نام پژوهشگر: محسن فاطمی

تحلیل نمادها و کهن الگوها در داستان سمک عیار بر اساس نظریه یونگ
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه اصفهان - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1392
  زینب چوقادی   مهدی نوریان

نتایج این پژوهش بر باز خوانی روایت سمک عیار و دریافت مصادیق نمادین متن از دیدگاه نقد کهن الگویی مترتب است. بر اساس این دریافت، درونمایه اصلی روایت، آیین گذار از نوجوانی به بزرگسالی در شکل رویارویی با کهن الگوی سایه است که به صورت نبرد با نیروهای متخاصم دیده می شود. قهرمان در مسیر خویشتن یابی و کمال موظف است تا با نیروهای اهریمنی مهیب مواجه شود و بخش‏های ناشناخت? وجود خویش را در نمود زن- سرزمین، آزاد کند یا به سامان رساند. نبرد های پیاپی و بی سرانجام خورشیدشاه با پادشاهان دیو منظر، یاد آور اسطور? نبرد نور و ظلمت؛ اهورا و اهریمن است. نبردی پایاپای، طولانی و فرسایشی که در نهایت به پیروزی اهورا مزدا یا جانشین او بر زمین، شاهی عادل چون خورشید شاه می انجامد. از نتایج این تحقیق می توان به وجود نمادهایی اشاره کرد که در کنار یکدیگر و در کلی منسجم و ناخودآگاه، معنا می یابد. برای مثال نمادهای عددی از جمله اعداد دوازده؛ هفده؛ بیست و هفت؛ پنجاه؛ و ... در این قصه معنایی ویژه دارد. رهیافت به معنای روشن نمادها و کهن الگوهای روایی تنها در گرو ساخت شناسی است. سمک عیار از الگویی دایره وار و تکراری حول محور هست? مرکزی آیین گذار قهرمان، پیروی می کند. این الگوی ماندالایی شکل، در صحنه های نبرد؛ اسارت و رهایی زنان و معشوقان؛ فتح شهر ها و... به شکلی ثابت در سراسر قصه تکرار می شود. روش تحقیق این پایان‏نامه کتابخانه‏ای و بر اساس ترکیب دیدگاه نقد کهن الگویی یونگ و نظری? سیر قهرمان جوزف کمپبل است. زیرا تحلیل کهن الگوها بدون رویکردی ساخت شناسانه میسر و منطقی نیست. باید افزود که با توجه به افتادگی بسیار از متن کتاب، این رساله مبتنی بر بخش های موجود است، چنانکه تحلیل سیر قهرمانی فرخ روز، به بخش های به سرانجام رسید? موجود محدود می شود. هرچند می توان سیر قهرمانی او را با توجه به ساختار چرخشی قصه ترسیم نمود.