این بررسی تبادل بار معنایی حروف اضافه به یکدیگر است . بدین معنی که در یک مقطع زمانی برای بیان یک مفهوم، حرف اضافه خاصی بکار رفته است که در دوره دیگر مفهومی دیگر از آن استنباط شده است . در نمونه های فراوانی، تحولی در مورد کاربرد حروف اضافه مفعول های بیواسطه و باواسطه افعال نیز بچشم می خورد. کاربرد نشانه "را" در دوره های گذشته نیز از نظر دلالت بر معانی مختلف ، حوزه گسترده ای را دربرمی گیرد. بررسی مفاهیم و نقش "را" در ساخت های مختلف جمله نکات جالبی را در زمینه ارزیابی سبک های مختلف نگارش پیش می آورد. در این پژوهش اطلاعاتی در باره چگونگی کاربرد تکواژ "مر" در متون مختلف ارائه شده است . با توجه به نمونه های موحود استعمال لفظ "مر" از حیث زمانی بیشتر متعلق به متون قرن چهارم و پنجم هجری قمری است . اما گهگاه، در برخی از متون دوره دوم نثر فارسی نیز بکار رفته است . کاربرد این لفظ غالبا به همراه نشانه "را" بوده ولی در موارد کمیابی به تنهایی در جایگاه پیش از گروه اسمی ظاهر گردیده است .