گیاهان دارویی، در تأمین بهداشت و سلامتی جوامع، هم به لحاظ درمان و هم به لحاظ پیشگیری از بیماریها، از ارزش و اهمیت خاصی برخوردار اند. این بخش از منابع طبیعی قدمتی همپای بشر داشته و یکی از مهمترین منابع تأمین غذایی و دارویی بشر درطول نسلها بوده اند. تیره نعناییان یکی از بزرگترین تیره های گیاهی می باشد که تنوع زیادی در منطقه مدیترانه دارد. این تیره از اهمیت زیادی در صنایع دارویی، آرایشی و غذایی دارد(زرگری 1369). این تیره دارای حدود 11000گونه است که به 20 خانواده تقسیم شده است. یکی از گیاهان دارویی متعلق به این تیره بومی ایران است و آویشن شیرازی نام دارد که دارای نام علمی زاتاریا مولتی فلورا ( zataria multiflora ) است. این گیاه، دارای خواص ضدعفونی کننده بوده و گاهاً از اسانس آن به عنوان داروی ضد تشنج و ضد رماتیسم استفاده می شود. عصاره الکلی آویشن شیرازی نیز دارای اثرات ضدمیکروبی، ضد اسپاسم، و ضد سرفه است و علاوه بر این در تسکین سرفه های ناشی از آسم، سیاه سرفه و انواع برونشیت ها و التهابات مجاری تنفسی فوقانی مصرف شده و فاقد عوارض جانبی می باشد(jam zad et al.,1994). از مهم ترین ترکیبات موثر آویشن می توان به تیمول ، کارواکرول ، پارا - سیمن و گاما - ترپین اشاره نمود. درصد این ترکیبات بر اساس شرایط آب و هوایی و منطقه جغرافیایی بسیار متفاوت است. این گیاه علاوه بر این حاوی تانن، فلاونویید، ساپونین و مواد تلخ نیز می باشد. از این بین تیمول، ترکیبی فنولی و شاخص ترین ترکیب شیمیایی فعال آویشن است که در بخش های مختلف این گیاه از جمله برگ و ساقه به میزان متفاوت یافت می شود(یادگار.، 1388). این ماده به همراه موادی نظیر کارواکرول اثر هم افزایی شدیدی در فعالیت های ضدمیکروبی دارند (cristani et al., 2007). کارواکرول همانند سایر اسانس های گیاهی اثرات ژنوتوکسیک ندارد ومیزان سیتوتوکسیک آن در فعالیت آنتی اکسیدانی موجب ایجا خاصیت ضدمیکروبی و ضد عفونی کننده می شود (bakkal et al., 2007). خواص ضد باکتری و ضد ویروسی این گیاه دارویی تا حدود زیادی شناخته شده است. اما خواص ضد التهابی آن به خصوص بر روی سلول های دفاعی بدن به خوبی شناخته نشده است. از دیگر گیاهان تیره نعناییان mentha sp. است که یکی از متنوع ترین گیاهان چه از نظر مرفولوژیکی و چه از نظر شیمیایی است، که به صورت وحشی در بسیاری از مناطق دنیا می روید. یکی از اصلی ترین تیپ شیمیایی های این خانواده mentha longiflora است که شامل piperitenone oxide, piperitone oxide carvon,eو menthone می باشند(mastelic et al, 2002). ازجمله مهمترین فاکتور های التهابی تولید رادیکالهای فعال اکسیژن و نیتروژن و تولید سیتوکین ها می باشد. نیتریک اکسید گازی کوتاه اثر، محلول و رادیکال آزادی است که توسط چندین نوع سلول تولید شده و قادر است به عنوان واسطه تعداد بسیار زیادی از عملکردها، عمل کند. نیتریک اکسید از آرژنین و اکسیژن ملکولی توسط آنزیم نیتریک اکسید سنتاز سنتز می شود ((lin et al., 2008 . سه ایزوفرم از این آنزیم با توزیع بافتی متفاوت وجود دارد. نیتریک اکسید سنتاز نوع 1 ، بیشتر در بافت عصبی دیده می شود و نقش مهمی در التهاب ندارد. نیتریک اکسید سنتاز نوع 2 ، یک آنزیم القاء پذیر است که در ماکروفاژها وجود دارد که به طور معمول در سلول وجود ندارد اما به شدت تحت تأثیر اندوتوکسین باکتریایی به نام لیپوپلی ساکارید (lps) و یا سیتوکاین های ناشی از التهاب نظیر اینترفرون- گاما و فاکتور نکروزه کننده تومور (tnf-?)