محمد ناصر الدین البانی یکی از پرکارترین و تأثیرگذارترین محدّثین معاصر اهل سنت و منتسب به مکتب سلفی است. ابتدا به زندگینامه ی علمی و آثار البانی اعم از چاپی و مخطوط و ویژگی های این آثار پرداخته شده، سپس مبانی عمومی البانی در مواجهه با حدیث بحث شده است استقلال سنت در تشریع و عدم تاویل نصوص دینی و حجیت اخبار آحاد در عقاید و عدم التزام به یک مذهب خاصّ از ارکان مبانی وی در امر حدیث پژوهیست، سپس مبانی البانی در تضعیف احادیث نقد و بررسی شده است. البانی آراء عجلی و ابن حبان و ترمذی را کم اهمیت دانسته و ایشان را متساهل در توثیق می داند، این امر نقل و رد شده است. سپس مبانی البانی در تصحیح، انواع حدیث صحیح و ترقی احادیث به وسیله ی شاهد و متابع بررسی شده و چند قاعده در تصحیح نیز توضیح و بعضاً نقد گردیده است. البانی علاوه بر نقد سندی در نقد متنی احادیث نیز وارد شده و ملاک هایی از قبیل مخالفت روایات با قرآن، مخالفت با حس، مخالفت با صحیحین و چند ملاک دیگر را در این مورد به کار بسته است. البانی مبانی خود را در آراء ویژه ی خویش به کار بسته که در این نوشته برخی از این آراء نقل و نقد شده است. آراء البانی در مورد روایات عرض، روایات عقل، روایات کافی و ارزش احادیث صحیحین، نقد و بررسی شده است. در پایان آسیب شناسی مبانی و آراء انجام پذیرفته و در ذیل آن تناقضات البانی در مورد تصحیح و تضعیف احادیث و یا توثیق و تضعیف روات، فهرست شده است. واژگان کلیدی: البانی، نقد سندی و متنی، روایات عرض، روایات عقل، نقد صحیحین.

پیشگیری از جرم عبارتست از همه اقدامات و تدابیر کیفری و غیرکیفری که قبل یا بعد از وقوع جرم در جهت از بین بردن جرم، کاهش و دشوار نمودن وقوع جرم به کار می رود. در مکتب اسلام جرم و گناه مفهوم واحد دارند اما گناه در اسلام با آنچه که در حقوق به عنوان جرم مطرح است، اندکی متفاوت است. هر چند این دو مقوله مصادیق مشترک متعددی دارند، اما در برخی موارد محدود دارای مصادیق مجزا و مختلف نیز می باشند و بین این دو نسبت عموم و خصوص من وجه برقرار می باشد. در این نوشتار موضوعاتی از قبیل تعریف جرم و گناه و نسبت بین آن دو و اصول حاکم بر قوانین اسلام و راهکارهای پیشگیری از جرم در قرآن و روایات بررسی می شوند. این راهکارها در دو بخش راهکارهای کلی شامل عوامل درونی، ارائه راهکار صحیح در کنار معرفی جرم، نماز، امر به معروف و نهی از منکر، قاطعیت در اجرای قانون، توبه و فقرزدایی و راهکارهای پیشگیری از جرایم خاص در قالب پیشگیری کیفری از طریق حدود و قصاص و نیز راهکارهای پیشگیری از جرایم ربا، رشوه، جرایم جنسی و جاسوسی با تأکید بر آیات و روایات ارائه می شوند.

قرآن مجید، برترین و آخرین پیام خداوند و ارزشمندترین گوهر گران بهایی است که از پیامبر اکرم(ص)به جا مانده است. حجیت آن به دلیل این که کلام صاحب شریعت است، ذاتی است و هم چنین بیانگر حجیت سنت معصوم نیز هست. سنت به معنای قول، فعل و تقریر معصوم، تکیه گاهی است که همواره در فهم دین به آن استناد شده است و در ردیف قرآن از آن یاد کرده اند و به دلیل شأن و مرتبت خاصی که خداوند برای پیامبر خواسته و به ایشان عطا نموده، دارای حجیت ذاتی است. با توجه به پژوهش های بسیار و بررسی دیدگاه های گوناگونی که در این زمینه انجام گرفته، براساس نظریه ی برگزیده «اصالت توأمان قرآن و حجیت سنت»، رابطه و پیوند میان این دو منبع معرفت شناسی، رابطه ای دوسویه است. گرچه ظاهر قرآن حجت است، اما تمسک به آن، به فحص از دلیل متصل و منفصل یعنی قرآن و سنت نیازمند است. برای تبیین آموزه های دینی، یکی به کلیات می پردازد و دیگری وارد جزئیات می شود. گاهی قرآن به کمک سنت می آید و گاهی سنت به کمک قرآن. نتیجه ی این تعامل آن است که برای شناخت دین، وجود هر دو منبع در کنار هم ضروری است و هر یک بدون حضور دیگری نمی تواند تبیین کننده ی معارف دینی باشد.

