مساله مورد بررسی این پژوهش، تاریخچه ی آثار حفظ الصحی در پزشکی دوره ی اسلامی است. طب اسلامی به دو بخش عمده ی نظری و عملی و بخش عملی، خود به دو بخش حفظ سلامتی و جلب سلامتی تقسیم شده است. حفظ سلامتی، خود شامل سه بعد حفظ سلامت بدن های سالم، پیش گیری از بیماری ها و تدبیر بدن های ضعیف و تازه سلامت یافته است. سالم ماندن بدن، در گرو حفظ حرارت و رطوبت درونی و پیش گیری از تباه شدن اخلاط چهارگانه دانسته شده و تحقق این موارد از طریق ایجاد تعادل در امور شش گانه (سته ی ضروریه) بوده است. در این پژوهش آثار مرتبط با حفظ الصحه به طور کلی در عصر ترجمه و اقتباس و نیز عصر نوآوری در شرق و غرب جهان اسلام تا حدود سده ی هفتم هجری، معرفی اجمالی گردیده و اهمیت و تقدم پیش گیری بر درمان در طب دوره ی اسلامی نشان داده شده است. همچنین برای درک به تر نحوه ی بیان این دانش و سبک و سیاق پزشکان در ارائه ی آن، برگزیده هایی از آثار دو پزشک آندلسی به نام های ابن خلصون و ابن خطیب سلمانی در زمینه ی دانش حفظ الصحه، به فارسی ترجمه شده است.

چکیده آندلس درقرن شش هجری قمری شاهد فروپاشی ملوک طوایف و آغاز حکومت مرابطین است. این دوره گرچه به واسطه نبود حکومتی مرکزی و قوی به شدت دست خوش ناآرامی ها و ناأمنی های سیاسی- نظامی بود، اما از جهت فرهنگی نقطه عطفی در تاریخ آندلس به شمار می آمد. ابن بسام شنترینی یکی از پرشمار عالمان این دوره تاریخی است که دوران حکومت مرابطین را نیز تجربه نمود و با تکیه بر دانش، تجربه و قدرت قلم خود کتاب الذخیره فی محاسن اهل الجزیره را تالیف کرد. او در ظاهر کتابی در ادبیات تالیف نمود اما با اضافه کردن قطعاتی از تاریخ آندلس به کار خود، زمینه شناخت وی در ابعاد مختلف فراهم شد. نخبه گرایی شدید و جهت گیری های خاص سیاسی و مذهبی او یکی از مهمترین ویژگی های او به شمار می رود. امیال و افکار سیاسی-مذهبی ابن بسام و واکنش هایی که در مقابل گروه های حاکم از خود نشان می دهد روشنگر شخصیت مستقل صاحب نظری است که به جایگاه مورد نظرش در اجتماع پراکنده آن روز نرسیده، لذا بررسی پراکندگی های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی دوره ی ملوک الطوایفی اندلس را هدف قرار داده است. واژگان کلیدی: آندلس- ابن بسام- الذخیره- نخبه گرایی- خلافت- ملوک الطوایف آندلس