بطور کلی این پایان نامه شامل سه بخش یا فصل اصلی است که عبارتند از: ابتدا تعریفی از انسان ذکر شده است با توجه به منابع معتبر و آیات و احادیثی که برتری اشرف مخلوقات رابیان می کنند که نیاز انسان به اخلاق بحث شده است و سپس اخلاق و راهکارهای اخلاقی و شناخت فضایل و رذایل مورد بررسی قرار گرفته است و در نهایت ضمن معرفی استاد سخن بعنوان معلم اخلاق و بررسی دیدگاههای ستاره قدر زبان و ادب فارسی دلیل استفاده از آثار ایشان ذکر شده است.متن اصلی: شامل ((52)) عنوان موضوع می باشد که ابتدا موضوعها الفبایی تنظیم شده اند و روش کار در بیان هر موضوع بدین ترتیب است: 1) بیتی برگزیده از سعدی پیرامون موضوع 2) طرح معنی لغوی 3) تعریف اصطلاح با استفاده از منابع معتبر 4) شرح و توضیح مطلب با استفاده از شواهد بدست آمده و بررسی دیدگاه سعدی 5) نتیجه گیری و نشان دادن دیدگاه سعدی.نتیجه گیری کلی: در اینجا اقتضا می کند نکاتی چند درباره منابع اصلی (بوستان، گلستان، کلیات سعدی) ذکر شود. زیرا کلیات مورد استفاده از نوع کتابهای کامل و جامع بوده، که شامل: گلستان/ بوستان/ غزلیات/ ترجیعات/ قطعات/ رباعیات/ ملحقات/ قصاید فارسی - عربی/ غزلیات عرفانی/ مثلثات/ قطعات (در پند و اخلاق)/ رباعیات (در اخلاق و موعظه)/ مثنویات (در پند و اخلاق)/ ملحقات است. علاوه بر مطالب مذکور شامل ((رسائل نثر)) نیز می باشد که عبارتند از:الف) سه رساله که ظاهرا به قلم خود شیخ است: 1- کتاب نصیحته الملوک 2- رساله در عقل و عشق 3- رساله انکیانو (در تربیت یکی از ملوک گوید)ب) مجالس پنجگانه وعظ (که منتسب به شیخ است)ج) سه رساله که دیگران در احوال شیخ نوشته اند: 1- سوال خواجه شمس الدین صاحب دیوان 2- ملاقات شیخ با آباقا 3- حکایت شمس الدین تازیکوی.د) مقدمه بیستون بر کلیات سعدی