چکیده این پژوهش در مورد بررسی روایات مرتبط با وحی بر پیامبر اسلام (ص) می با شد که در آن، روایات مربوطه را در منابع روایی فریقین نقد و بررسی می کند. عدم تحقیق همه جانبه پیرامون موضوع مورد بحث، ضرورت چنین تحقیقی را ایجاب می کند. از رهگذر این تحقیق با استناد به ادله ی متقن ثابت می شود که، قرآن جز خدا منبع دیگری ندارد، دریافت وحی به سه شکل می باشد؛ اعم از مستقیم( از خداوند)، غیرمستقیم(با تمثل فرشته وحی) و رویای صادقه که البته دریافت قرآن به دو شکل اول بوده است و در برسی حالات درونی پیامبر(ص) در فرآیند وحی، جریان کاملاً عادی بوده است و از نظر حالات بیرونی در وحی مستقیم که ارتباط با عالم مجرد بوده، وضعیت جسمانی پیامبر(ص)؛ تحت تأثیر وحی قرار می گرفته، بدون اینکه در متن وحیانی تأثیر بگذارد و آغاز بعثت 27 رجب بدون نزول آیات قرآن، و شروع نزول قرآن در ماه رمضان به مدت 23سال می باشد و انقطاع وحی، مفهومی جز این ندارد که، خاصیت نزول، تدریجی می باشد و با استناد به ادله قرآنی و روایی متقن، نزول تدریجی قابل اثبات است؛ ولی نزول دفعی از امور غیبی است که ادله روایی صحیح و متقنی دال بر اثبات چگونگی این نوع نزول وجود ندارد. واژگان کلیدی: روایت، افسانه غرانیق، دفعی، تدریجی، فترت وحی، تمثل جبرئیل

تفسیر روز، از جدیدترین تفاسیری است که با گرایش عقلی – کاربردی به رشته تحریر درآمده است. نویسنده تفسیر مذکور سیّد یحیی یثربی است، وی استاد فلسفه و عرفان بوده و سالیان متمادی پیش اساتید این رشته همچون علامه طباطبایی تلمذ کرده و سالیانی است که به تحقیق و تدریس اشتغال دارد. وی در تفسیر روز کوشیده تا در زمینه تفسیر قرآن کریم، راه جدیدی در پیش گرفته و برتری های تعالیم قرآن را با توجه به حل مسائل و مشکلات امروز بشر نشان دهد. سیدّ یحیی یثربی در تفسیر روز از منابعی همچون قرآن، تاریخ، روایات، و اسباب نزول و... بهره برده است. از جمله نقاط قوّت این تفسیر، 1. پرداختن به مسائل عقلی مانند: یونانی زدایی، استقلال فکری، بحث های کلامی و فلسفی و...، 2. توجه به مسائل و مشکلات جامعه اسلامی مانند: مسائل سیاسی، مسائل اجتماعی، مسائل فرهنگی و... می باشد. و از نقاط ضعف این تفسیر می توان به تکرار بیش از حد یک عبارت، غلط های املایی، تفسیر نشدن بعضی از آیات، جمله بندی نادرست، نداشتن فهرست منابع، ارجاعات ناقص و... اشاره کرد.

