شهرنشینی و شهرگرایی در جهان در حال توسعه در قرن گذشته و حاضر با دو ویژگی مهم؛ رشد شتابان جمعیت و گشترش فیزیکی فزاینده و بی برنامه مواجه بوده است. شکل گیری فضاهای نابرابر شهری، فقرشهری، ناپایداری شهری در زمینه های اجتماعی، اقتصادی، محیطی و ...، مسایل و مشکلات مشترک این شهرها به شمار می رود. هر چند که این مسایل تحت تاثیر عوامل محلی، منطقه ای و ملی نظیر اقتصاد سیاسی، پیشینه تاریخی، فرهنگی و جغرافیایی، قالب های متفاوتی به خود گرفته، اما همه آنها متأثر از موج دوم تحولات زیستی بشر یعنی گذر از دوره معیشت کشاورزی به صنعتی تحت عنوان انقلاب شهری بوده اند. توسعه نابرابرشهرها، نه تنها موجب نابرابرهای فضایی در سیستم های شهری در سطوح ملی و جهانی شده، بلکه موجب نابرابری های اجتماعی محلات، نواحی و مناطق درونی شهرها، بویژه کلان شهرها و شهر های بزرگ شده است. هدف این تحقیق تحلیل نابرابر های اجتماعی مناطق شهری ارومیه با رویکرد نظری توسعه پایدار و عدالت اجتماعی است که با گردآوری بیش از 87 شاخص(1385) در هشت بخش؛ شامل شاخص های جمعیتی، اجتماعی، اقتصادی، بهداشتی- درمانی، اداری- خدماتی، آموزشی- علمی، فرهنگی و کالبدی و با بکارگیری مدل های تاپسیس(topsis)، ضریب پراکندگی و نرم افزارgis نسبت به رتبه بندی و سطح بندی مناطق مبادرت شد. نتایج تحلیل مدل تاپسیس نشانگر تفاوت های معنی داری از نظر برخورداری در شاخص های مختلف در بین سطوح شهری است. ضرایب مدل پراکندگی نشان می دهد، در بین شاخص های مختلف بیشترین نابرابری در شاخص بهداشتی- درمانی و کمترین نابرابری در شاخص های کالبدی بوده است. همچنین با روش های آماری پیشرفته و با به کارگیری نرم افزارهای excel وspss به تجزیه و تحلیل، تبیین، پیش بینی و برازش رگرسیونی، تحلیل مسیر شاخص ها و آزمون فرضیه ها در مناطق شهری ارومیه اقدام گردید. درآزمون فرضیه ها مشخص شد بین مناطق شهری ارومیه در شاخص های مختلف، از نظر برخورداری تفاوت معنی داری وجود دارد، ولی بین تراکم جمعیت در مناطق شهری و ساختار فضایی آن ها رابطه معنی داری وجود ندارد، این آزمون نیز بیانگر توزیع نابرابر شاخص های اجتماعی و امکانات شهری در سطح مناطق شهری ارومیه است. برای رسیدن به توسعه پایدارشهری با رویکرد عدالت اجتماعی و در جهت کاستن از نابرابری های اجتماعی و بهبود عملکرد مناطق شهری ارومیه باید راهبرد های توسعه شهری متفاوت و متناسب با نیازها، استحقاق ها و استعداد های هر منطقه تدوین شود. توسعه ای که در جهت کاهش نابرابری ها و تضاد ها، حمایت ازهویت شهری و فعالیت گروه های محروم و حفاظت از محیط زیست شهری باشد. بر این اساس به ارائه برنامه استراتژیک توسعه شهری با مدل( sowt)اقدام گردید.