تولید صداهای گفتاری دارای ماهیتی حرکتی است که می توان آن را نتیجه عملکرد اندامهای تولیدی (از چاکنای تا لبها) به حساب آورد. تعداد صداهای گفتاری در زبانهای مختلف متفاوت است. هر یک از صداهای گفتاری از طریق مجموع ای از حرکات اندامهای گفتاری تولید می شوند که بطور همزممان انجام می شوند. عملکرد حرکتی زبان در تولدی تمامی واکه ها و بیش از 3/2 همخوانها نقش دارد. هدف از انجام این تحقیق، بدست آوردن میانگین و محدوده طبیعی حرکت زبان به طرف جلو در کودکانی است که به اختلال تولید مبتلا نیستند. در این پژوهش، شاخصهای فوق در مورد دانش آموزان کلاس دوم ابتدایی شهر یزد بدست آمده اند. بعلاوه، برآوردی از میزان شیوع اختلالات تولیدی بدست آمده است و میانگینهای میزان حرکت زبان به طرف جلو در گروههای دارای تولید طبیعی و تولید مختلف و نیز در دختران و پسران مورد مقایسه قرار گرفته است. به منظور بررسی وضعیت میزان حرکت زبان به طرف جلو در کودکان طبیعی وکودکان مبتلا به اختلال تولید، تعداد 788 دانش آموز کلاس دوم دبستانهای عادی شهر یزد (شامل 478 پسر و 310 دختر) بطور تصادفی انتخاب شدند. کلیه کودکان مورد مطالعه، از نظر بهره هوشی مشکل خاصی نداشتند، به کوتاهی بند زیر زبان مبتلان نبودند و هیچیک از آنها، قبلا به خاطر کوتاهی بند زیر زبان تحت عمل جراحی قرار نگرفته بودند. در این تحقیق، گردآوری اطلاعات از طریق تکمیل پرسشنامه و اندازه گیری میزان بیرون آمدن زبان به وسیله ابزار مخصوصی که توسط محقق ساخته شده است انجام می شد. این ابزار، میزان بیرون آمدن زبان را با دقت میلی متر اندازه گیری می کند. نتایج پژوهش: 120 کودک مبتلا به اختلال تولید بوده اند (91 (5/11 درصد) نفر مبتلا به لیسپ مرکزی، 19 (4/2 درصد) نفر مبتلا به لیسپ کناری و 10 (3/1 درصد) نفر مبتلا به یکی از انواع اختلالات تولیدی دیگر). میانگین میزان حرکت زبان به جلو در افراد طبیعی مورد مطالعه، 09/26 میلی متر است و محدوده طبیعی حرکت زبان به طرف جلو برای دانش اموزان کلاس دوم یزدی، (با اطمینان 95%) بین 83/25 و 35/26 میلی متر است (61/26 تا 34/27 میلی متر در دختران و 14/25 تا 83/25 میلی متر در پسران). بین گروههای دارای تولید طبیعی و تولید مختلف، اختلاف معنی داری وجود ندارد ‏‎(p=.138)‎‏ اما اگر نوع اختلال را مورد توجه قرار دهیم و اثر موارد لیسپ را حذف کنیم بین دو گروه یاد شده در بالا تفاوت معنی داری وجود دارد ‏‎(p=.0001)‎‏. بین میانگینهای میزان حرکت زبان به جلو در دختران و پسران اختلاف معنی داری وجود دارد (هم در گروه دارای تولید طبیعی ‏‎(p=.000)‎‏ و هم در گروه مبتلا به تولید مختلف ‏‎(p=.015)‎‏).نتیجه گیری: با توجه به یافته های این پژوهش نتیجه می گیریم که برای تصمیم گیریهای بالینی درباره جراحی موارد مشکوک به کوتاهی بند زیر زبان یا ارائه برنامه درمانی به خاطر محدودیت حرکتی می توانیم از محدوده های طبیعی بدست آمده (با اطمینان 95%) استفاده کنیم ولی باید به جنسیت و نوع اختلال نیز توجه داشته باشیم. از آنجایی که این پژوهش فقط در کودکان کلاس دوم انجام شده است، این نیاز وجود دارد که تحقیق حاضر، در محدوده سنی وسیعتری انجام شود. ضمنا، یافته های بدست آمده از این تحقیق تا حدودی تصور عمومی موجود را تایید می کند که رشد و تکامل گفتار و زبان در دختران (در مقایسه با پسران) سریعتر است.