یکی از بحث های دیرینه در عقاید اسلامی، بحث و گفتگو در مورد ضرورت یا عدم ضرورت عصمت در امام است. در مذهب شیعه بر ضرورت وجود عصمت در امام اتفاق نظر می باشد؛ چرا که مقام امامت، پایه و اساس اسلام را تشکیل می دهد؛ و از جمله دلایلی که برای اثبات اعتقاد خود می آورند؛ آیات، و روایاتی است که از پیامبر (ص) و ائمه معصومین (ع) رسیده؛ از جمله آن آیات، آیه 33 سوره احزاب می باشد، در این نوشتار روایات عصمت، که در کتب معتبر حدیثی شیعه، هم چون «الکافی، معانی الأخبار، الخصال، کفایه الأثر» وجود دارند، مورد بررسی سندی متنی قرار گرفته، و مشخص شده که، مهم ترین مستند عصمت امامان (ع)، وجود نصوص قرآنی و روایاتی است که در میان امامیه بر آنها اتفاق نظر وجود دارد. و از آنجا که هدف اصلی، بررسی روایاتی است که لفظ «عصمت» در آنها به کار رفته، در حالت کلی می توان گفت که؛ وضعیت راویان، بر مبنای آراء رجالیون شیعه، بررسی و معلوم شد که در بیشتر سلسله سند روایات عصمت، افراد موثق قرار گرفته اند، و البته اندکی از آنان نیز بر طبق گفته های رجالیان موثق نیستند، ولی درصدی از این راویان مجهول، افرادی هستند که در سلسله سند روایات «کامل الزیارات» قرار گرفته اند، و از آنجا که ابن قولویه، در مقدمه این کتاب، همه راویان این کتاب را ثقه، معرفی کرده است، می توان برای این افراد، درجه ای از وثاقت قائل شد. در بین این روایات، اکثر روایات از نوع احادیث معنعن هستند، که شامل احادیث موثق، صحیح و حسن می باشند. اما افرادی با توجه به مبانی فکری و عقیدتی خویش، عصمت را در غیر پیامبر اکرم «ص» نمی پذیرند، و از دلایلی که بر عدم عصمت ائمه معصومین (ع ) می آورند، روایاتی است که از معصومین رسیده است که از جمله آن روایات است: استغفار و توبه معصومین؛ درباره احادیثی که دال بر عدم عصمت معصومین (ع) می باشد باید گفت؛ اولا: این گونه احادیث، از نظر سندی ضعیف هستند ثانیا: این گونه احادیث بیشتر جنبه تعلیمی و تربیتی و ترک اولی دارد، و هم چنین با توجه به احادیثی که افرادی، امامان (ع) را تنها به عنوان «ائمه ابرار» معرفی کرده اند، باید گفت که؛ استدلال این افراد تنها ناظر به روایاتی است که ائمه (ع) در این گونه روایات تنها به ابرار بودن خود اشاره کرده اند و این دلیل بر عدم عصمت آنان نمی باشد؛ چون در احادیث فراوان دیگر امامان (ع) خود را معصوم معرفی کرده اند.

در میان مسائل کلامی، «وقایع آخرالزمان» اهمیت فراوانی دارد و در این میان، مساله «رجعت»، به لحاظ باورهای اجتماعی و سیاسی، مهم تر است. ایمان به رجعت از نشانه های مذهب شیعه و اعتقاد به ولایت معصومین (ع) و در ردیف سایر نشانه های ایمان، برای شناختن حق از باطل مطرح است. موافقان رجعت برای اثبات سخن خود, دلایل قرآنی و روایی آورده اند, همچنین در مورد رجعت ادعای اجماع کرده اند و گفته اند که رجعت موافق مبانی عقلی است. مهم ترین و محکم ترین دلیل مدعیان «رجعت», برای اثبات این مدعا, روایات رسیده از معصومین(ع) می باشند.از جمله روایاتی که در مورد رجعت وارد شده عبارتند از: روایات دال بر رجعت در امت های گذشته(زنده شدن عزیز پیامبر(ص), زنده شدن مقتول بنی اسرائیل, زنده شدن مردگان به دست عیسی(ع) و ...)؛ و روایات دال بر وقوع رجعت در آینده( رجعت پیامبر اکرم(ص), رجعت امام علی(ع) و امام حسین(ع) و همه ائمه و انبیاء(ع) و ... و روایات دابه الارض و ...). اما با بررسی هایی که در این زمینه صورت گرفت مشخص شد اکثریت روایات «رجعت» ضعیف است و فقط چند روایت صحیح وجود دارد که آن روایات صحیح نیز یا به دلیل غیرمعتبر بودن منبع روایی یا به دلیل عدم وضوح و صراحت, در رجعت قابل استناد نیستند. آیات قرآنی را نیز که به رجعت تاویل و تفسیر کرده اند, اولا؛ دارای سند معتبری نیستند, ثانیا؛ برخی از آنها از باب مصداق و جری و برخی نیز از باب تفسیر به رای هستند. اجماع ادعا شده در مورد رجعت صحیح نیست, چون از همان ابتدا کسانی بودند که با رجعت به مخالفت برخاستند. در مورد عقل نیز می توان گفت که؛ عقل را راهی برای اثبات آن نیست و رجعت از اموری است که مورد تردید عقل است و در چنین مواقعی, وظیفه عقل سکوت است. بنابراین؛ رجعت با دلایل قطعی ثابت نمی شود ولی امکان وقوع آن را نیز نمی توان انکار کرد چرا که؛ خداوند متعال بر هر کاری تواناست. کلید واژه: رجعت, حشر, ظهور, آخرالزمان, روایات, رجعت ائمه(ع)