، قرار میگیرد. این آنزیم مسئول تولید no در واکنش های التهابی است. نیتریک اکسید سنتاز نوع 3، آنزیمی با سنتز مداوم است که عمدتا درون غشاء درونی رگ ها (آندوتلیوم) یافت می شود(roitt et al., 2001). به طور کلی محصولات تولید شده توسط ماکروفاژهای فعال، نظیر نیتریک اکسید در غلظت های بسیار پایین برای باکتری ها و سلول های توموری سمی هستند. اما در غلظت های بالای نیتریک اکسید که در شرایط التهابی و برخی از بیماری ها حادث می شود? نیتریک اکسید با یون سوپر اکسید ترکیب می شود، که این امر منجر به تولید پراکسی نیتریت(onoo-) می گردد. پراکسی نیتریت اثرات سمی شدیدی بر روی سلول ها و بافت ها دارد و به خصوص از طریق نیتروزه کردن تیروزین سبب غیر فعال شدن پروتیینها و آنزیم ها می شود. بنابر این نیتریک اکسید به عنوان یک ملکول پیش اکسیدانت می تواند باعث ایجاد آسیب های اکسیداتیو شدیدی به سلول ها و بافت ها می شود(ramzi et al., 2010). بنابر این کاهش گونه های فعال اکسیژن و نیتروژن یکی از راههای موثر برای مقابله به این گونه آسیب های شدید بافتی در شرایط بیماری است. راههای متعددی برای کاهش اینگونه عوامل وجود دارد که یکی از آنها بهره گرفتن از آنتی اکسیدانت های گیاهی یا مشتقات آنهاست. با توجه به مواد موثر در آویشن و وجود خواصی نظیر خاصیت آنتی اکسیدانی و ضد میکروبی اثبات شده در آن، می توان این احتمال را داد که بعضی از گیاهان تیره نعناییان قادر به کاهش بیان آنزیم نیتریک اکسید سنتاز و به دنبال آن کاهش اثرات رادیکال های آزاد no و التهاب باشد. اهداف: نیتریک اکسید درسلولهای ماکروفاژی توسط محرک های باکتریایی (لیپوپلی ساکارید) القاء شده و تأثیر غلظت های مختلف عصاره های گیاهان بر روی کاهش تولید آن بررسی و مقایسه می شود.

زنیان با نام علمی carum copticum گیاهی از خانواده‏ی چتریان می باشد که دارای خواص درمانی متفاوتی از جمله خواص ضد درد، ضد نفخ، ضد اسپاسم، ضد سرفه، خلط‏آور و ضد فشارخون بالا است. علاوه بر این، این گیاه در صنایع دارویی و غذایی کاربردهای گسترده ای دارد. مهم ترین بخش از گیاه که دارای خواص دارویی می باشد اسانس میوه‏ی آن است. آنالیز گاز کروماتوگرافی- طیف سنجی جرمی اسانس میوه‏ی زنیان نشان داد که اسانس عمدتا از منوترپن‏های تیمول (25/40 درصد)، گاما- ترپینن (7/38 درصد) و پارا- سیمن (8/15 درصد) تشکیل شده است. این اسانس دارای خواص ضد باکتریایی و ضد قارچی است و باکتری‏ها و قارچ‏های bacillus subtilis، staphylococcus aureus،escherichia coli ،salmonella typhi ،candida albicans وaspergillus niger را به ترتیب در غلظت‏های 2±5، 3±14، 7±65، 8±78، 2/2±8/8 و 3/1±6/5 میکروگرم بر میلی‏لیتر تا 90 درصد مهار می‏کند. همچنین، اسانس زنیان دارای خواص آنتی‏اکسیدانی برون‏تنی است و در غلظت‏های 40-60 میکروگرم بر میلی‏لیتر، رادیکال‏های فعال اکسیژن، پراکسید هیدروژن، رادیکال‏های فعال نیتروژن و مالون‏دی‏آلدهید را 50 درصد مهار می‏کند و می‏تواند از پراکسیداسیون لیپید‏ها جلوگیری کند. مطالعات آنتی‏اکسیدانی درون‏تنی نشان داد که اسانس زنیان قادر نیست تولید نیتریک اکسید را مهار کند و این اسانس اثر مهاری بر بیان ژن نیتریک اکسید سنتاز را در ماکروفاژهای موشی القاشده با لیپوپلی‏ساکارید را ندارد. بنابراین، از این اسانس به دلیل قابلیت خوبی که در مبارزه با میکروب‏ها و اکسیدان‏ها دارد، می‏توان به عنوان یک نگهدارنده‏ی طبیعی مواد غذایی استفاده کرد.

سالیکورنیا ایرانیکا چند خواص با ارزش دارویی و بیولوژیکی دارد. با توجه به خواص شورپسندی، بهترین شرایط رشد برای این گیاه ، شوری 20 دسی زیمنس بر متر بود. اثر شوری¬های مختلف بر پارامترهای فیزیولوژیکی، بیان mrna psy، فعالیت آنتی¬اکسیدانی وآنتی باکتریایی گیاه مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که گیاهان رشد یافته در 20 دسی¬زیمنس¬بر¬متر، بالاترین سطح از کلروفیل نشان دادند. آنالیز real –time pcr نشان داد که گیاهان رشد یافته در 20 دسی¬زیمنس¬بر¬متر بیشترین میزان بیان mrna مربوط به psy ( 6/11 برابر گیاه شاهد) نشان دادند. با توجه به نتایج سالیکورنیا رشد یافته در شوری40 دسی زیمنس بر متر فعالیت آنتی اکسیدانی بسیار عالی نشان داد. بررسی اثرآنتی باکتریایی عصاره متانولی سالیکورنیا ایرانیکا مهار رشد باسیلوس سوبتیلیس و استافیلوکوکوس اورئوس در 500 میلی گرم / میلی لیتر و مهار رشد سالمونلا تیفی و اشرشیاکلی در غلظت 750 میلی گرم / میلی لیتر بود.

ریحان سبزگیاهی از خانواده‏ی نعناییان می باشد که دارای خواص درمانی متفاوتی از جمله ضد عفونی کننده، ضد کرم روده، ضد نفخ، محرک، معرق، ضد اسپاسم، ضد انگل، ضد اسهال، ضد درد و ضد سرفه است. علاوه بر این، این گیاه در صنایع دارویی و غذایی و آرایشی بهداشتی کاربردهای گسترده ای دارد. مهم ترین بخش از گیاه که دارای خواص دارویی می باشد اسانس آن می¬باشد. آنالیز گاز کروماتوگرافی –طیف سنجی جرمی اسانس ریحان سبز نشان داد که اسانس ریحان سبز عمدتا از متیل کاویکول، جرانیال، نرال، جرانیول و کاریوفیلن تشکیل شده است. این اسانس دارای خواص ضد باکتریایی است و باکتری‏های گرم مثبت bacillus subtilis و staphylococcus aureus و باکتری‏های گرم منفیescherichia coli و salmonella typhi را به ترتیب در غلظت‏های بیشتر از 3± 40، 4±45، 7±160 و 8±145 میکروگرم بر میلی‏لیتر به طور 100 درصد مهار می‏کند. علاوه بر این، اسانس ریحان دارای خواص ضد قارچی است و قارچ هایcandida albicans وaspergillus niger را به ترتیب در غلظت های بیشتر از 7±95 و 9 ±80 میکروگرم بر میلی لیتر به طور100 درصد مهار می‏کند. علاوه بر این اسانس ریحان سبز دارای خواص آنتی اکسیدانی برون‏تنی است و رادیکال‏های فعال اکسیژن، پراکسید هیدروژن و نیتروژن را مهار می‏کند و می‏تواند از پراکسیداسیون لیپید‏ها جلوگیری کند. مطالعات آنتی اکسیدانی درون تنی نشان می‏دهد اسانس ریحان سبز قادر است که تولید نیتریک اکسید را مهار کند. علاوه بر این اسانس ریحان سبز توانایی مهار بیان ژن نیتریک اکسید سنتاز در ماکروفاژ های موشی القا شده با لیپوپلی‏ساکارید را دارد