نوشتار حاضر با عنوان « اختلاف فکری؛ اقسام، اسباب و پیامدهای آن از دیدگاه قرآن و روایات » در پی آن است که با روش مطالعه ی کتابخانه ای و تحلیلی، در اساسی ترین و معتبرترین منابع اندیشه ی اسلامی، به تبیین ریشه ای این موضوع بپردازد. اختلاف فکری، قدمتی به درازای عمر انسان و تاریخ اندیشیدن او دارد. داشتن اختلاف فکری با دیگران، امری است که ناشی از مشیّت و خواست الهی، تفاوت انسان ها در میزان برخورداری از توانایی ها و استعدادهای متفاوت و بسیاری از حقایق دیگر است. به طور کلّی اختلاف فکری را می توان به دو قسم تقسیم نمود: 1- اختلاف فکری ممدوح و مورد قبولِ اندیشه ی اسلامی، که با گروه ها و کسانی همچون: اهل کفر و شرک، اهل کتاب، مادیگرایان و سکولارها و ... بنا به خاستگاه متفاوت فکری آنان پیش می آید و گریزی از بودن آن وجود ندارد و دارای اسبابی از قبیل: نداشتن روحیه ی حق پذیری، دشمنی با شریعت های آسمانی، دچار شدن به انحراف عقیدتی، عقل محوری و علم محوری و ... می باشد. 2- اختلاف فکری مذموم و غیر قابل قبول از دیدگاه اسلامی، که این نوع اختلاف، بیشتر جنبه ی درون دینی دارد. اختلافاتی از قبیل: اختلاف بر سر برنامه ی الهی، اختلافی که سبب ایجاد تفرقه میان امّت اسلامی می شود، اختلاف ناشی از تعصبات قومی و نژادی و ملّی گرایی، اختلاف ناشی از پیروی از هوا و هوس و ... ، که دارای اسباب و عوامل خاص خود از قبیل: داشتن روحیه ی تجاوزگری، غرور، منفعت طلبی، عملکرد نژادپرستانه ی برخی حکومت های حاکم بر مسلمانان، تندروی و افراط گرایی، ریاکاری و ... می باشد. مطلب دیگری که به آن پرداخته شده، شیوه ی و نحوه ی تعامل با دو قسم اختلاف فکری مذکور و موجود در جوامع ماست. که شاید ویژگی برجسته ی این تحقیق به شمار آید، که در خلال آن سعی شده نحوه ی تعامل صحیح و برگرفته از منابع اصیل اندیشه ی اسلامی، یعنی قرآن و سنّت و مآخذ دست اوّل دو مذهب و مکتب رسمی اسلامی یعنی اهل سنّت و شیعه را پیش روی دلسوزان و دارندگان همّت، برای وحدت امّت و خوانندگان خویش قرار دهد. این تعامل صحیح، زمانی اهمّیت مضاعف می یابد که توجّه داشته باشیم اکنون امّت اسلامی و جوامع مسلمان نشین در یکی از حساس ترین دوران های خویش قرار گرفته و بیش از پیش نیازمند این نوع تعامل می باشد. کلمات کلیدی: قرآن، روایات، اختلاف فکری، اقسام، پیامدها.

یکی از مسائل حائز اهمیت در فرهنگ اسلامی، موضوع اسرائیلیات است. اسرائیلیات به قصص و خرافاتی گفته می¬شود که از مصدر یهودی و نصرانی وارد تفسیر و منابع روایی اسلامی شده است. از مهم ترین علل نفوذ اسرائیلیات می توان به شباهت و ایجاز داستان های قرآن و در مقابل، تفصیل کتب اهل کتاب و علاقه ی مسلمانان به جزئیات داستان¬های قرآنی اشاره نمود، که توسط افراد تازه مسلمانِ اهل کتاب ازجمله: تمیم داری، کعب الاحبار، وهب بن منبه وارد منابع اسلامی شده¬اند. تفاسیر اسلامی در مواجهه با اسرائیلیات مواضع مختلفی را اتخاذ کرده اند. برخی تنها آنها را نقل کرده و از نقد و بررسی خودداری کرده اند، برخی سند این روایات را آورده¬اند ولی به جز موارد اندک، به نقد آنها نپرداخته اند و برخی نیز پس از نقل آنها به نقدشان پرداخته¬اند. طبری در تفسیر خود انبوهی از روایات اسرائیلی را از طریق افرادی چون وهب بن منبه، ابن جریج و سدی نقل نموده که بیشتر در زمینه قصص و تاریخ انبیاء می باشد، در این نوشتار روایات موجود در تفسیر طبری و به طور مشخص در سوره اعراف، باتوجه به معیارهای نقد محتوایی احادیث، مورد بررسی قرار گرفته است.