آنغوزه با نام علمیferula assafoetida گیاهی متعلق به تیره چتریان و دارای خواص درمانی سنتی از جمله ضد نفخ ، ضد انگل، ضدانقباض، ضد تشنج، ادرار آور،کرم زدا، داروی مسکن است. این گیاه در صنایع دارویی و غذایی کاربرد‎های وسیعی دارد. از مهمترین اجزای تشکیل دهنده این گیاه که امروزه کاربرد وسیعی در صنایع دارویی پیدا کرده اسانس این گیاه است. آنالیز گاز کروماتوگرافی نشان داد که اسانس آنغوزه از ترکیبات عمده ای مثل: ترکیبات مونوترپنی (آلفا-پینن ، بتا- پینن) و گوگردی (1،2 دی تیولان) تشکیل شده است. این اسانس دارای خواص آنتی باکتریایی است و باکتری های گرم مثبت(staphylococcus aureus, bacillus subtilis) و گرم منفی (salmonella typhi, escherichia coli ) را به ترتیب در غلظت های 12±80 ، 17± 125، >200 و >200 میکروگرم درمیلی لیتر تا 90 درصد مهار می‎کند. علاوه بر این اسانس آنغوره دارای خواص ضد قارچی است و قارچ های aspergillus niger و candida albicans را به ترتیب در غلظت های 5± 85 و 11±90 میکروگرم درمیلی لیتر تا 90 درصد مهار می کند. اسانس آنغوزه دارای خواص ضد انگلی echinococc usgranulosus یا عامل کیست هیداتید است و این انگل را در غلظت های بیش از 60 میکروگرم در میلی لیتر، 100 درصد مهار می کند. اسانس آنغوزه همچنین دارای خواص آنتی اکسیدانی برون تنی است و رادیکال های فعال اکسیژن، رادیکال های فعال نیتروژن و پراکسید هیدروژن را مهار و از پراکسیداسیون لیپید ها جلوگیری می کند. مطالعات درون تنی آنغوزه نیز نشان داد که آنغوزه قادر نیست تولید نیتریک اکسید و یون سوپر اکسید را مهار کند علاوه بر این اسانس آنغوزه اثر مهاری بر بیان ژن های نیتریک اکسید سنتاز در ماکروفاژهای القاء شده با لیپوپلی ساکارید را ندارد. کلمات کلیدی: گیاه آنغوزه (ferula assafoetida)، اسانس، فعالیت آنتی اکسیدانی، سلول های ماکروفاژ موشی

چکیده مقایسه و بررسی بیان ژن tahsp70 در دو رقم مقاوم و حساس گندم نان تحت تنش خشکی به کوشش الهام مظلومی خانواده ژنی ) hsp (heat shock protein که تحت عنوان پروتئین های شوک حرارتی نامیده می شوند به رده ای از پروتئین ها تعلق دارند که در پروکاریوت ها و یوکاریوت ها حفاظت شده اند و در گیاهان به طور خاص فراوان هستند. در این تحقیق مقایسه و بررسی بیــــــان ژنtahsp70 af005993) gen bank accession no.) از زیر مجموعه خانواده ژنی hsp تحت تنش خشکی در دو رقم گندم حساس مرودشت و مقاوم dn-11 مورد بررسی قرار گرفت. افزایش بیان ژن در هر دو رقم مرودشت و dn-11 دیده شد. به طوری که بیشترین میزان بیان ژن tahsp70 در رقم مقاوم dn-11 ، 48ساعت بعد از تنش خشکی و با سطح تنش 6 و در رقم حساس مرودشت در 72 ساعت بعد از تنش خشکی و با سطح تنش 6 اتفاق افتاد و کمترین میزان بیان این ژن در رقم مقاوم 10 ساعت بعد از تنش و با سطح تنش 2 و در رقم حساس 10 ساعت بعد از تنش و با سطح تنش4 اتفاق افتاد. تنش خشکی باعث افزایش بیان ژن شده است اما در هر دو رقم مقاوم و حساس، لیکن رقم مقاوم افزایش بیان در بازه های زمانی بیشتر و سریعتر نشان داد. پس می توان گفت تفاوت مقاوم و حساس بودن علاوه بر ژن tahsp70، عوامل دیگری از جمله تفاوت های مرفولوژیکی شامل توسعه یافتگی ریشه ، ضخیم تر بودن بافت های برگ و ساقه و عوامل دیگر ژنتیکی در رقم مقاوم نسبت به حساس است. آنالیز پروتئینtahsp70 نشان داد که این پروتئین دارای سه دومین اصلی است که از جمله آنها دومین اتصال به پپتید است که چون این ژن نقش چاپرونی دارد، برای فعالیت آن ضروری است.