یکی از مباحث برجسته علوم قرآنی، مسئله تناسب و ارتباط آیات با یکدیگر است. چه ‏بسا هر خواننده متفکری با قرائت آیات یک سوره، به نظم و ارتباط شگفت‏انگیز بین آنها پی‏می‏برد. اما نکته مهمی که کمتر بدان توجه شده است، ارگانیزم و هماهنگی کلی آیات یک سوره است؛ بدین معنا که هرسوره، غرض واحد و مشخصی دارد و آیات آن، در نظمی منطقی و ارگانیک، به غرض سوره مرتبط شده اند. از این رو با بررسی نحوه ارتباط آیات هرسوره با سوالات متعددی مواجه می شویم؛ آیا هرسوره دارای یک هدف است؟ یا سوره‏ها به ویژه سوره‏های بزرگ، دارای اهداف و غرض‏های متنوع و متفاوت می‏باشند؟ به عبارتی آیا آیات یک سوره همچون خطوط پراکنده و بی‏نظمی هستند که هیچگونه ارتباط ساختاری میان آنها وجود ندارد یا این خطوط به ظاهر پراکنده، از یک ارتباط منظم هندسی برخوردارند؟ در صورتی‏که با دلایل متعدد عقلی و نقلی، وجود غرض واحد در هر سوره اثبات گردد، از چه مکانیزم و روشی می‏توان برای کشف اغراض مذکور استفاده نمود؟ پاسخ گویی به این سوالات، مفسران و قرآن‏پژوهان را به تکاپو و تلاش دامنه داری کشانده است؛ بگونه‏ای که اکنون کمتر دوره تفسیری یا کتاب علوم قرآنی را می توان یافت که از مباحث مربوط به ارتباط آیات خالی باشد. بنابراین از آنجایی که نگرش ساختاری به سوره‏های قرآن، نتایج و پیامدهای سودمندی را به دنبال داشته است، از این رو در این پژوهش به ترسیم ساختار هندسی سوره شوری در قالب تفسیر المیزان علامه طباطبائی، تفسیر البنائی بستانی و تفسیر فی ظلال القرآن سید قطب پرداخته شده و وجه تمایز آن با تفاسیری غیر ساختاری همچون تفسیر اطیب البیان بیان گردیده است. در این پژوهش، پس از بیان ویژگی ها و ثمرات ساختار هندسی سوره‏ها که از مهم‏ترین ثمرات آن ها می‏توان به کشف افق‏های جدید در اعجاز قرآن و مقابله با شبهه ‏افکنی‏های خاورشناسان در زمینه فقدان نظم در قرآن و آشنائی سریع و آسان با مفاهیم قرآن اشاره نمود، دلایل عقلی و نقلی موافقان و مخالفان ساختار هندسی سوره‏ها بررسی و ارزیابی شده است. و در نهایت با اتکاء به قوت دلایل طرفداران نظریه ساختار هندسی سوره‏ها، این نظریه تقویت شده است. در فصول بعدی به بررسی نوع سبک ساختاری سوره شوری در تفاسیر ساختاری و محاسن و معایب هر یک پرداخته شده، که علامه طباطبائی از سبک گزارش اجمالی، دکتر محمود بستانی از ترکیبی از دو سبک گزارش محتوایی و نمودار موضوعی و سید قطب نیز تا حدودی از روش و سبک نمودار محتوایی در تفسیر آیات سوره بهره جسته است. و در انتهای پژوهش به تفاوت تفسیری برخی از آیات سوره شوری، از دیدگاه ساختاری و غیرساختاری، پرداخته شده که در نگاه ساختاری، هر یک از مفسران، آیه را با موضوع اصلی در ارتباط دانسته و با توجه به آن، آیه را تفسیر کرده اند؛ در صورتی که در نگاه غیر ساختاری، بدون توجه به ارتباط آیات با همدیگر و با محور اصلی سوره به تک تک آیه نگریسته و به تفسیر ظاهری آیات بسنده کرده اند.

این پایان نامه در مورد مهارتهای زندگی از دیدگاه امام رضا(علیه السلام) است.